🔰
پایداری سیاسی در شرایط ویژه
✍سرمقاله هم‌میهن
۱۳ مرداد ۱۴۰۳
ویژگی سیاست انعطاف‌پذیر بودن است. باید در برابر واقعیت بیرونی واکنش متناسب نشان داد. سیاست انعطاف‌ناپذیری سیاسی موجب شکنندگی آن می‌شود. ساختارهای زیادی بودند که به دلیل یکدندگی و اینکه مرغ آنها فقط یک پا داشته است، با سر به زمین خوردند. به قول آن فیلسوف انقلابی «هر آنچه سخت و استوار است، دود می‌شود و به هوا می‌رود...».
بنابراین، انعطاف‌پذیری لازمه و طبیعت سیاست است. بزرگترین و قدرتمندترین موجودات که میلیون‌ها سال حاکم بلامنازع روی زمین بودند، چون نتوانستند خود را با تغییرات محیطی تطبیق دهند؛ براساس منطق «بقای اصلح» از گردونه حیات خارج شدند و امروز فقط از روی فسیل‌ها به وجود باعظمت آنها در گذشته پی می‌بریم.
در نظام‌های سیاسی هم، چنین تبعاتی را می‌بینیم. اتحاد جماهیر شوروی نمونه روشن آن است که بنا به تحلیلی سقوط آن به‌کلی نامنتظره و غیرقابل‌تصور بود؛ ولی هنگامی که رخ داد، گویی همه منتظر چنان لحظه‌ای بودند. اینها محصول ناتوانی موجود زنده یا نظام اجتماعی در سازگاری با محیط است و سیاست هم باید سازگار باشد. ولی، این یک روی ماجرا است. سازگاری به‌معنای فراموشی هویت نیست. پس روی دیگر سیاست، پایداری و هویت‌بخشی است. در واقع، موجود سیاسی نمی‌توان چنان رفتار کند که فاقد ماموریت و هویت تعریف‌شده شناخته شود.
انتخاب آقای پزشکیان و تشکیل دولت او با ماموریتی سخت (اگر نگوییم «ناممکن») همراه بود و تعهد به این ماموریت هویت این دولت را شکل میدهد. ماموریت و هدف ایجاد «وفاق ملی» و ایجاد آرامش در داخل همراه با گفت‌وگوی بین‌المللی و کاهش تنش‌ها در خارج با هدف قرار دادن قطار اقتصادی بر روی ریل عقلانیت با هدف بهبود رفاه و عدالت بیشتر در جامعه است. اکنون و در همان روز اول مسئولیت و ماموریت، اتفاقی بسیار مهم رخ داده است؛ ترور یکی از مهمانان مراسم تحلیف و رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس در تهران.
گرچه رژیم اسرائیل به‌طور رسمی مسئولیت این جنایت را نپذیرفته است؛ ولی هیچ‌کس تردیدی در انتساب این اقدام به آنان ندارد، به‌ویژه که تکذیب هم نکرده‌اند. بنابراین، یک متغیر بسیار مهم و تعیین‌کننده وارد ماجرا شده است که باید نسبت به آن واکنش نشان داد و به‌طور قطع هم نمی‌توان واکنشی نشان نداد؛ چون منطق قدرت اقتضا می‌کند که در برابر تهاجم باید واکنش نشان داد. عدم‌واکنش موجب تجری و تشویق بیشتر مهاجم می‌شود.
ولی آیا ابعاد این واکنش به گونه‌ای است که کلیت ماموریت دولت را تغییر دهد و ماموریت جدیدی را برای آن تعریف کند؟ ظاهراً چنین اتفاقی قرار نیست رخ دهد. کافی است به سخنان عضو دفتر رهبر انقلاب در نمازجمعه دیروز تهران دقت کنیم که اعلام کرد؛ اقتصاد و معیشت مردم در صدر اولویت‌های دولت پزشکیان باشد.
حادثه ترور هنیه نباید دولت را از این جهت‌گیری اصلی خارج کند. برای مسئله ترور هنیه تدبیر شده و این تدبیر اجرا خواهد شد.
این سخنان بدان معناست که پیشاپیش می‌دانند و احتمال معقولی می‌دهند که قرار نیست تدبیرهای حکومت در واکنش به این ماجرا به گونه‌ای باشد که ماموریت اصلی دولت پزشکیان که بهبود وضع عمومی مردم است تغییر کند. البته، روشن است که در واکنش به متغیرهای بیرونی باید مواظب بود که در بازی آنها غرق نشد.
به تعبیر دیگر، این ترور با هدف ایجاد اختلال در مسیر جدید سیاسی در ایران است؛ ازاین‌رو، تن دادن به راهبرد آنان ممکن است در کوتاه‌مدت نتایجی داشته باشد، ولی یک نیروی سیاسی و دولت مقتدر در مواجهه با یک وضعیت جدید ماموریت اصلی خود را فراموش نمی‌کند. چنین واکنشی نافی پایداری سیاسی است. توصیه می‌شود که آقای پزشکیان در اولین فرصت ممکن وزرای خود را معرفی نماید. به احتمال فراوان نمایندگان نیز رای اعتماد خواهند داد و اجازه نمی‌دهند که دولت پزشکیان در مسیری متفاوت از آنچه که برای آن مقدر شده است قرار گیرد.
@rahbooord
