ابن سینا دارای دو نظام منطق نگارى است: وى در شفا در مقام منطق پژوهى در سنّت منطق نه بخشى ارسطویى گام برمى دارد و در اشارات نظام نوین منطق نگارى دو بخشى را بنا مى نهاد. بهمنیار، لوکرى، غیلانى، خواجه طوسى، غیاث الدین دشتکى و نور الدین انصارى پیرو شفا هستند و در مقابل آنها، غزالى، فخر رازى، شیخ اشراق، ارموى، ابهرى، کاتبى، سمرقندى، علامه حلى، تفتازانى، میرداماد و ملاصدرا به نظام دو بخشى اشارات متعلق اند. فخر رازى در تهذیب و تکمیل منطق دو بخشى ابن سینا و انتقال آن به سده هفتم نقش بسیار مؤثرى داشته است.
فخر رازى و شیخ اشراق منطق را نزد مجد الدین جیلى آموخته اند. در روزگار آنها البصائر النصیریه ابن سهلان ساوى، تدوین شده در نظام منطق نگارى تلفیقى، کتاب درسى بوده است. اگر چه ارجاعات فراوان آن را در آثار فخر و شیخ اشراق مى یابیم، اما بر اینکه بصائر را به درس خوانده اند، شاهدى نیافته ایم. آراء منطقى فخر و شیخ اشراق على رغم اختلاف هاى فراوان، نشانگر اندیشه هاى تحولى و نوین مجد الدین جیلى است و به همین دلیل در مطالعه آراء منطقى فخر، مقایسه آن با شیخ اشراق اهمیت و ضرورت مىیابد.
همچنین، مقایسه فخر رازى و خواجه طوسى روشنگر است. رواج بخش الهیات شرحهاى فخر و خواجه بر اشارات و غفلت از بخش منطق الانارات، موجب شده است که تصور نادرستى از نسبت بین این دو رواج یابد.
فخر شیفته ساختار دو بخشى منطق اشارات و ساختار الهیات پیشینى یا غیرمبتنى بر طبیعیات اشارات و نوآوریهاى بو على در مسایل منطقى است.
وى با بررسى مقایسه اى بین اشارات و شفا نوآوری هاى بو على را مطرح و از آنها دفاع مىکند، در حالى که خواجه طوسى سخنگوى منطق نگارى نه بخشى در قرن هفتم است و غالب مواضعى را که از نظر فخر نوآورى بو على است، انکار مىکند و آراء بو على را در موارد متعددى نقد و رد مىکند (مانند دیدگاه بو على در حذف مبحث مقولات از منطق).
نگارش محاکمات و داوری ها بین فخر و خواجه، مانند المحاکمات بین شراح الاشارات علامه حلى و المحاکمات بین شرحى الاشارات قطب رازى، مجال بررسى تطبیقى را به دست داده است.
http://rasadfekr.blog.ir/post/نظام-منطقنگارى-فخر-رازى
@rasadfekr