⚡️تنش بر سر فلسفه‌ورزی
✏️وحید فراهانی
🔹«الی الله المشتکی که واعظ شهر با آنکه اهل علم و فضل است، در بالای منبر، در محضر علما می‌گفت فلانی با آنکه حکیم بود، قرآن هم می‌خواند. این به آن ماند که گوییم فلانی با آنکه پیغمبر بود، اعتقاد به مبدأ و معاد هم داشت.»
اینهاجملاتی است که #امام_خمینی(ره) درباره #مهجوریت_فلسفه در فضای حوزه علمیه قم بر زبان آورده است و منظور از فلانی، مرحوم آیت‌الله میرزا علی‌اکبر حکمی یزدی از اساتید بزرگ علوم عقلی در دوران شیخ عبدالکریم است.
🔹منازعه حامیان و مخالفان فلسفه در حوزه قم پس از این دوره مراحل دیگری را طی کرده است؛ در دوران علامه طباطبایی گرچه فضا کمی شکسته شد، اما علامه همچنان دروس فلسفه را به‌صورت قاچاقی تدریس می‌کرد و در نهایت در دوره متأخر، فلسفه و عرفان و حکمت کمی خیز برداشت؛ دوره‌ای که با تلاش‌های شخصیت‌هایی همچون آیات حسن‌زاده آملی، جوادی آملی، انصاری شیرازی و مصباح یزدی، اقبال بیشتری در حوزه قم پیدا کرد.
🔹درگذشت #علامه_حسن‌زاده_آملی، بار دیگر این منازعه را به صدر منازعات فکری حوزه علمیه قم کشانید. طیفی از مراجع و شخصیت‌های طراز اول حوزه در پی درگذشت ایشان پیام‌های تسلیت منتشر کردند و در مقابلْ مخالفان فلسفه و عرفان بیکار ننشستند و اتهاماتی از سوی مخالفان روانه ایشان شد؛ از «عالمی که دوران او سپری شده» تا «دوری ایشان از توحید اهل‌بیت» و حتی ادعای نرفتن به زیارت امام رضا(ع) در زمان حضور در مشهد، از جملهٔ این اتهامات بود. در مراسمات بزرگداشت ایشان نیز آنطور که باید اندیشه‌های ایشان مطرح نشد و تنها به پرتلاش بودن و مشی اخلاقی وی بسنده شد.
🔹همه اینها گواه بر این معناست که این منازعه، پس از چند دهه تلاش همچنان به قوت خود باقی است و پیروان مشی میرزا مهدی اصفهانی همچنان در حوزه قم فعال هستند.
✅در نهایت به نظر می‌رسد در خلأ فلسفه، حکمت و عرفان حوزوی، دو جریان به عنوان جایگزین عمل خواهند کرد:
🔸۱. روشنفکری دینی که دارای گرایش‌هایی غیرهمسو با ماهیت اصلی حوزه و فضای فکر دینی حاکم داشته و در غیاب حکیمان و فیلسوفان حوزوی، به‌راحتی می‌تواند اندیشه‌ها و افکار را جهت‌دهی کند.
🔸۲. در غیاب عرفان اسلامی منبعث از شخصیت‌های علمی و حوزوی، خط #صوفی_گری و #عرفان‌های_کاذب در جامعه تشدید خواهد شد. نیاز به معنویت و عرفان همواره در جامعه ایرانی وجود داشته و با حذف این مسئله از فضای حوزه، دکان‌داران معنویت و عرفان به‌جای عالمان ربانی هزینه‌های فراوان فکری، اجتماعی و حتی امنیتی خواهند داشت.
✔️متن کامل این یادداشت در شماره ۱۱ پیرامون منتشر خواهد شد.
آدرس سایت:
http://m-ph.ir
آدرس کانال در ایتا و تلگرام:
🔻🔻🔻
@piramoonhawzah
📌 امر به معروف و نهی از منکر حوزویان و واکنش‌های مردمی
#گزیده_یادداشت
🔹 مدتی‌ست کلیپ‌هایی در فضای مجازی پخش می‌شود که در آن افرادی در برابر #امر_به_معروف_و_نهی_از_منکر یک روحانی یا طلبه برخوردی بسیار تند از خود نشان می‌دهند؛ علت چیست؟!
1️⃣ دوران #مدرن با اقتضائات و لوازمی که دارد و ناگزیر همه جوامع را کم‌وبیش در بر گرفته؛ آیا امر و نهی افرادی در کوچه و خیابان که اغلب یکدیگر را نمی‌شناسند، مورد پذیرش و اقبال قرار می‌گیرد؟! به نظر می‌رسد اصل #مسئولیت_اجتماعی و تذکر به دیگران در این عصر همانند گذشته امری پذیرفته‌شده باشد.
اما مهمترین معیار در پذیرفتنی بودن یا نبودن امر و نهی از سوی توده مردم، «#فرهنگی بودن» است. اغلب آن چیزی که در فرهنگ عامه مردم نفوذ و رواج زیادی داشته باشد و تخطی از آن را شایسته خود و دیگران نمی‌دانند و در نتیجه آن را هنجاری می‌دانند راحع به آن تذکر می‌دهند و تذکر می‌پذیرند.
2️⃣ اساساً پذیرش امر و نهی برای انسان‌ها خوشایند نیست و لازم است آمر و ناهی تلاش کند کارش را به‌گونه‌ای انجام دهد که احتمال پذیرش آن بیشتر باشد؛ #امام_خمینی معتقد است در باب امر به معروف و نهى از منكر، يكى از امور مهم، #رفق نمودن و #مدارا كردن است.
3️⃣ در جامعه ما اغلب بر چه بخش‌هایی از دین تأکید می‌شود که آمران و ناهیان روحانی و طلبه تذکر آن را به دیگران بر خود لازم می‌دانند؟! در تفکر دینی حاکم بر برخی از #روحانیان و #طلاب، معیار اصلی دین و دینداری مقدار التزام به #واجبات_فقهی است. چنین تفکری از معارف و نیز التزام عملی به اخلاق عبور می‌کند و فقه و احکام فقهی را بر صدر می‌نشاند.
4️⃣ اغلب افراد با آمران و ناهیان بیشتر مشکل دارند تا چیزهایی که به آن امر (مأموربه‌ها) و یا از آنها نهی (منهی‌عنه‌ها) می‌شوند. برخی آمران و ناهیان جامعه ما (از جمله و به‌ویژه برخی از روحانیان و طلاب) #فساد، #تبعیض، #رانت و #ظلم_های_حکومتی را رها کرده‌اند. این نگاه توده مردم است به روحانیت که در سال‌های اخیر تشدید نیز شده است.
افزون بر این، مردم عموماً روحانیان و طلاب را از جهت شخصی و خانوادگی نیز اغلب از خود بهتر و موفق‌تر نمی‌بینند تا امر و نهی آنها در وجودشان کارگر افتد.
🔸نتیجه و پیشنهادها
▫️ قدر متیقن از آیه ۱۰۴ سوره آل‌عمران این است که گروهی مشخص باید در اجتماع به‌طور رسمی به این کار بپردازند. بر این اساس تمامی کسانی که شایستگی این کار را ندارند، باید سکوت در پیش گیرند و کسانی مشخص برای این کار در نظر گرفته شوند!
▫️روحانیان و طلاب باید به #اصلاح_فردی، #خانوادگی، #اجتماعی و #سیاسی خود، صنف خود و حکومت بپردازند و امر و نهی را از خود و حاکمیت آغاز کنند.
🔸چند راهبرد کوتاه‌مدت و دست‌یافتنی‌تر:
۱. رعایت رفق و مدارا.
۲. توجه به زمینه‌های فرهنگی هر شهر و منطقه و شناخت دقیق و درست آن.
۳. رعایت الأهم فالأهم در تذکر.
۵. اهل عمل بودن آمران و ناهیان.
6. و ...
✔️ متن کامل یادداشت را در لینک زیر بخوانید:
http://m-ph.ir/amr-be-marof-howzavian-vakonesh-mardom/
🖋 به قلم دکتر #سید_علی_اکبر_هاشمی_کروئی / دانش‌آموخته حوزه علمیه قم و دکتری فلسفه اسلامی
🆔 @piramoonhawzah
📌 بررسی ورود فقها در موضوع‌شناسی با نظر به متاورس
#گزیده_یادداشت
🔹 #متاورس در طول سال‌ها شکل گرفته و همانند کلیدواژه‌های اینترنت و شبکه‌های مجازی جایگاهی در زندگی مردم پیدا خواهد کرد، اما #حوزه_های_علمیه در قبال موضوع‌های جدید رویکردهایی را اتخاذ می‌کند که موجی از #جریان_های_منفی را به‌سوی خود روانه می‌کند؟!
🔹 متاورس در واقع پیوندی بین زندگی انسان‌ها با #واقعیت_مجازی و #نسل_بعدی_اینترنت است و به‌نوعی یک اَبَرواقعیت مجازی که همه کاربران آن قادر خواهند بود از سرتاسر دنیا بدان متصل شوند.
🔺 تجربه نشان داده است رویکرد #جامعه_حوزوی در برخورد با #موضوعات_جدید در مرحله اول #انکار است، در مرحله دوم وارد #امتناع از قبول می‌شود، و در مرحله سوم وارد #همکاری می‌شود!
🔻از آنجا که متاورس و پدیده‌های مانند آن #چند_بعدی هستند، #فقه باید همه ابعاد را در نظر بگیرد و درباره آن نظر بدهد.
به چند مسئله در متاورس باید پرداخته شود:
#حریم_خصوصی
#مالکیت_و_سلطه
🔹 ما نگاه منفی به متاورس یا هر #تکنولوژی_فناورانه نداریم، منتها فقه ما تا #احساس_خطر نکند، کنش فقهی از خود بروز نخواهد داد. در این خصوص آیت‌الله #اراکی گفته است: «حکم مسئله عدم جواز است، چون شَیءْ با لا شَیءْ و مال با لا مال مبادله نمی‌شود. #آمریکا همیشه با چنین شیوه‌های ناعادلانه #اقتصاد خود را بالا می‌برد و سر مملکت‌ها کلاه می‌گذارد.»
🔸 آیا وظیفه فقیه فقط ارائه #حکم_کلی و معلق بر اساس #شناخت_اجمالی موضوع است، بدون دخالت در امر موضوع‌شناسی، و یا وظیفه فقیه همچنین شناخت دقیق موضوع است؟
🔸 اگر فقیه شناختی از مسئله موردنظر نداشته باشد، به هیچ عنوان نمی‌تواند فروع را به اصول برگرداند. از سویی دیگر داده‌های اطلاعاتی ما درباره متاورس هنوز کامل نشده است و تسریع در حکم کردن درباره این مسئله می‌تواند منجر به از دست دادن هر چه بیشتر #پایگاه_مردمی روحانیت در نزد اقشار مختلف مردم شود.
🔹#مخالفان ورود فقها به مسئله #موضوع_شناسی
- آیت‌الله #احمدی_شاهرودی ورود مجتهدان به موضوعات را درست نپنداشته و فرموده‌اند: «احتیاجی به ورود در موضوع‌شناسی نیست.»
- آیت‌الله‌العظمی #وحید_بهبهانی می‌فرماید: «لیس معرفة الموضوع شأن المجتهد و الفقیه فکیف یسأل عن المعصوم.»
🔹#موافقان ورود به #موضوع_شناسی
- #سید_مرتضی در مبحث «تذکیه جنین»، موضوع جنین کامل را تشریح می‌کند، و علامه حلی در کتاب مختلف الشیعه پیرامون «تعیین خون‌های سه‌گانه بانوان» سخن گفته است.
- #شیخ_انصاری می‌فرماید: «ثم إنّ الظاهر من الروايات المتقدمة نفوذ حكم الفقيه في جميع خصوصيات الأحكام الشرعية و في موضوعاتها الخاصة.»
- از فقهای معاصر، #امام_خمینی (ره ) در #تحریر_الوسیله به تبیین ماهیت «سفته» پرداخته‌اند.
🔸 کار #فقیه_حاکم اجرای اسلام است نه بیان حکم؛
با توجه به دامنه ورود فقه به #جامعه، اگر قائل به این باشیم که فقیه وظیفه‌ای جز #ابلاغ_حکم ندارد و بر اساس موضوعات ارائه‌شده از کارشناسان نظریه خود را مطرح می‌کند، موضوع‌شناسی از دامنه #اجتهاد خارج می‌شود.
اما اگر قائل به این هستیم که دامنه فقه گسترده‌تر از ارائه حکم است، در این صورت فقیه باید در #موضوعات_مهم ورود کند تا اسلام را در متن جامعه پیاده کند.
🔻 #آثار_منفی عدم ورود به مسئله #موضوع_شناسی
فقیه برای اینکه بتواند به‌صورت #قضیه_حقیقیه حکم داشته باشد و روی «اگر»ها بحث را بیان کند، نیاز دارد به‌صورت تخصصی، خودش #موضوع را بشناسد و صرف اینکه یک #متخصص_موضوع را بیان کند کافی نیست؛ چرا که بسیار اتفاق می‌افتد که متخصص همه جوانب بحث را باز نمی‌کند.
🔻استفاده از #متخصصان_امین_و_متقی نیز مشکلی را حل نخواهد کرد، زیرا آن متخصص امین و متقی مباحث فقهی را کار نکرده تا بداند چه موضوعاتی از نگاه فقه اهمیت دارد که به آنها اشاره کند.
✅ در چنین مواردی، مؤسسه‌ای به‌نام #موضوع_شناسی می‌تواند خدمات خوبی به فقها ارائه دهد و آنها را در تشخیص موضوع کمک کند، لکن باید مراقبت شود تا از #افراط در عرصه موضوع‌شناسی در امان بمانند.
✅ تقسیم موضوع به مسائل پیچیده و بسیط
در زمان حاضر حوزه دچار #تزاحم است که یا باید #مقلدان را سردرگم رها کند و امور را به خودشان واگذار کند، یا باید فقه را به به #شاخه_های_تخصصی تقسیم کند و هر بخش از طلاب در شاخه‌ای خاص #مجتهد شوند و با توجه به موضوعات پیچیده و مشکلات، راهبری را به عهده بگیرند و در موضوعات پیش پا افتاده، امور را به عرف واگذارند...
✔️ متن کامل یادداشت را در لینک زیر بخوانید:
http://m-ph.ir/voroud-foghaha-be-metaverse/
🖋 به قلم #عبد_المجید_رستگاری، دانش آموخته حوزه علمیه قم
🆔 @piramoonhawzah
📌فقدان فقیه بصیر
نگاهی گذرا به ابعاد شخصیتی آیت‌الله‌العظمی صافی گلپایگانی
#گزیده_یادداشت
🔹 شامگاه ۱۲ بهمن ۱۴۰۰ آیت‌الله‌العظمی شیخ لطف‌الله #صافی_گلپایگانی از مراجع تقلید قم دار فانی را وداع گفت و #حوزه_علمیه_قم #شیخ_الفقهای خود را از دست داد.
🔹 ویژگی‌های آیت‌الله‌العظمی صافی از او شخصیت جامعی به وجود آورده بود که باعث جذب همه اقشار با سلایق مختلف می‌گردید. #رهبر_انقلاب در پیامی به‌مناسبت درگذشت این شخصیت حوزوی، از ایشان با عنوان «#فقیه_بصیر» یاد کرده و او را مورد اعتماد مراجع بزرگی همچون آیت‌الله‌العظمی #بروجردی، آیت‌الله‌العظمی #گلپایگانی و حضرت #امام_خمینی دانستند.
🔸 توصیف آیت‌الله‌العظمی صافی به‌عنوان یک مرجع «بصیر» نشان می‌دهد ایشان از نگاه مقام رهبری، یکی از مصادیق بصیرت بوده و شاخصی برای حوزه‌های علمیه هستند تا نمایانگر یک شخصیت حوزوی تراز و عالم برجسته حوزه علمیه باشند.
▫️ آیت‌الله‌العظمی صافی و #مردم
آیت‌الله‌العظمی صافی گلپایگانی علیرغم کهولت سن هیچ‌گاه ارتباط مستقیم خود با #مردم را قطع ننمودند. ارتباط با جوانان نه‌تنها در قالب دیدار، بلکه با نگارش نامه و پاسخ به دغدغه‌های فکری و معرفتی آنان همراه بود.
#حل_مشکلات_مردم توصیه همواره مرجع راحل به مسئولان بوده است.
▫️ آیت‌الله‌العظمی صافی و #حوزه_های_علمیه
آیت‌الله‌العظمی صافی تأکید فراوان بر میراث گذشتگان و بهره‌برداری از گنجینه باارزش روایات #اهل_بیت(علیهم السلام) داشتند. مشی علمی ایشان در مخالفت با علومی نظیر #فلسفه_و_عرفان بر کسی پوشیده نیست، اما این مسئله باعث نشد که ایشان در مسائل علمی و عملی جانب اخلاق را رعایت نکنند.
▫️آیت‌الله‌العظمی صافی و #جمهوری_اسلامی
آیت‌الله‌العظمی صافی از جمله حوزویانی است که در ابتدای انقلاب اسلامی علاوه بر حضور در #مجلس_خبرگان با فرمان امام خمینی به‌عنوان یکی از اعضای #شورای_نگهبان منصوب شدند. ایشان از سال ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۷ به‌عنوان دبیر شورای نگهبان فعالیت داشتند. پس از آن به قم بازگشتند و مسیر علمی خود را ادامه دادند تا پس از رحلت آیت‌الله‌العظمی گلپایگانی به مقام #مرجعیت رسیدند.
نکته مهم در زندگی ایشان ارائه دادن الگوی مناسب در زمینه #تعامل_مراجع_تقلید_شیعه با #حکومت است. آیت‌الله‌العظمی صافی نه رویکرد تقابل با جمهوری اسلامی داشت، به صورتی که از هر گونه ارتباط با مسئولان حکومتی خودداری کند، و نه رویکرد توجیه که از بیان اشکالات، دغدغه‌ها، انتقادات و مشکلات اقتصادی-معیشتی مردم خودداری نماید.
▫️ آیت‌الله‌العظمی صافی و #جهان_اسلام
از جمله دغدغه‌های مرجع فقید، پیگیری #حقوق_مسلمانان در کشورهای اسلامی و غیراسلامی بوده است. در هر جا که حقوق مسلمانان محترم شمرده می‌شد، یا فعالیت ارزنده‌ای صورت می‌گرفت با ارسال پیام از این دست اقدامات #قدردانی می‌کردند و از سوی دیگر، ایشان از جمله افرادی بودند که درباره نگرانی از #وضعیت_مسلمانان و خطرات احتمالی همواره پیشگام بوده‌اند.
▫️ آیت‌الله‌العظمی صافی و #ترویج_اندیشه_مهدویت
از جمله خصوصیت‌های آیت‌الله‌العظمی صافی گلپایگانی، حساسیت و توجه ویژه به مسئله مهدویت است. ایشان بخش قابل‌توجهی از #تألیفات خود را به مسئله مهدویت اختصاص داده‌اند. معروف‌ترین اثر علمی ایشان، کتاب «منتخب الأثر فی الامام الثانی عشر» است.
🔸 سزاوار است مسئولان حوزه در جهت شناساندن این #فقیه_بصیر سعی بلیغ و جهد وافر از خود نشان دهند تا حوزه علمیه درصدد جبران خلل فقدان شخصیت آیت‌الله‌العظمی صافی برآید...
✔️ متن کامل یادداشت را در لینک زیر بخوانید:
https://m-ph.ir/feghdan-fagheih-basir-safi-golpayegani/
🖋 به قلم #سعید_سلمانی، دانش آموخته حوزه علمیه قم
🆔 @piramoonhawzah