امامت امام حسن عسکری @pssokhgoo_shobaht_tsrikhi دوره امامت امام عسکری همزمان با سه خلیفه عباسی(معتز، مهتدی، معتمد) بود. در دوره زندگی امام عسکری(علیه السلام) دستگاه عباسی به ابزار دستی برای امیران رقیب تبدیل شده بود و بخصوص فرماندهان نظامی ترک نقش مؤثری در نظام حکومتی داشتند. شاید نخستین موضع سیاسی ثبت شده در زندگی امام حسن عسکری(علیه السلام) مربوط به زمانی باشد که امام حدود ۲۰ سال داشت و پدرشان هنوز زنده بود. ایشان در نامه‌ای به عبدالله بن عبدالله بن طاهر(از امیران صاحب نفوذ در دستگاه عباسی، که از دشمنان مستعین، خلیفه وقت به شمار می‌آمد)، خلیفه را فردی طغیان‌گر خواند و ساقط شدن او را از خدا خواست. این ماجرا چند روز پیش از سقوط مستعین بود.(1) معتز پس از گذشت یک سال، به امام بدگمان شد و در سال 255 هجری قمری ایشان را زندانی کرد. امام در دوره یک ساله خلیفه بعدی (مهتدی) نیز همچنان در زندان بود. با آغاز خلافت معتمد (۲۵۶ق) که با قیام‌های شیعی رو به رو بود، امام از زندان آزاد شد و بار دیگر به سازماندهی اجتماعی و مالی شیعیان امامی اهتمام ورزید. این نقش فعال امام، آن هم در پایتخت دولت عباسی، بار دیگر دستگاه خلافت را نگران کرد. در صفر سال 260 هجری قمری امام به دستور معتمد به زندان افتاد و شخص خلیفه روزانه اخبار مربوط به امام را پیگیری می‌کرد.(2) یک ماه بعد امام از زندان آزاد شد ولی تحت‌الحفظ به خانه حسن بن سهل (وزیر مامون) در نزدیکی شهر واسط منتقل شد(3) @pssokhgoo_shobaht_tsrikhi در اثر مراقبتی که نسبت به عسکری(ع) وجود داشت، شیعیان برای دیدن او مشکل داشتند و از راه‌های گوناگون تلاش می‌کردند؛ برای نمونه هنگامی که خلیفه برای دیدن والی بصره می‌رفت و عسکری (ع) را نیز همراه خویش می‌برد، اصحاب امام در طول راه خود را برای دیدن وی آماده می‌کردند(4) راوی دیگر نقل می‌کند در یکی از روزها که قرار بود امام به‌ دارالخلافه برود ما در عسکر به انتظار دیدار وی جمع شدیم؛ در این حال از طرف آن حضرت نوشته‌ایبدین مضمون به ما رسید: «کسی بر من سلام و حتی اشاره هم به طرف من نکند؛ زیرا در امان نیستید»(5) با این وجود از راه‌های ارتباطی شیعیان با امام مکاتبه بود؛ برای نمونه می‌توان به نامه‌های ایشان به علی بن حسین بابویه (6) و نامه به مردم قم و آوه (7) اشاره کرد. با توجه به پیچیدگی‌ها و ابهامات مربوط به تعیین امام در آن دوران، در سخنان و نامه‌های امام حسن عسکری، به این آموزه برمی‌خوریم که زمین از حجت خالی نمی‌ماند(8) و اینکه اگر امامت با انقطاع رو به رو شود و اتصال آن مخدوش گردد، امور خداوند مختل خواهد شد.(9) یکی دیگر از آموزه‌هایی که به اقتضای فشارهای موجود بر شیعیان در آن عصر به تکرار در سخنان آن حضرت دیده می‌شود، دعوت به صبر و باور به فرج و انتظار برای آن است(10) سرانجام امام عسکری علیه السلام در هشتم ربیع الاول سال60 هجری قمری به شهادت رسیده و نه تنها امام مهدی علیه السلام بلکه همه شیعیان را یتیم و داغدار کردند فرا رسیدن این روز را به حضرت مهدی عج الله تعالی فرجه الشریف و همه شیفتگان آن حضرت تسلیت عرض می کنیم مصطفی محسنی زرندی @pssokhgoo_shobaht_tsrikhi منابع 1.ابن اثیر، علی بن ابی الکریم، الکامل فی التاریخ، به کوشش کارلوس یوهانس تورنبرگ، لیدن، بی نا، ۱۸۵۱-۱۸۷۱م، ج۷، ص۱۵۱ 2.مسعودی، علی بن حسین، إثبات الوصیة للإمام علی بن أبی طالب، بیروت، دار الاضواء، ۱۴۰۹ق، ص۲۶۸ 3.همان، ص۲۶۹ 4.شیخ مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفة‌ حجج الله علی العباد، قم، مؤسسة‌ اهل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۱۴ق، ص۳۸۷. 5.قطب الدین راوندی، سعید بن عبد الله، الخرائج و الجرائح، قم، مؤسسه امام مهدی(عج)، چاپ اول، ۱۴۰۹قج۱، ص۴۳۹. 6.ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، نجف، بی نا، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۵۲۷؛ 7.همان، ج۳، ص۵۲۶. 8.مسعودی، اثبات الوصیه، ۱۴۰۹ق، ص۲۷۱ 9.شیخ صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمه، به کوشش علی اکبر غفاری، تهران، بی‌نا، ۱۳۹۰ق، ص۲۲۲ 10. ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۵۲۷ @pssokhgoo_shobaht_tsrikhi