🔻چگونه مقاله بنویسم؟ 🔻چگونه پایان نامه بنویسم؟ 🔻چگونه پژوهشگر حرفه ای شوم؟ 💠کانال مسائل پژوهشی تلاش می کند تا به پرسش های یادشده پاسخ دهد. 🔻دغدغه های محمد صدرا مازنی در حیطه مسائل پژوهشی @masaelepazuheshi

📝محمد صدرا مازنی 📚درباره پژوهش تکراری ♻️یکی از موضوعات مطرح در محافل علمی، تکراری نبودن موضوع پژوهش است. در بعضی از سایت‌های معتبر علمی عباراتی به چشم می‌خورد که نوپژوهشگران یا اشخاصی که در مسیر آموزش پژوهش قرار دارند، از ورود به قلمرو پژوهش‌های تکراری منع می‌شوند؛ مخصوصاً به دانشجویان و طلابی که برای دریافت موضوع پایان‌نامه اقدام می‌کنند توصیه می‌شود، نباید عنوانی را برای تحقیق انتخاب نمایند که سابقاً درباره آن پژوهش شده باشد. مثلاً در سایت دانشگاه فردوسی مشهد می‌بینیم: «راهنمای جلوگیری از تکراری بودن موضوع پایان نامه» و در توضیح آن می‌خوانیم:«با توجه به اهمیت جدید و خلاقانه بودن موضوع پایان‌نامه و جلوگیری از انجام کار تکراری و اتلاف وقت و انرژی، لازم است که تمامی دانشجویان قبل از انتخاب قطعی موضوع و تدوین پروپوزال از عدم تکراری بودن موضوع پایان‌نامه خود اطمینان حاصل کنند.» و بعد اضافه می‌شود؛«در شرایط ایده‌آل لازم است سامانه‌ای یکپارچه از پروپوزال‌های تصویب شده در کشور موجود باشد تا به عنوان معیار سنجش تازگی موضوع پایان‌نامه مورد استفاده قرار گیرد.» آنگاه ضمن اشاره به اینکه در حال حاضر چنین پایگاهی در کشور وجود ندارد راهکارهایی برای پرهیز از تکرار در پژوهش ارائه می‌دهد. در سایت معاونت آموزش حوزه‌های علمیه نیز با عناوینی مواجه می‌شویم که طلبه نباید برای پایان‌نامه انتخاب نماید. عنوان این صفحه چنین است:«موضوعاتی که نمی‌توانید برای پایان‌نامه سطح 3 و 4 اخذ کنید.» اما به راستی پژوهش نباید تکراری باشد؟ به عبارتی دیگر آیا نباید موضوعاتی که درباره آن تحقیق شد مجدداً پژوهش شود؟ پژوهش تکراری به چه معنی است و اساساً به چه نوع پژوهش‌هایی ( و با چه وصفی) تکراری نمی‌گوییم؟ آیا می‌توان به صرف اینکه درباره یک موضوع، تحقیق شده و هرچند مسائل آن جزو مسائل دارای اولویت باقی مانده است، یا حتی مسأله آن نیز حل شده است، راه جستجو و تحقیق در آن‌باره را مسدود کرد؟ کنکاش علمی درباره پاسخ به این پرسش‌ها و در این‌باره(که آیا در خصوص پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و سطح سه که شأن تمرینی دارند و غالبا در اینگونه پژوهش ها تولید علم رخ نمی‌دهد،) می‌توان چنین سخت‌گیری‌هایی را اعمال کرد، در حوصله یک یادداشت علمی نمی‌گنجد، و مجال دیگر می‌طلبد. در اینجا برای اطلاع اهل نظر به چند نکته اشاره می‌کنم. اگر مجدداً به دو تیتر بالا (مربوط به سایت دانشگاه فردوسی و معاونت آموزش حوزه) نظری بیاندازید در هر دو مورد از عنوان پژوهش تکراری استفاده نشده است. سایت دانشگاه فردوسی مشهد از عبارت «راهنمای تکراری نبودن موضوع پایان‌نامه» استفاده کرده است و سایت معاونت آموزش حوزه از تعبیر «موضوعاتی که نمی‌توانید برای پایان‌نامه سطح 3 و 4 اخذ کنید.» ♻️حال به چند نکته توجه کنید: 1. فرض کنیم درباره یک موضوع علمی دو یا چند بار توسط چند محقق مختلف پژوهش شود، آیا می توان گفت پژوهش تکرار شده است؟ حال اگر یک نفر چند تحقیق را انجام دهد چطور؟ بله البته اگر پاسخ یک مساله چنان روشن باشد که در عرف خاص متخصصان، بررسی مجدد مسأله به اتلاف سرمایه بیانجامد، تکرار چنین تحقیقی ناصواب و توجیه علمی ندارد. 2. حتی مسأله‌های ریاضی نیز زمانی که حل می‌شوند، همچنان در معرض پژوهش اهل تحقیق قرار دارند، این مسائل در طول زمان با روش‌های حل مسأله جدیدتری مواجه می‌شوند، راه حل‌هایی ساده‌تر و سهل الوصول‌تر. ۳. مسائل نباید از روی میز اهل تحقیق برداشته شود، و اساساً ذات پژوهش به ویژه پژوهش‌های علوم انسانی- اسلامی اقتضا نمی‌کند تا آن را به تکرار مخل متصف کرد. ۴. پاسخ به بسیاری از پرسش‌ها و یا حل بسیاری از مسائل با یک یا چند تحقیق به دست نمی‌آید. ۵. تکرار در موارد ذیل نه تنها ایرادی ندارد، بلکه اتفاقا انجام پژوهش در این موارد توصیه می شود: ۵.۱. نکته نخست آنکه ذات پژوهش به معنی فرایند تولید دانش با تکرار میانه ای ندارد. چون پژوهش یعنی فرایند تولید علم و کار تکراری با تولید علم میانه ای ندارد. بنابراین درست آن است که بجای پژوهش تکراری بگوییم موضوعات تکراری. ۵.۲. تکرار در موضوعات پژوهشی نیز در صورتی قابل نقد است که مخل باشد، مثلاً اتلاف سرمایه به شمار آید یا در اولویت مسائل علم نباشد، و از طرفی برای منع تکرار مخل نیز باید دلیل داشته باشیم، بنابراین موضوعاتی با نتایج ناقص و یا پژوهش‌های ناقص نمی‌تواند مخل به شمار آید با این توضیح که زمانی که پژوهش یا پژوهش‌های انجام شده حول موضوع مربوطه با نتایج ناقصی همراه باشد و یا نتوانسته باشد به حل مساله کمک قابل توجهی نماید، به عبارتی دیگر به‌رغم تلاش محققین پیشین ابهام مساله همچنان باقی باشد، باید برای تکمیل تحقیقات ناقص و یا دستیابی به نتیجه قابل اعتماد به تحقیق حول آن موضوع پرداخت. ادامه دارد... @masaelepazuheshi