#آرایه_ها #کنایه #قرآن_شناسی #بلاغت 🔅🔅🔅 📌آرایه های ادبی در قرآن (1) 🔘قرآن در عین برخورداری از اسلوب فصاحت و بلاغت، از آرایه های بیانی همچون تشبیه [مانندگی]، استعاره، مجاز و کنایه و آرایه های بدیعی که در کسوت رموز و اشارات لطیف به قدرت نفود و تأثیر خود عمق بیشتری بخشیده است، نه تنها بی بهره نمانده است که سخن و سخنوران بزرگ را وام دار خویش ساخته است. 🔘از میان آرایه های بیانی، کنایات قرآنی از جایگاه و موقعیت ویژه ای برخوردار است. منظور از تعبیرات کنایی در قرآن، ابهام و پوشیدگی سخن در کلام خداوند نیست بلکه از باب "الکنایه ابلغ من التصریح،" هدف، ضرورت توجه دادن شنونده به اهمیت پیام و برانگیختن او به تدبر و اندیشه، پیرامون نکته ها و پیام های قرآنی است. 🔘به عبارت دیگر، کنایات قرآنی با داشتن ویژگی ها و خصوصیاتی چون ایجاز و اسلوب های ادبی در عبارات، امکان تصور معنا و مفهوم را در قالب ها و صورت های زیبا فراهم می کند به عنوان مثال در آیه کریمه ی ۲۴ سوره مبارکه بقره :فان لم تفعلوا و لن تفعلوا فاتّقوا النّار…مشاهده می کنیم که چه زیبا در چند کلمه ی جامع اما کوتاه، پرده از ناتوانی مشرکان در مانند آوری سوره ای قرآنی و ضرورت ترک عناد و لجبازی آنان برداشته است. ...ادامه دارد 🌱🌱🌱 🔅مدرسه مجازی تفسير و قرآن پژوهی @rahighemakhtoom

#آرایه_ها #کنایه #قرآن_شناسی #بلاغت 🔅🔅🔅 📌آرایه های ادبی در قرآن -کنایه ها- (2) در آیه ی کریمه ۴۳ سوره مبارکه نساء: "یا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَقْرَبُوا الصَّلَاةَ وَأَنْتُمْ سُكَارَىٰ حَتَّىٰ تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ وَلَا جُنُبًا إِلَّا عَابِرِي سَبِيلٍ حَتَّىٰ تَغْتَسِلُوا ۚ وَإِنْ كُنْتُمْ مَرْضَىٰ أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِنْكُمْ مِنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُمْ ۗ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَفُوًّا غَفُورًاء.." ای اهل ایمان، هرگز در حال مستی به نماز نیایید تا بدانید چه می‌گویید (و چه می‌کنید) و نه در حال جنابت (به مساجد آیید) مگر آنکه رهگذر باشید تا وقتی که غسل کنید. و اگر بیمار بودید یا آنکه در سفر باشید یا قضاء حاجتی دست داده باشد یا با زنان مباشرت کرده‌اید و آب برای تطهیر و غسل نیافتید پس به خاک پاک تیمم کنید، آن‌گاه صورت و دستها را (بدان) مسح کنید، که خدا بخشنده و آمرزنده است. می بینیم چقدر عالی،ظریف و دل انگیز با اسلوب ادبی خاصی در پوششی از حجب و حیا اشاره به نزدیکی و مقاربت با زن می کندو آمیزش جنسی همسران را مطرح می فرماید. با این توضیحات پر واضح است که کنایه مظهری از مظاهر بلاغت بوده و ما را به تأمل و اندیشه برای رسیدن به معنای مورد نظر گوینده وا می دارد. 🌱🌱🌱 🔅مدرسه مجازی تفسير و قرآن پژوهی @rahighemakhtoom

#آرایه_ها #کنایه #قرآن_شناسی #بلاغت 🔅🔅🔅 📌آرایه های ادبی در قرآن -کنایه ها- (3) ▫️ابیِضاضُ الوجه و اِسوِدادُه:معنای ظاهری: سفیدی صورت و سیاهی آن.ابیضاض مصدر باب افعلال(ابیض یبیض ابیضاضا)«به معنای سپید شدن است.»اسوداد نیز مصدر باب افعلال و به معنای سیاه شدن است.ابیض وجهه«صورتش سفید شد»(از ریشه بیض)اسودّ وجهه«صورتش سیاه شد.»(از ریشه سود) ▫️معنای کنایی:ابیضاض الوجه«کنایه از سربلندی»واسوداد الوجه«کنایه از سرافکندگی است». 🔰درقرآن؛در آیه ی کریمه ۱۰۶ سوره مبارکه ی آل عمران می فرماید: يَوْمَ تَبْيَضُّ وُجُوهٌ وَتَسْوَدُّ وُجُوهٌ ۚ فَأَمَّا الَّذِينَ اسْوَدَّتْ وُجُوهُهُمْ أَكَفَرْتُمْ بَعْدَ إِيمَانِكُمْ فَذُوقُوا الْعَذَابَ بِمَا كُنْتُمْ تَكْفُرُونَ* [در آن‌] روزى كه چهره‌هايى سپيد، و چهره‌هايى سياه گردد. اما سياهرويان [به آنان گويند:] آيا بعد از ايمانتان كفر ورزيديد؟ پس به سزاى آنكه كفر مى‌ورزيديد [اين‌] عذاب را بچشيد.* 🔘وقتی به معنای ظاهری این آیه می نگریم چیزی که در ابتدای امر، به نظر می رسد این است که در قیامت بعضی رویشان سفید و بعضی دیگر سیه رو خواهند بود. چون معنای ظاهری روسیاه آن است که کسی واقعاً چهره ای تیره و سیاه داشته باشد و معنای ظاهری روسفید آن است که کسی واقعاً رویش سفید و درخشان باشد ولی با کمی دقت در می یابیم این جمله کنایی بوده و منظور از روسیاه، آدم رسوا و بدبخت و شرمسار و منظور از روسفید، انسانی سربلند و سرافراز است. 🌱🌱🌱 🔅مدرسه مجازی تفسير و قرآن پژوهی @rahighemakhtoom

#آرایه_ها #کنایه #قرآن_شناسی #بلاغت 🔅🔅🔅 📌آرایه های ادبی در قرآن -کنایه ها- (4) 📖در آیه ی کریمه ۱۰۶ سوره مبارکه ی آل عمران می فرماید:یوم تبیض وجوه و تسوده وجوه…«روزی بیاید که گروهی (یعنی مؤمنان) روسفید و گروهی (یعنی کافران) روسیاه باشند». 📋علامه محمد حسین طباطبایی صاحب تفسیر گرانسنگ المیزان در صفحه ۲۸۹ جلد ۶ المیزان به کنایی بودن این آیه ی کریمه ی قرآنی اشاره کرده و توضیحات بسیار ارزشمندی ارائه داده است. علامه (ره) در این تفسیر در ذیل این آیه می نویسد: در این آیه چون مقام، کفر و ناسپاسی نمودن در برابر نعمت الهی است، و کفران نعمت هم مانند خیانتی است که موجب انفعال و خجلت صاحبش می شود لذا خدای تعالی در ذکر و یاد آوری عذاب آخرتی اینگونه افراد، عذابی را که با خجلت و انفعال مناسب می باشد تذکر داده، یعنی از سیاه شدن چهره معصیت کاران نام برده (که در دنیا هم سیاه شدن چهره را کنایه از انفعال و خجلت می دانند) چنانکه جمله ی فامّا الذین اسودّت وجوههم…به این مطلب دلالت و یا اشعار دارد همچنین در طرف مقابل که ثواب شاکران را ذکر می فرماید موضوع سفید شدن چهره را تذکرمی دهد که آن خود مناسب با مقام شاکران است همانطورکه در دنیا نیز سفیدی رخساره را کنایه از خشنودی و راضی بودن می دانند . 🌱🌱🌱 🔅مدرسه مجازی تفسير و قرآن پژوهی @rahighemakhtoom

#آرایه_ها #کنایه #قرآن_شناسی #بلاغت 🔅🔅🔅 📌آرایه های ادبی در قرآن -کنایه ها- (5) 📖در آیه ی کریمه ۱۰۶ سوره مبارکه ی آل عمران می فرماید:یوم تبیض وجوه و تسوده وجوه…«روزی بیاید که گروهی (یعنی مؤمنان) روسفید و گروهی (یعنی کافران) روسیاه باشند». 🔰کاربرد ادبی: در زبان و ادب فارسی نیز سپید رویی کنایه از سرافرازی و سیاه رویی کنایه از سرافکندگی آمده است 🔸حکیم نظامی گنجه ای می فرماید:عقوبت مکن عذرخواه آمدم به درگاه تو روسیاه آمدم 🔸خاقانی شروانی چکامه پرداز بزرگ شروان می گوید:سپید روی ازل مصطفی است کز شرفش سیاه گشت به پیرانه سر، سر دنیا 🔘توضیح آیه:در توضیح این آیه می توان گفت که حالات و کیفیات زندگی انسان و پاداش و کیفرهای او در جهان دیگر تجسمی از اعمال و روحیات و افکار او در این جهان است. 🔹یعنی همانطورکه ایمان و اعتقاد سالم و انجام وظایف و تلاش در خدمت به مردم در همین دنیا مایه سربلندی و روسفیدی بوده و بی ایمانی و وظیفه نشناسی و هرزگی و مردم آزاری مایه ذلت و سرافکندگی و روسیاهی می شود. در جهان دیگر نیز انسان های با ایمان و صالح روسفید و سربلند، و انسان های کافر و بی ایمان روسیاه و شرمنده و نگون بخت خواهند بود. 🔹وجوه یومئذ مسفره ضاحکه مستبشره و وجوه یومئذ علیها غبره ترهقها قتره اولئک هم الکفره الفجره«آن روز طایفه ای (که اهل ایمانند) رخسارشان (چون صبح) فروزان است و خندان و شادمانند و رخسار گروهی گرد آلود (غم و اندوه) است و به رویشان خاک (ذلت و خجلت) نشسته، آنها کافران و بدکاران عالمند» 🌱🌱🌱 🔅مدرسه مجازی تفسير و قرآن پژوهی @rahighemakhtoom

#آرایه_ها #کنایه #قرآن_شناسی #بلاغت 🔅🔅🔅 📌آرایه های ادبی در قرآن -کنایه ها- (6) آیه ی ۷ سوره ی مبارکه بقره در وصف منافقان می فرماید:خَتَمَ اللَّهُ عَلَىٰ قُلُوبِهِمْ وَعَلَىٰ سَمْعِهِمْ ۖ وَعَلَىٰ أَبْصَارِهِمْ غِشَاوَةٌ ۖ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ…که معنای آن چنین است:«(قهر)خداوند بر دلهاى آنان، و بر شنوايى ايشان مُهر نهاده؛ و بر ديدگانشان پرده‌اى است؛ و آنان را عذابى دردناك است.». الختم علی السّمع:معنای ظاهری: مهر برگوش نهادن: الختم مصدر خَتَم- ختماً و ختاماً .السمع (جمع اسماع) : گوش. معنای کنایی: ناشنوا کردن کسی به منظور عدم درک حقیقت و قدرت بصیرت و بینش را از او گرفتن کاربرد ادبی:این عبارت یکی از زیباترین کنایات قرآنی است چرا که مهر برگوش نهادن، کنایه از بصیرت و بینش نداشتن است و پرواضح است که آدم کوردل از نعمت بصیرت و بینش محروم است مولانا در مثنوی می گوید: ای بسا اصحاب کهف اندر جهان پهلوی تو پیش تو هست این زمان غار با او یار با او در سرود مهر بر چشم است و بر گوشت چه سود(مثنوی.دفتر اول) هم او می فرماید: مهر در گوش شما بنهاد حق تا به آواز خدا نارد سبق 🌱🌱🌱 🔅مدرسه مجازی تفسير و قرآن پژوهی @rahighemakhtoom