سلام علیکم با تدبیر رئیس محترم پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی، آقای دکتر محمد سوری تلاش شد از زحمات رؤسای پیشین این پژوهشکده تقدیر گردد.

✅✅ به همت گروه فلسفه اخلاق پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی برگزار شد. سمینار طرح پژوهشی «بررسی و مقایسه و تحلیل داده‌پردازی اخلاق اجتماعی در متون مقدس اسلامی و مسیحی و یهودی» در روزیکشنبه مورخ 5/9/1402 در تالار شهید سلیمانی برگزار گردید. - ❎ سمینار طرح پژوهشی بررسی و مقایسه و تحلیل داده‌پردازی اخلاق اجتماعی در متون مقدس اسلامی و مسیحی و یهودی با اجرای حجت الاسلام والمسلمین آقای دکتر محمد صحاف کاشانی پژوهشگر پسادکتری پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و با نظارت استاد محمد تقی سبحانی برگزار گردید. نویسند ضمن ارائۀ گزارشی از روند طرح و محتوای آن گفتند که خلاصۀ آنچه در این تحقیق به آن رسیدیم این است که در مجموع داده‌هایی که در اسلام و مسیحیت وجود دارد، 19 درصد داده‌هامان داده‌های مشترک است؛ داده‌های اختصای در این موضوع در مسیحیت 3 درصد و در نقطۀ مقابل 78 درصد داده‌ها داده‌هایی است که در متون مقدس اسلامی یا به صورت صریح داریم ویا به صورت سیره داریم. در ادامه جلسه استاد سبحانی ضمن تأیید پژوهش حاضر پیشنهاداتی ارائه کردند، ازجمله اینکه نشست مشترکی بین علمای مسلمان و مسیحی در مورد ابعاد مسئله گذاشته شود. - ❎ در ادامه گزارش کاملی از این سمینار علمی پژوهشی تقدیم می‌گردد:

اینکه برویم بگردیم درمتون مقدس اسلام و مسیحیت دربارۀ عدم تبعیض بیمار یا حریم خصوصی بیمار و موراد دیگر که برشمردیم، ما داده‌ای داریم؟ اینها موضوعات بروزی است که جامعۀ جهانی در این بیست سی سال به این عقلانیت رسیده که اینها را بیاورد. اول آن قدر مأیوس بودیم که بتوانیم به داده‌های صریحی برسیم. ما بیشتر تأکیدمان این بود که داده موضوع حق و موضوع بیمار حتماً در آن وجود داشته باشد. وقتی وارد ماجرا شدیم، انصافاً هم کار دردسترسی نبود و دراین حوزه کسی وارد نشده که بیاید در مورد یکایک این حقوق کار کند، حالا دوسه تایش را چرا، و مقالاتی در حد دو سه مقاله نوشته شده، ولی به صورت ریز نه و آن هم صرفاً به صورت فقاهتی است، اگر قرار بود صرفاً اسلام را بررسی کنیم، به صورت فقاهتی خوب بود، ولی چون مسحیت هم هست، آنجا فقط باید یک فقیه مسیحی را بیاوریم که البته داریم این کار را به صورت تکمله انجام می‌دهیم با آقای جاستین جودی شمبری معاون وزیر بهداشت مارس و استاد تمام دانشگاه سن توماس ایتالیا که تفاهم‌هایی انجام دادیم که ایشان به عنوان نویسنده یا ناظر مسیحی بیاید و کار را ارزیابی کند. کار را همبه صورت انگلیسی برای ایشان ارسال کردیم. ولی به هر حال نتایجی که اینجا به دست آوردیم اگر بخواهم آماری بدهم درداده‌های صریح تقریباً ما از سه دسته داده استفاده کردیم که اولین اولویت ما داده‌های صریح بود که صرفاً در بارۀ موضوع بیمار است و در رابطه با این حق است؛ یعنی عدم تبعیض بیمار، حریم خصوصی بیمار، حق شکایت بیمار. ولی از نظر داده‌ها در متون مقدس اسلامی، ما تقریباً 150 موضوع را دادۀ مستقیم پیدا کردیم که صراحت دارد و این خیلی برای ما جالب بود. در متون مقدس مسیحی تقریبا 20 موضوع را ما توانستیم صریح پیدا کنیم که دربارۀ بیمار و دربارۀ این حق باشد؛ یعنی این دو تا همزمان باشد. یک سری را ما از سیره استخراج کردیم؛ یعنی یک مریض پیش امام می‌آید و امام یا او تعامل می‌کند؛ یعنی دستور مستقیم نیست، بلکه سیرۀ اهل بیت و قرآن و کتاب مقدس است. در اینجا ما حدود 23 تا از موضوعاتمان را از سیره استفاده کردیم در مسیحیت و اسلام. در مسیحیت حدود 8 تا استفاده کردیم. یک سری موضوعات هم ما در موردش هیچ‌گونه داده‌ای نداشتیم؛ یعنی دادۀ مستقیم درباره‌اش به دست نیاوردیم. اینها را دیگر از عمومات استفاده کردیم. از عموماتی استفاده کردیم که خود آن عمومات عقلی استخراج نشده‌؛ مثلاً ما از قواعد فقهی استفاده کردیم. نزدیک بیست سی قاعدۀ فقهی استفاده شده است. خلاصۀ آنچه در این تحقیق به آن رسیدیم این است که در مجموع داده هایی که در اسلام و مسیحیت وجود دارد، 19 درصد داده‌هامان داده‌های مشترک است؛ یعنی هم ما داده داریم هم مسیحیت. 3 درصد داده‌ها در متون مقدس مسیحیت وجود دارد و ما شبیه آن را نداریم. اما در نقطۀ مقابل 78 درصد داده‌ها داده‌هایی است که در متون مقدس اسلامی یا به صورت صریح داریم ویا به صورت سیره داریم. ما موارد عمومات را حداقلی استفاده کردیم. در عمومات هم تقریباً 33 مورد را در اسلام از عمومات استفاده کردیم و درمسیحیت هم از 23 مورد از عمومات مسیحیت استفاده کردیم. البته این 78 درصد به صورت ریز داده‌هاست. به صورت کلان‌داده‌ها هم آماری دارد که عرض خواهم کرد. یعنی نمایه‌های ریز ریز زده شده است. اما در موضوعات کلان، یعنی ما در آن 26 حقی که در منشور وجود دارد، ما در اسلام 26 حق را روایت و داده پیدا کردیم و در مسیحیت 20 حق و داده پیدا کردیم. در مسیحیت البته خیلی کم کار شده بود، ولی خوشبختانه مسیحی‌ها کتاب مقدس را به‌گونه‌ای‌ نمایه زدند که فکر نمی‌کنم که دیگر تا صد سال دیگر کسی بتواند این‌جوری نمایه بزند. مجموعه نمایه‌هایی که اینها از کتاب مقدس استخراج کردند، خیلی زیاد است. ما نمایه قرآن ما 33 جلد است، در‌حالی‌که کتاب مقدس آنها شاید 400 جلد شود؛ یعنی هر موضوعی شما را شما تصور بکنی اینها درسایت‌هایشان یک آیه‌ای را می‌آورند و نمایه‌زنی کردند و این سایت اینها خاطرمان را جمع می‌کرد، البته بعد به کشیش هم می‌دادیم که تأیید کند. و مجموعاً ما به 20 داده رسیدیم.

طرح مقایسۀ اخلاق اجتماعی البته با تمرکز بر حقوق بیمار در متون مقدس اسلام و مسیحیت ایده‌ای بود که ازمدت‌ها قبل دنبال می‌کردم و به دنبال آن بودیم که با این نگرش بیاییم مقایسۀ تطبیقی در داده‌های اسلام و مسیحیت داشته باشیم. در این مقایسه چند هدف را به‌طور کلان دنبال می‌کردیم. یکی اینکه ما اصولاً اگر بخواهیم از حق و باطل بودن ادیان صرف نظر بکنیم، جوابمان به این پرسش چیست که کدام‌یک از این ادیان جامع‌تر، کامل‌تر‌، اخلاقی‌تر و کاربردی‌تر است، چون جمع زیادی از جامعۀ بشری به عمل‌گرایی روآوردند و از حق وباطل به نحوی عبور کردند، یعنی از مسائل کلامی ماجرا، آیا ما با این روش می‌توانیم به صورت آکادمیک و کاملاً آزمایشگاهی به صورت راستی‌آزمایی این را اثبات کنیم. خلاصۀ ماجرا این است که یک روش جدید اثبات حقانیت اسلام است، اما نه با روش مرسوم قدیمی، بلکه با جدیدی که ما از روش کاربردی‌تر بودن یا جامع‌تر بودن بخواهیم حقانیت را اثبات کنیم. غیر از این هدف، اهداف دیگری هم هست که مثلاً پاسخ به این شبهه که می‌گویند اسلام کروتر مسیحیت و یهودیت را برداشته، بیاییم ببینیم که آیا بر یکایک مسائل دست بگذاریم و ببینیم که چقدر دادۀ جدید داشتیم و چقدر در این حوزه‌ها تفاوت داشتیم. نکتۀ سوم این است که به هر حال ما به عنوان حوزۀ علمیۀ قم و به عنوان یک نهاد دین، درست است که باید به یک سری مسائل انتزاعی بپردازیم، اما یک عالمه موضوعات نو، کاربردی و مورد نیاز جامعه است که درمورد آنها کمتر کار کردیم و کمتر به پاسخ آنها پرداختیم و کمتر از نگاه دین به آنها توجه کردیم. این موضوعات را ما چگونه می‌توانیم به دست بیاوریم. شاید یکی از راحت‌ترین راهای پاسخ به این موضوعات که بتوانیم پویایی داشته باشیم کنوانسیون‌ها ومنشورهایی است که چه سازمان ملل و چه نهادهای بین‌المللی و چه کشورها به صورت یکسان تصویب می‌کنند، ووقتی به این حد می‌رسد که عقل جامعۀ بشری نسبت به آن کنوانسیون یا منشورتصویب می‌کند و همۀ کشورها این را انجام می‌دهند، پس حتماً این مسئله مسئلۀ مهمی است که جامعۀ جهانی این قدر به آن واکنش نشان می‌دهد، حالا سؤال این است که آیا برای ما هم این قدر مهم بوده است. ما در حوزه به آن پرداختیم یا نه؟ این کار حقوق بیمار تقریباً از سال 1994 جامعۀ جهانی به این فکر رسید که منشوری تصویب کند، اگرچه در کتاب‌های اخلاقی مثل بقراط دستورهای اخلاق پزشکی داشتیم، از قدیم پزشکان دستورالعمل‌هایی را دادند که یک پزشک چه وظیفۀ اخلاقی نسبت به بیماران دارند، ولی هیچ وقت به صورت منشور و دستورالعمل درنیامد. تا سال 1994 در آمستردام هلند، 38 کشور اتحادیۀ اروپا منشوری را تصویب کردند، و دو سال بعد امریکا آمد درسال 2001 تصویب کرد و وزارت بهداشت ایران هم در سال 2002 نزدیک 8 سال بعد از اتحادیۀ اروپا منشور را تصویب کردند. البته معمولاً کشورها یکبارتصویب کردند و دوباره بازنگری کردند، ایران سال 1381 تصویب کرد و 1386 بازنگری کرد. و انصافاً منشور حقوق بیمار ایران به‌طور مقایسه‌ای، منشور کامل و جامع و خوبی است. حتی نسبت به اتحادیۀ اروپا برتری‌هایی دارد. حتی نسبت به آمریکا و چین نکاتی را رعایت کرده، گرچه منشور آفریقای جنوبی هم منشور نسبتاً جامع و خوبی است و حتی از ایران بهتر است. در ایران یکی ازافرادش هم آقای لاریجانی بوده است که منشور خوبی را تنظیم کردند. این منشورحقوق اصلی‌ای را که بررسی کرده، اول حق دریافت مراقبت‌های پزشکی با کیفیت، بادقت و استاندارد، بیمار حق دارد مراقبت‌های پزشکی مطلوب دریافت کند، حق دریافت مراقبت‌های پزشکی اورژانسی هست، حق بیمۀ از‌کار‌افتادگی‌، بیمۀ درمانی و حمایت از بیماران نیازمند است، حق عدم تبعیض بین بیماران، حتی حق دارد که خدمات درمانی را به زبان خود بیمار به اواطلاع‌رسانی شود، یک حق خیلی مهمی که در معمول بیمارها مورد استفاده است، حق دریافت اطلاعات و دسترسی به پروندۀ پزشکی است و حتی کپی از آن داشته باشد. و حق خیلی مهم حق رضایت آگاهانه است؛ یعنی بیمار هر عملی که می‌خواهد رویش انجام شود، باید نسبت به آنآگاهانه رضایت داشته باشد، حتی حق پزشک دوم هم می‌تواند داشته باشد؛ یعنی نظرپزشک دوم را بخواهد. حق محرمانه بودن پروندۀ پزشکی و حریم خصوصی بیمارحفظ شود، حق شکایت کردن وجبران خسارت. اینها کلیات حقوقی است که معمولاً در منشورها ذکرمی‌شود. سؤال من اینجاست که آیا در دین اسلام و مسیحیت، البته منظورمن از دین فقها نیستند، منظور ما صرفاً متن مقدس است. آیادر متون مقدس دینی اسلام و مسیحیت نسبت به حقوق بیمار داده‌ای ما داریم؟ چنین نگاه و توجهی بوده یا نه؟ طبعاً پیدا‌کردن چنین آیتم‌هایی، آن‌هم مخصوص بیمار کار بسیار سختی است.

من سعی دارم که کار را با تأیید آقای شمبری پیش ببریم، ولی چون سرشان خیلی شلوغ است و وقتشان پر و فشرده است، فکر نمی‌کنم تا شش ماه آینده بتوانم کار را به یک جایی برسانم. ولی تأیید ایشان را حتماً می‌گیرم؛ یعنی می‌خواهم یک کشیش متخصص بیاید این داده‌ها را ارزیابی کن. ولی من از این طرف نگرانی دارم. چون آنها داده‌های خودشان را خیلی دقیق استخراج کردند، ولی اینجا این‌طور نیست که مثلاًجایی باشد که آمده باشد حقوق بیمار را استخراج کرده باشد، بلکه من خودم باید بروم واینها را استخراج کنم. مثلاً در مورد محبت من با اقای پروفسوربارقلموئه بیرونه کتاب مشترکاً نوشتیم، من محبت را توی این سایت‌ها پیدا کردم و دادم ایشان تأیید کنند، نزدیک 8 هزار تا آیه نمایه پیدا کردم. یک ایه 10 جا تکرارشده بود، ولی نمایه‌هایش متفاوت بوده است. کل کتاب مقدس مثلاً شش برابر قرآن است. من توی یک کتابی مثلاً کتاب آقای ری شهری که استاد هستند، رفتند ازکل بحار‌الانوار در مورد محبت و دوستی 38 واژۀ متعارف را استخراج کرده است و هر چه دربارۀ این واژه بوده استخراج کرده، دویست صفحه شده؛ یعنی من نگرانی‌ام آن طرف است. ما در اینجا تکنولوژی‌مان در حوزۀ نمایه‌زنی خیلی عقب مانده‌تر از آنجاست. ولی به هر حال یک کشیش باید کار را تأیید کند و اگر تأیید کرد دیگر آن اتهام به ما زده نمی‌شود. ولی تقریباً می‌توانم بگویم که‌نمی‌توانیم موضوعی را به دست بگیریم که ما در آن موضوع بالاتر نباشیم. حداقل من50 موضوع را به صورت ریزمقایسه‌ای کارکردم، ما در آن زمینه جلوتریم. اما در مورد متن مقدس ما و آنها، باید بگویم که متن مقدس ما قرآن و حدیث است و در مقدمه نوشتیم که چرا معتقدیم حدیث مقدس است. اما در مسیحیت متن مقدس طبعاً کتاب مقدس و عهد عتیق و جدید است. اگر بخواهیم کاتولیک خاص نگاه کنیم شورای اساسی کتاب را هم باید اضافه کنیم. ولی آیا سنت کلیسایی هم متن مقدس است یا نه؟ این یک مسئلۀ تقریباً بغرنجی است که از یک سری مثلاً اظهارات شاید یرآورد کنیم که سنت کلیسایی هم متن مقدس محسوب می‌شود. ولی من این را از چند نفر از اساتید متعدد مسیحی به صورت شخصی پرسیدم. چون بحث ما متن مقدس وحیانی است نه هر متنی را که یک عالم نوشته و آن علم برای ما مقدس است. ما معتقدیم کلام اهل بیت نور و وحیانی است. در مسیحیت چون هم من تحقیق میدانی داشتم و هم با خیلی از این کشیش‌ها مباحثه کردم در مورد این موضوع وحتی متون مخالفان را آوردم، خیلی قاطعانه به من گفتند که جز کتاب مقدس عهد عتیق و جدید هیچ کتاب وحیانی دیگری نداریم. و آنچه هست درست است که مربوط به کلیسا هست، ولی آن وحیانی بودن درش لحاظ نشده است. ممکنه خطا‌‌ناپذیر باشند، مانند اجماع، ولی وحیانی نیستند.

📣⚡پژوهش های کلامی و حکمرانی (با تاکید بر اندیشه‌نامه‌ متکلمان‌ امامیه) ⏳هم‌اندیشی علمی چهارمین همایش علوم انسانی_اسلامی؛ پژوهش و فناوری 💺ارائه دهندگان: ي 🎙حجت الاسلام والمسلمین استاد محمدتقی سبحانی 🎙حجت الاسلام دکترصحاف کاشانی 🎙حجت الاسلام دکتر اقوام کرباسی 🎙 دکتر اصغر رمضانی ⏰ شنبه ۱۸ آذرماه ۱۴۰۲ ساعت ۱۰ 📌 پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی؛تالار شهید سلیمانی 🌐 لینک ورود به جلسه ╔═ 📜🖋 ═╗ @mtsobhani ╚═ 🖋📜 ═╝ #محمدتقی_سبحانی #حجت_الاسلام_والمسلمین_سبحانی