کتاب الطبقات منسوب به ابن‌زنجویه و ذکر نام برخی از بدریون حاضر در سپاه امیرالمؤمنین
حمید‌بن‌زنجویه النسوی (متوفّی ۲۵۱ ق) از محدثین شهیر و از مشایخ محمّد‌بن‌اسماعیل بخاری و مسلم‌بن‌حجاج نیشابوری، صاحبان صحیحین می‌باشد که بر اساس دیدگاه علمای علم رجال، ثقه، حجت و کثیر الحدیث بوده است.
شاید اصلی ترین دلیل شهرت وی تدوین کتاب فقهی "الأموال" باشد که در آن به موضوع دارایی‌های عمومی مسلمانان در فقه اسلامی و مباحثی چون جزيه، اراضى مفتوحة العنوة، زكات و ... پرداخته است.
در سال‌های اخیر اثری کمتر شناخته شده از او، توسط محمد الطبرانی یافت شده که ایشان در مقدمه تحقیق خود بر این اثر، تأکید می‌کند که نسخه مذکور (به شماره ۶۸۱، نگهداری شده در خزانة كلية ابن‌يوسف [یوسفیّه] مراكش) نام مشخصی نداشته و در کتب تراجم و فهرست‌نگاری اسم خاصی برای آن ذکر نشده است، اما با توجه به محتوای کتاب، می‌توان نام "کتاب الطبقات" را برای آن برگزید.
طبقه‌بندی مؤلف در این کتاب، بر اساس اسامی شهرهای محل سکونت رُوات می‌باشد. وی در این کتاب به ذکر نام روات بسنده کرده و ترجمه خاصی از آنها بیان نکرده است.
از مهمترین نکات مطرح شده در این کتاب می‌توان به ذکر اسامی برخی از بدریون مهاجر و انصار که در کوفه زندگی می‌کردند اشاره کرد، که در لابه‌لای آنها به نام افرادی چون: عمار‌بن‌یاسر، خباب‌بن‌ارت، خزیمة‌بن ثابت، ابوایوب انصاری و... که همه این افراد از سپاهیان لشکر امیرالمؤمنین در جنگ صفین بوده اند اشاره شده است.(۱)
این در حالی است که ابن‌جوزی در ادعایی عجیب در کتاب الضعفاء والمتروکین می‌نویسد: «هیچ یک از اهالی بدر غیر از خزیمةبن‌ثابت در سپاه علی‌بن‌ابی‌طالب در جنگ صفین حاضر نبوده‌اند»! (۲)
________________
۱. کتاب الطبقات، ص۱۹۱ و ۱۹۲، تحت عنوان (تسمیة من دخل الكوفة من المهاجرين و الانصار البدريين)
۲.«فانّه ما شهد مع علي صفين من اهل بدر الّا خزيمة» الضعفاء و المتروکین، ج۱، ص۱۸۷
https://eitaa.com/rasullib
