🌐درگذشت نماد پیوند طریقت و سیاست
راوی #اجتماع: دکتر نورعلی تابنده؛ قطب دراویش نعمت‌اللهی گنابادی و از چهره‌های جنجالی سال‌های اخیر در سن 92 سالگی درگذشت.
گفته می‌شود که با مرگ آقای تابنده که دراویش به وی لقب «مجذوب‌علی شاه» می‌دادند، رهبری این فرقه پس از یک و نیم قرن از خاندان تابنده خارج خواهد شد و یکی دیگر از مشایخ این فرقه به نام سید علیرضا جذبی طباطبایی که اصفهانی است به عنوان قطب برگزیده می‌شود.
در دوران 23 ساله رهبری دکتر تابنده، این فرقه صوفی‌مسلک به شدت با سیاست درگیر شد که این پدیده، ناشی از شخصیت سیاسی مرحوم تابنده بود. نورعلی تابنده که در فرانسه حقوق خوانده بود، در زمان اعتراضات علیه حکومت پهلوی وکالت برخی زندانیان سیاسی از جمله آیت‌الله پسندیده (برادر بزرگ امام خمینی) و آیت‌الله طاهری اصفهانی را بر عهده داشت و همراه با مهندس بازرگان و دکتر سحابی در سال 1356 «جمعیت ایرانی دفاع از آزادی و حقوق بشر» را برای مقابله با رفتارهای غیر قانونی حکومت تشکیل داد. وی با پیروزی انقلاب به معاونت وزیر دادگستری در دولت مهندس بازرگان رسید و پس از آن مدتی نیز معاون وزیر ارشاد و رییس سازمان حج و زیارت شد. او در سال 59 وکالت عباس امیرانتظام را پذیرفت که به جرم جاسوسی برای آمریکا پس از واقعه 13 آبان بازداشت شده بود.
آقای تابنده در سال 1364 به همراه بازرگان، سحابی و یزدی «جمعیت دفاع از آزادی و حاکمیت ملت ایران» را تشکیل داد و اردیبهشت 1369 در پی امضای نامه انتقادی 90 نفره علیه سیاست‌های اقتصادی وقت، چند ماهی را در بازداشت گذراند. اما اوج فعالیت سیاسی این فرقه به رهبری تابنده در جریان انتخابات سال 1384 به نفع مهدی کروبی بود که حساسیت‌ها درباره این گروه از دراویش را افزایش داد و در زمستان همان سال با حمله به حسینیه وابسته به آنها در شهر قم به اوج خود رسید. پس از آن، دراویش گنابادی همچنان در عرصه سیاسی فعال بودند و درگیری‌های خیابانی و خونین سال 96 در حوالی خانه نورعلی تابنده در تهران، نقطه بحرانی این ماجرا بود.
اکنون به نظر می‌رسد که با پایان حضور دکتر تابنده به عنوان قطب این سلسله، تنش‌ها و حساسیت‌ها درباره آنان کاهش خواهد یافت. هرچند هنوز گروهی از دراویش در زندان به سر می‌برند و محدودیت‌هایی علیه آنان اعمال می‌شود. این فرقه از دراویش به همراهی طریقت و شریعت اعتقاد دارند و نزدیک‌ترین فرقه درویشی به فقهای شیعه محسوب می‌شده‌اند. هرچند انتقادها و مخالفت‌های برخی فقها علیه آنان نیز کمابیش مطرح بوده است.
سخنگوی این فرقه اعلام کرده که چهار میلیون نفر از دراویش، پیرو آقای تابنده و عضو فرقه نعمت‌اللهی گنابادی هستند.
فعالیت پررنگ سیاسی دراویش در سال‌های اخیر با انتقادهایی همراه بوده و منافی مرام درویشی خوانده می‌شد. حامیان آقای تابنده نیز می‌گفتند که در طریقت نعمت‌اللهی، درویش نباید گوشه‌نشین باشد و موظف است که نسبت به تحولات اجتماعی واکنش نشان دهد. آنها حضور دراویش در جنگ ایران و عراق را یکی از نمادهای این ویژگی برمی‌شمردند.
📸عکس: سخنرانی نورعلی تابنده در مراسم عزاداری محرم امسال در بیدخت گناباد
@rawinews
🌐سفر «از شیطان تا میکروب» با رسول جعفریان
راوی #فرهنگ: از شیطان تا میکروب، مسیر سختی نیست اگر با رسول جعفریان هم‌نوا و هم‌افق باشیم؛ پژوهشگری که پروژه فکری چندسال اخیرش مباحث پیرامون فقدان تولید علم (به‌معنای science) و به تبع آن ضعف رویکرد علمی در تمدن ایرانی ـ اسلامی بوده است.
از نظر استاد جعفریان ما هیچ نقشی در راهبری جریان علمی بشر نداشته و نداریم. تمدن ایرانی ـ اسلامی با تمام کبکبه و دبدبه‌اش حتی یک دوچرخه هم نتوانسته بسازد. هرچند به زعم عده‌ای، جعفریان در این رویکرد قدری افراط می‌کند، اما شاید وجه افراطی سخنان وی برای تعدیل جریانی که می‌گوید تمدن، تکنولوژی و علم بشر مدیون شرق و به‌ویژه ایران است مفید باشد؛ به‌ویژه در آشفته‌بازاری که یکی ترویج واکسن را توطئه اسرائیل برای عقیم‌کردن مسلمانان می‌داند، دیگری با ورزش‌های امروزی مخالفت می‌کند چون در روایات به آنها اشاره‌ای نشده و.. .
کتاب «از شیطان تا میکروب» نیز با همین رویکرد نگاشته شده است. جعفریان در مقدمه کتاب اشاره می‌کند که ایرانیان در برخورد با پزشکی نوین ـ از میانه دوران قاجار ـ سه مرحله را پشت سر گذاشتند؛
مرحله اول؛ ورود اطلاعات پزشکی غربی به ایران و پذیرش تام و کمال آن بدون هیچ ایراد و اشکالی.
مرحله دوم؛ تلاش برای انطباق اطلاعات پزشکی با آموزه‌های اسلام در زمینه بهداشت و طهارت.
مرحله سوم؛ انتقاد از پزشکی جدید با تأکید بر برتری طب اسلامی.
تمرکز کتاب بر مرحله دوم است و مؤلف سعی کرده با استناد به کتاب‌ها و مقالات مرتبط نشان دهد که چگونه در دوره‌ای سعی شده پزشکی جدید با قوانین طهارت تطبیق داده شود. مفهوم «حفظ الصحه اسلامی» نیز زاییده همین تلاش بوده است. از آثار شاخص در این مرحله ـ طبق ادعای مؤلف ـ می‌توان به کتاب «مطهرات در اسلام»، اثر مهندس مهدی بازرگان اشاره کرد.
جعفریان همچنین در مقدمه کتاب ـ و درجهت پروژه اصلی خود ـ اشاره می‌کند که ما در مواجهه با کلیت غرب، مدرنیته و علم جدید نیز با همین سه مرحله دست به گریبان بوده‌ایم؛ ابتدا ابهت آن ما را گرفت و وحشت‌زده شدیم، سپس به خود آمدیم و سعی کردیم داشته‌های خودمان را با دستاوردهای غرب ترکیب کنیم و نهایتاً دست بالا را گرفتیم و مدعی شدیم داشته‌های سنتی و بومی ما از دانش‌های غربی برتر است و به قول معروف: «آب در کوزه و ما تشنه‌لبان می‌گردیم».
مؤلف درباره انتخاب عنوان کتاب می‌نویسد: «درمیان تطبیق‌هایی که میان روایات اسلامی و موضوعات پزشکی جدید رخ داده، شاید یکی از جذاب‌ترین آنها، انطباق عنوان میکروب بر روایاتی است که در آنها شیطان، برای عفونت یا کثافت به‌کار رفته است».
🔺نگاهی اجمالی به ساختار کتاب
کتاب «از شیطان تا میکروب» را می‌توان به دو بخش کلی تقسیم کرد؛
بخش اول ـ حدود یک‌سوم حجم کتاب ـ مقدمهای مشروح است با عنوان «عقب‌ماندگی درمانی در سایه حفظ الصحه اسلامی»؛ مؤلف در این بخش با اشاره به برخی آثار و نوشته‌ها می‌کوشد چگونگی شکل‌گیری جریان بهداشت اسلامی را نشان دهد. برخی از عناوین این بخش عبارتند از: «دکتر امیراعلم و حفظ الصحه اسلامی»، «دکتر تومانیانس و حفظ الصحه در دین اسلام»، «علی‌اکبر حکمی‌زاده و ترکیب علم و دین در حوزه بهداشت» و «داستان خزینه و دوش در ادبیات بهداشتی ـ دینی معاصر».
بخش دوم کتاب شامل پنج متن در حوزه «حفظ الصحه اسلامی» است که عبارتند از: «نامه احمدی یا حفظ الصحه اسلامی» اثر امیراعلم؛ «بهداشت در اسلام»، فصلی از کتاب تمدن‌الاسلام شیخ قاسم مهاجر؛ «هدیه همایون» اثر علی‌اکبر حکمی‌زاده؛ بخش حفظ الصحه از کتاب «مرآت‌الغیب» اثر محمدعلی مبارکه‌ای؛ «مطهرات در اسلام» اثر مهندس بازرگان.
کتاب «از شیطان تا میکروب» با صحافی گالینگور مشتمل بر ۴۳۶ صفحه است که پاییز ۹۸ همانند بقیه آثار اخیر «نشر مورخ» در شمارگان کم (۵۰ عدد) چاپ شده؛ که دلیل آن هم احتمالاً نگاه دکتر جعفریان مبنی بر پایان عصر کتاب کاغذی است.
هرچند ایده کتاب کاملاً ابداعی نیست و دیگرانی نیز جسته و گریخته به این موضوع پرداخته‌اند (پاورقی صفحه۲۲ کتاب درباره مقاله تجدد روزمره و آمپول تدین)، اما از نظر جامع‌بودن و نیز جمع‌آوری متون و رساله‌های ناب و کم‌یاب، بدون‌شک اثری بی‌نظیر است.
@rawinews
🌐مجتهد مخالف استبداد و استعمار
راوی #حوزه: دوره مدرن را می‌توان دوران اوج‌گیری فعالیت سیاسی روحانیون شیعه دانست. جنگ‌های ایران و روس، تحریم قرارداد تنباکو و جنبش مشروطه به بارور شدن اندیشه و رفتار سیاسی حوزویان عراق و ایران منجر شد. البته انگیزه اغلب این فعالیت‌ها دینی بود و با هدف دفاع از دین و شریعت صورت می‌گرفت.
شیخ مهدی مسجدشاهی معروف به حاج آقا نورالله اصفهانی (1306-1240ش) از پرکارترین مجتهدان در این زمینه بود که به این گونه دفاع از دین التفات داشت. او نواده شیخ جعفر کاشف‌الغطاء (مجتهد بزرگ نجف در زمان جنگ ایران و روس) و شاگرد میرزای شیرازی (صاحب فتوای تحریم تنباکو) بود و در زمانه‌ای که استعمار تلاش می‌کرد تا ممالک اسلامی را به تقلید محض از غرب بکشاند، وی به اندیشه‌های دینی توجه می‌داد و در عین حال از استفاده از آرا و افکار جدید نیز چشم‌پوشی نمی‌کرد. وی می‌گفت: «مسلمانان باید خود را به علوم جدید روز برای مقابله با بیگانه و همچنین حفظ اسلام مسلّح کنند» (اندیشه سیاسی و تاریخ نهضت حاج آقا نورالله اصفهانی، ص 388).
حاج آقا نورالله معتقد بود که یکی از راه‌های نفوذ استعمار به کشورهای اسلامی، حربه اقتصادی است. از این رو بود که برخی ایده‌ها را برای مقابله با آن طرح کرد. وی که از فعالان جنبش تحریم تنباکو، باور داشت که این تحریم را می‌باید به سایر کالاهای خارجی نیز سرایت داد. در همین راستا بود که او برخی شرکت‌ها و مؤسسات اسلامی را نیز تأسیس کرد. شرکت اسلامیه در اصفهان، مدرسه اسلامیه، مریض‌خانه اسلامیه از جمله اقداماتی بود که او در همین راستا به انجام رساند.
وی علاوه بر این اقدامات عملی، می‌کوشید تا در تئوری و نظر نیز به مواجهه با آرای جدید بپردازد. در خصوص آزادی سخن گفت و مکتب اسلام را پیشگام بحث از آزادی معرفی کرد. درباره مشروطه نیز گفت که مبنای اصلی مشروطه در دین وجود دارد و مباحثی که امروزه طرح می‌شود، همگی سابقه‌ای در متون دینی داشته و بحث جدیدی نیست. در همین راستا کتاب «مقیم و مسافر» را در دفاع از مشروطه تألیف کرد. این کتاب به همان سبک میرزای نائینی در تنبیه‌الامة از مشروطه، آزادی و مساوات دفاع کرده بود.
آخرین کوشش سیاسی حاج‌آقا نورالله اصفهانی در سال 1306 علیه رضاشاه رقم خورد و در اعتراض به قانون خدمت اجباری به همراه گروهی از علمای بلاد به قم هجرت کرد. این هجرت اعتراضی اگرچه با حمایت آیت‌الله مدرس همراه بود، اما آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی که زعیم حوزه قم و خواهان حفظ آرامش بود با مهاجران معترض همراهی نکرد و چنین مطالبه‌ای را در اولویت ندید، هرچند تلاش کرد که دعوای علمای مهاجر با حکومت رضاشاه بدون تنش و خونریزی پایان یابد.
دو هفته پس از پایان مهاجرت علما، حاج‌آقا نورالله اصفهانی ناگهان بیمار شد و در سن 66 سالگی درگذشت. برخی معتقدند رضاشاه از طریق پزشک خود، این مجتهد معترض را به قتل رسانده است که با توجه به قتل‌های سیاسی دوره رضاشاه، چنین چیزی دور از ذهن نیست.
@rawinews
🌐فقیه ایستاده در میانه جبر و اختیار
راوی #حوزه: از توصیه‌هایش این بود که ریشه همه مشکلات دنیوی، بیماری‌های روحی همچون ریاست‌طلبی و مال‌دوستی است. آفرین بر کسی که به آیه «و ابتغ فیما آتاک الله الدار الآخرة» عمل کند و علم و مال و عزت و مقامی را که خدا به او عطا کرده است، وسیله تحصیل آخرت قرار دهد، نه چیز دیگر.
آیت‌الله سید حسین شمس خراسانی که دیشب در سن 94 سالگی در ترکیه درگذشت، متولد مشهد و استاد برجسته حوزه‌های مشهد و قم بود. از حدود 12 سالگی تحصیلات حوزوی را در مدرسه نواب مشهد آغاز کرد و سال‌ها در مشهد، تهران و قم نزد فقهای بزرگی چون حضرات آیات شیخ هاشم قزوینی، سید احمد خوانساری، سید ابوالحسن رفیعی قزوینی، سید حسین بروجردی، امام خمینی، سید هادی میلانی و علامه طباطبایی درس خواند.
تأثیرپذیری از مدرسه معارفی میرزای اصفهانی او را از آموختن فلسفه مشاء و صدرا بازنداشت و شرح اسفار و شرح اشارات را محضر آیات سید ابوالحسن رفیعی قزوینی و دکتر مهدی حائری یزدی آموخت. نقل است که ایشان به همراه استاد سید جلال‌الدین آشتیانی و شخصی دیگر، درس خارج کفایه خصوصی علامه طباطبایی را درک کرده‌اند.
بازگشت ایشان به مشهد برای ازدواج و فراهم کردن مقدمات سفر به نجف در اواخر سال 33 با حضور آیت‌الله‌العظمی میلانی در مشهد و آغاز دروس این مرجع تقلید در مشهد همزمان شد که ایشان را از مهاجرت به نجف منصرف کرد. شرکت در درس آقای میلانی او را از شاگردان مورد توجه ایشان قرار داد. بنا بر گفته نویسنده «مشکاة الأصول» در مقدمه کتابی که تقریرات استادش آیت‌الله شمس است، آیت‌الله میلانی مدرسه اصولی استادش آیت‌الله شیخ محمدحسین غروی اصفهانی را برای شاگردش آیت‌الله شمس به یادگار گذاشت. آقای شمس همزمان در این دوران به تدریس سطوح عالی و نیز خارج اصول و مباحث کلامی اشتغال داشت. پس از ارتحال آیت‌الله‌العظمی میلانی به قم رفت، اما پس یک سال به مشهد بازگشت و در نهایت تیرماه سال 59 به قصد اقامت دائمی در قم به آنجا بازگشت و تدریس خارج فقه و اصول و مباحث اعتقادی و تفسیر قرآن را از سر گرفت.
تقریراتی از دروس ایشان منتشر شده است که چاپ‌های متعدد دارند. سه کتاب «التوحید بین الفلسفة المادیة و المدرسة العرفانیة»، «التوحید بین براهین الفلسفة و أدلة المتکلمین» در دو جلد و «مشکاة الأصول: محاضرات أصولیة حول تنبیهات الاشتغال و الاستصحاب» در سه جلد، تقریرات انتشاریافته از ایشان به قلم آقای سید ضیاء الخباز برادر آیت‌الله سید منیر الخباز است که از عالمان عربستانی مقیم ایران بوده‌اند.
شاید مهم‌ترین کتابی که که آقای شمس نوشته و البته مشهورترین کتاب میان محققان است، «الأمر بین الأمرین» باشد که در 8 فصل تنظیم شده است. فصل اول تا هفتم به تبیین و نقد نظریات اشاعره، حکما، عرفا، عدلیه معتزله و شیعه و بیان ویژه آخوند خراسانی پیرامون جبر و تفویض پرداخته و در فصل هشتم نظریه الأمر بین الأمرین را بر اساس ادله عقلی و نقلی اثبات کرده است.
شمس به مثابه فقیهی اصولی که به گفته خودش به جمله معروف «مَن لا أصول له لا فقه له» از آیت‌الله میلانی باور داشت، در مقدمهای که برای «مشکاة الأصول» نگاشته است، مرکب بودن انسان از جسم و روح را مقدمه توجه به اخلاق و اعتقادات در کنار احکام در نظر می‌گیرد و با جستجویی مختصر در آیات و روایات نشان می‌دهد در کتاب و سنت، فقه منحصر در احکام به کار نرفته است. همان‌گونه که عمل به احکام در سعادت و شقاوت انسان نقش دارد، باور داشتن به اصول اعتقادی و کسب فضیلت‌های اخلاقی تعیین‌کننده سعادت و شقاوت آدمی است. او در ادامه با تصریح به این مطلب که فقه از کتاب طهارت گرفته تا دیات بیانگر وظایف ساحت فردی و اجتماعی زندگی انسان بوده که اجرای کامل آن مدینه فاضله و بهشتی کوچک را پدید می‌آورد، اما تا امروز بشر شیرینی کامل اجرای احکام الهی را نچشیده و پیش و پس از اسلام در هیچ دورانی آثار سودمند آن برایش حاصل نشده است.
مرحوم شمس باور داشت که اهتمام شارع مقدس نسبت به وظیفه امر به معروف و نهی از منکر برای پیشگیری و بازدارندگی پیش از تکرار عمل منکر است؛ چرا که تکرار منکر افزون بر مفاسدی که به دنبال دارد، باعث ریخته شدن قبح منکر و از بین رفتن حدود الهی و بی‌مبالاتی نسبت به آن حدود خواهد شد.
آیت‌الله شمس شاگردان فراوانی تربیت کرد که برخی از آنها همچون آقایان شهیدی زنجانی، گنجی و مختاری از استادان و محققان شاخص حوزه قم محسوب می‌شوند. وی که چند ماه پیش برای تأسیس یک مرکز دینی شیعه به ترکیه مهاجرت کرده بود، دیشب در سن 94 سالگی در این کشور درگذشت و قرار است مطابق وصیت‌نامه‌اش در نجف اشرف به خاک سپرده شود.
@rawinews
🌐بازداشت سلطنت‌طلبان قم
راوی #اجتماع: دو سال پس از آنکه نخستین شعارهای سلطنت‌طلبانه معترضان دی ۹۶ از قم آغاز شد، سردار آقاخانی فرمانده پلیس قم گفته که دو شبکه تبلیغی سلطنت‌طلبان به نام ققنوس را در قم شناسایی کرده و ۱۴ نفر از سران آنها دستگیر شده‌اند که پنج زیرگروه فعال ۳۰ نفره را مدیریت می‌کرده‌اند.
با این حساب، گروه ققنوس دست‌کم ۱۵۰ عضو داشته و کار تشکیلاتی قدرتمندی انجام می‌داده است. البته اعتراضات آبان ۹۸ در قم فقط یک شب به طول کشید و فضای قم با وجود قطعی یک هفته‌ای اینترنت این شهر، بسیار آرام‌تر از شهرهای دیگر بود و گویا گروه سلطنت‌طلب ققنوس نتوانسته از اعتراضات امسال همانند دی ۹۶ در قم بهره‌برداری کند.
البته فرمانده پلیس قم درباره زمان بازداشت سران این گروه و طبقه اجتماعی اعضای گروه سخنی نگفته، اما اعلام کرده که آنها به دنبال ایجاد ناآرامی در ایران از طریق اختلال در ناوگان حمل و نقل عمومی و باری، دامن زدن به اعتصابات کارگری و صنفی و نفوذ در جمعیت‌های صنفی و تغییر مسیر خواسته‌های اجتماعی مردم به سمت اقدامات امنیتی و سیاسی بوده‌اند.
شعارهای سلطنت‌طلبان قمی حامی پهلوی در دی ماه ۹۶ از منطقه متوسط‌نشین زنبیل‌آباد آغاز شد، ولی جوانان مناطق مرفه و فرودست شهر نیز در این تجمعات محدود حضور داشتند.
رضا پهلوی؛ فرزند ارشد آخرین شاه ایران نیز این‌بار حضور فعال‌تری داشت و در یک اقدام بی‌سابقه با خانواده یکی از قربانیان اعتراضات در کرج تماس تلفنی گرفت و تسلیت گفت.
به نظر می‌رسد با افزایش محسوس حمایت‌های دولت ترامپ از سلطنت‌طلبان و برنامه تبلیغی حرفه‌ای و گسترده آنان در سال‌های اخیر از طریق رسانه‌هایی همچون شبکه «من و تو»، این طیف در حال چیدن میوه درختانی است که از طریق روایت گزینشی تاریخ معاصر ایران در اذهان عمومی کاشته و پاسخ مناسبی نیز از سوی رسانه‌های داخلی دریافت نکرده است.
همچنین با توجه به اینکه قم به عنوان مهد انقلاب ۵۷ مطرح بوده، سرمایه‌گذاری گسترده‌ای برای جذب نیروهای جوان به این طیف انجام شده است.
🔺مجموعه خبری راوی؛
گزارشگر فرهنگ، سیاست و اجتماع
@rawinews
9.01M حجم رسانه بالاست
مشاهده در ایتا
🌐بر اساس گزارش رسیده به راوی، گروهی از شیعیان در شهر شیعه‌نشین قطیف عربستان سعودی مجلس عزاداری به مناسبت درگذشت آیت‌الله سید حسین شمس خراسانی برپا کرده‌اند. این مجلس را سید ضیاء الخباز؛ از شاگردان برجسته مرحوم شمس و از مقرّران دروس وی برگزار کرد.
همچنین مراسمی نیز ظهر امروز در مسجد محمدیه آنکارا برای وداع با پیکر آیت‌الله شمس با حضور گروهی از شیعیان ترکیه برگزار شده است.
آیت‌الله شمس که از استادان برجسته حوزه‌های مشهد و قم بود، چند روز پیش در سن 94سالگی در ترکیه درگذشت و قرار است پیکر وی در نجف اشرف به خاک سپرده شود.
گفتنی است که مراسم‌های ترحیم ایران نیز پس از اتمام دفن و مراسم نجف در قم و مشهد برپا خواهد شد.
📹فیلم عزاداری شیعیان قطیف عربستان
@rawinews
🌐قمار ترامپ در عراق
راوی #سیاست_خارجی: حمله بی‌سابقه آمریکا به مقر حشد الشعبی (نیروی شبه‌نظامی عراق) که ده‌ها شهید و زخمی بر جای گذاشت، با واکنش‌های تند مقامات و رجال عراقی مواجه شده است.
حشد الشعبی اعلام کرده که این حمله تاکنون 25 شهید و 51 زخمی داشته و یکی از فرماندهان حشد به نام ابوعلی مرتضی الخزعلی و سه فرمانده دیگر نیز جزو شهدا هستند. برخی رسانه‌های عربی می‌گویند که خزعلی از نزدیک‌ترین فرماندهان عراقی به سرلشگر قاسم سلیمانی بوده است.
آمریکا گفته که این حمله را به تلافی حملات شبه‌نظامیان عراقی به پایگاه‌ها و اتباع آمریکایی و با اطلاع نخست‌وزیر عراق انجام داده است. البته نخست‌وزیر با این حمله مخالف بوده و رییس‌جمهور عراق نیز این حمله را رسما محکوم کرده و به معنای نقض حاکمیت خود دانسته است. در ایران نیز علاوه بر دولتی‌ها سپاه نیز با صدور بیانیه‌ای این حمله را محکوم کرده و گفته که نیروهای مقاومت، حق انتقام و پاسخگویی را برای خود محفوظ می‌دانند.
از سوی دیگر کاخ کرملین ساعاتی قبل از این حمله اعلام کرده بود که پوتین و ترامپ درباره همکاری در مبارزه با تروریسم با یکدیگر گفتگوی تلفنی داشته‌اند.
ساعاتی پیش نیز دفتر آیت‌الله‌العظمی سیستانی در نجف اعلام کرد که ایشان ضمن محکوم کردن حمله دیروز آمریکا، خواهان احترام به حاکمیت ملی عراق شده و از دولت خواسته که نگذارد عراق به میدانی برای تسویه حساب‌های منطقه‌ای و بین‌المللی تبدیل شود. آقای سیستانی در سال‌های اخیر خواستار ادغام حشد الشعبی در نیروهای مسلح رسمی عراق شده بود.
به نظر می‌رسد منظور آیت‌الله سیستانی، ادعای امروز مقامات آمریکایی باشد که حمله اخیر را به عنوان پاسخی به حملات نیروهای مورد حمایت ایران علیه نیروهای آمریکایی مستقر در عراق و سوریه اعلام کرده‌اند. تنش‌آفرینی دیروز آمریکا فقط با استقبال و خوشحالی بنیامین نتانیاهو مواجه شده و او در تماس با وزیر خارجه ترامپ از این حمله با عنوان «اقدام نظامی آمریکا علیه گروه‌های نیابتی ایران» تقدیر کرده است.
@rawinews
🌐سفارتخانه‌های نمادین
راوی #سیاست_خارجی: در آخرین روز سال 2019 و دو روز پس از حمله آمریکا به مواضع حشد الشعبی، سفارت آمریکا در بغداد طعم خشم نیروهای حشد و حامیان این نیروی شبه‌نظامی مردمی را چشید و بخش‌هایی از ساختمان سفارت تخریب شد و آتش گرفت.
کارل اشمیت؛ فیلسوف و نظریه‌پرداز سیاسی آلمانی در قرن بیستم معتقد بود که غایت امر سیاسی؛ تشخیص و تفکیک میان دوست و دشمن است. امروز معترضان به حمله نظامی آمریکا با نشان دادن خشم خود در ساختمان سفارت و نوشتن شعار «سلیمانی فرمانده من است» بر روی آن، جبهه خود را مشخص کرده و تصاویری نمادین خلق کردند. ترامپ و دیگر مقامات آمریکایی در دو روز گذشته بارها گفته بودند که هدف اصلی حمله پریروز، ایران بوده است. اما امروز معترضان عراقی حامی حشد که برخی فرماندهان این تشکل نیز در میان‌شان بودند، با شعارها و رفتارهای ضدآمریکایی خود، هرگونه دوگانگی عقیدتی میان خود و ایران را نفی کردند.
بهانه همه جدال‌ها مقابله با گسترش تروریسم است. نوآم چامسکی؛ روشنفکر برجسته آمریکاییِ منتقد سیاست‌های این کشور می‌گوید که: همه نگران گسترش تروریسم هستند، ولی راه آسان جلوگیری از آن، این است که از حضور خود در آن جلوگیری کنید. شاید این سخن، امروز برای دولتمردان آمریکایی بسیار کاربردی باشد.
@rawinews
🌐بیست سالگی جمهوری پوتین
راوی #سیاست_خارجی: همان‌طور که در سال‌های ۸۴ و ۹۲ کمتر کسی در ایران فکر می‌کرد که محمود احمدی‌نژاد و حسن روحانی رئیس‌جمهور شوند، در ۳۱ دسامبر ۱۹۹۹ میلادی نیز شاید عده کمی در روسیه تصور می‌کردند که ـ در پی استعفای ناگهانی بوریس یلتسین ـ ولادیمیر پوتین ۴۷ساله به قدرت برسد؛ با این تفاوت که پوتین همچنان پس از بیست سال در میان روس‌ها محبوبیت دارد.
او در پیام تلویزیونی شب کریسمس ۱۹۹۹ ضمن تبریک فرارسیدن سال نوی میلادی خطاب به مردم گفت: «به‌سلامتی قرن تازه جام خود را بالا بگیرید». وی همچنین پیش از تصدی‌گری ریاست جمهوری روسیه گفته بود: «برای ناامید شدن از روسیه به‌عنوان یک قدرت بزرگ خیلی زود است». رئیس سابق اداره اطلاعات و امنیت روسیه، در شرایطی این ادعا را مطرح کرد که اقتصاد این کشور همچنان از زخم‌های واردشده در اقتصاد کمونیستی دوران اتحاد جماهیر شوروی رنج می‌برد.
امروز پس از بیست سال حضور تقریباً پیوسته وی در رأس قدرت، روسیه ـ هرچند نه در حد و قواره شوروی سابق ـ به یکی از قدرت‌های برتر و مؤثر در مناسبات بین‌المللی تبدیل شده است؛ الحاق کریمه به خاک روسیه، ابقای بشار اسد در سوریه ـ علی‌رغم مخالفت با اراده امریکا ـ و حتی اثرگذاری بر انتخاب ترامپ سه نمونه برجسته از سهم تأثیر روسیه عصر پوتین در عرصه بین‌المللی است. در عرصه مسائل اقتصادی نیز هرچند اقتصاد روسیه با اقتصادهای موفق دنیا فاصله دارد، اما نسبت به دوران شوروی سابق رشد بسیار زیادی داشته است.
این دو عامل (احیای قدرت بین‌المللی و رونق نسبی اقتصادی) باعث شده که پس از بیست سال حضور وی در رأس قدرت و علی‌رغم اتخاذ برخی سیاست‌های امنیتی (مانند ممنوعیت ناسزاگفتن به مقامات در اینترنت؛ که تا حدی نتیجه سوابق امنیتی پوتین است)، تنها بیست درصد مردم روسیه نسبت به وی نظر کاملاً منفی داشته باشند و همچنان نزد بسیاری از روس‌ها محبوب‌ترین سیاستمدار روسیه باشد.
هنری کیسینجر، سیاستمدار و دیپلمات برجسته و پرسابقه امریکایی که گفت‌وگوهایی نیز با پوتین داشته است درباره وی می‌گوید: «پوتین به‌دنبال احیای عظمت روسیه است؛ از نظر او بی‌کفایتی رهبران شوروی سابق باعث فروپاشی تاریخ سی‌صدساله روسیه شد. وی به‌دنبال تشکیل بلوک یوروسیا است؛ متشکل از کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق و کشورهای دیگری که به آن ملحق شوند».
اگرچه پوتین به صراحت اعلام کرده که به‌دنبال احیای اتحاد جماهیر شوروی نیست، اما دغدغه‌ها و اندیشه‌های سیاسی وی مؤید سخنان کیسینجر است. سودای احیای عظمت روسیه البته در میان مردم این کشور نیز مطلوبیت دارد؛ آندری سولداتوف نویسنده و کارشناس امنیتی روس در اظهار نظری جالب می‌گوید: «امپریالیسم در روان جمعی روس‌ها نهادینه شده است. بسیاری از مخالفین سیاست‌های داخلی وی از توسعه‌گرایی‌اش مانند قضیه الحاق کریمه به خاک روسیه حمایت می‌کنند». از سوی دیگر یکی از دغدغه‌های مهم پوتین نیز ـ که از سخنانش قابل استنباط است ـ مردم روسیه و مشخصاً نژاد روس است؛ شاید یکی از دلایلی که پوتین فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی را تراژدی می‌داند نیز همین باشد؛ چون به گفته وی باعث چندپاره‌شدن خانواده‌های حدود بیست میلیون روسی شد.
مخالفت با لیبرالیسم نیز یکی از باورهای رئیس‌جمهور ۶۷ساله روسیه است؛ هرچند وی سعی می‌کند این مخالفت را به‌طور علنی ابراز نکند، اما مثلاً در گفت‌وگویش با فایننشال تایمز (در ۲۷ ژوئن ۲۰۱۹) و در حمایت از ارزش‌های سنتی گفته بود که «ایده لیبرال منسوخ شده و با منافع اکثریت مردم در تناقض است... شرکای غربی ما اعتراف کرده‌اند که برخی عناصر ایده لیبرال، مانند چند فرهنگی، دیگر قابل به‌کارگیری نیستند».
امام خمینی در نامه معروف خود به آخرین رییس‌جمهور شوروی یعنی میخاییل گورباچف (در ۱۱ دی‌ماه ۱۳۶۷) نسبت به مرگ کمونیسم هشدار داده بود و اکنون میراث‌دار پطرکبیر تاریخ مصرف لیبرالیسم را تمام‌شده می‌داند. البته ابراز تأسف پوتین نسبت به فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی را نباید به‌معنای طرفداری وی از اندیشه‌های مارکسیسم و کمونیسم دانست؛ چه آنکه وی یک مسیحی معتقد به کلیسای ارتدوکس است و صراحتاً با ایده معروف منسوب به کارل مارکس یعنی «دین افیون توده‌هاست» موافق نیست (مصاحبه با فیننشال تایمز).
مطابق با قانون اساسی روسیه ولادیمیر پوتین تا سال ۲۰۲۴ می‌تواند ريیس جمهور باشد و بعد از آن یا باید قدرت را واگذار کند و یا مجددا با مدل پوتین ـ مدودف پس از یک دوره کناره‌گیری نسبی به قدرت بازگردد. راه حل سومی را نیز صاحب‌نظران سیاسی پیش‌بینی می‌کنند: تغییر قانون اساسی با هدف تداوم ریاست جمهوری پوتین.
@rawinews
🌐قمار خطرناک ترامپ
راوی #سیاست_خارجی: اکنون دیگر باید از «سپهبد شهید قاسم سلیمانی» سخن بگوییم. دور تحولات در خاورمیانه به سرعت هولناکی رسیده و تنها چند روز پس از حمله به مواضع حشدالشعبی و وقایع مربوط به سفارت آمریکا در بغداد و دو روز پس از آنکه ترامپ در توئیتی ایران را تهدید به پرداخت بهای سنگینی به اتهام حمله به سفارت کرده بود، ناگهان خبر ترور سردار سلیمانی، ابومهدی المهندس (مهم‌ترین فرمانده نظامی حشدالشعبی) و گروهی از همراهان آنها در فرودگاه نظامی بغداد به یک بمب خبری بدل شد و جهانیان را در بهت و حیرت و نگرانی فرو برد.
ترور سپهبد سلیمانی را باید مهم‌ترین ترور نظامی تاریخ جمهوری اسلامی دانست؛ وی علاوه بر اینکه چهره مهم سپاه در چند دهه اخیر بود، از نظر سیاسی نیز اهمیت و جایگاه ویژه‌ای داشت و نقش مهمی در تحولات سیاسی خاورمیانه در دهه اخیر ایفا کرده بود. این ترور همچنین مهم‌ترین رویارویی نظامی ایران و آمریکا در تاریخ جمهوری اسلامی تلقی می‌شود.
چند روز پیش، پس از حمله آمریکا به مواضع نظامی حشدالشعبی، از این اقدام به عنوان «قمار ترامپ» یاد کردیم و در جریان حمله به سفارت آمریکا در بغداد نیز از قول نوام چامسکی نوشتیم که «همه نگران گسترش تروریسم هستند، ولی راه آسان جلوگیری از آن، این است که از حضور خود در آن جلوگیری کنید» و گفتیم که امروز این سخن می‌تواند برای دولتمردان آمریکایی بسیار کاربرد داشته باشد. با حمله هولناک دیشب و ترور سپهبد سلیمانی و ابومهدی المهندس که با دستور صریح شخص ترامپ انجام شده است، او دست به بزرگ‌ترین قمار تاریخی ممکن در منطقه زده که می‌تواند هولناک‌ترین تنش نظامی ممکن را رقم بزند.
رییس‌جمهور عراق نیز در پیام تسلیت خود بر خویشتن‌داری در شرایط حساس کنونی تأکید کرده است. مهم‌تر از وی، آیت‌الله سیستانی نیز در بیانیه امروز خود که از تریبون نماز جمعه کربلا خوانده شد با اشاره به اوضاع بسیار سخت عراق، خواهان «رفتار عاقلانه و حفظ خویشتن‌داری همه» برای جلوگیری از بحرانی‌تر شدن اوضاع شده است.
❓درباره چند و چون این عملیات، حدس و گمان‌های مختلفی وجود دارد. ترامپ در سه سال ریاست‌جمهوری خود بیش از آنکه کار عملیاتی بکند، به دنبال معامله‌‌های پشت پرده و جنگ روانی بوده است. وی اکنون موقعیت متزلزلی در جریان استیضاح دارد و دموکرات‌های مخالف وی نیز در ساعات گذشته نشان دادند که از این عملیات تروریستی خوشحال نیستند. از همین رو بعید نیست که او در این عملیات، فریب اطلاعاتی اسرائیلی‌ها را خورده باشد که مترصد هر فرصتی برای ضربه زدن به ایران هستند. اما این احتمال نیز وجود دارد که ترامپ پس از شکست در وادار کردن ایران به مذاکره و معامله، تصمیم گرفته باشد که همانند دو ترفند بمباران اتمی هیروشیما و سرنگون کردن هواپیمای مسافربری ایران که آمریکایی‌ها برای پایان دادن به جنگ جهانی دوم و جنگ ایران و عراق استفاده کردند، این بار نیز از این ضربه هولناک و بی‌سابقه برای پایان دادن به تنش چهل ساله بین ایران و آمریکا استفاده کرده باشد.
فرضیه فریب اطلاعاتی با توجه به تبلیغات گسترده شخص ترامپ و استفاده تیم وی از این عملیات می‌تواند ضعیف قلمداد شود. او می‌کوشد ترور ابوبکر البغدادی (رهبر داعش) و ترور سپهبد سلیمانی (فرمانده ایرانی عملیات مبارزه با داعش) را به عنوان دو نقطه قوت کارنامه درخشان خود در رقابت‌های انتخاباتی و نیز ماجرای استیضاح به رخ رقبا بکشد.
اما فرضیه ترفند هیروشیمایی با توجه به تجربه مشابه دولت ریگان که با سرنگون کردن هواپیمای مسافربری توانست ایران را ظرف چند روز به سمت پذیرش قطعنامه سوق دهد می‌تواند تبیین‌کننده تصورات تیم ترامپ باشد. فعلا تیم ترامپ در حال توجیه رقبای داخلی و مقامات خارجی است و به آنها می‌گوید که به صورت قانونی و برای دفاع از جان شهروندان آمریکایی دست به این ریسک بزرگ زده است. این در حالی است که انیس کالامار؛ گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور اعدام‌های خودسرانه و غیرقانونی گفته که ترور سلیمانی و ابومهدی المهندس به احتمال زیاد غیر قانونی و ناقض قواعد بین‌المللی حقوق بشر است.
مهم‌ترین واکنش در ایران را نیز باید دو پیام امروز حضرت آیت‌الله خامنه‌ای دانست؛ نخست در پیام تسلیت شهادت سردار سلیمانی از «انتقام سختی که در انتظار جنایتکاران است» سخن گفتند و اعلام کردند که «کار و راه شهید سلیمانی» ادامه خواهد یافت. چند ساعت بعد نیز سردار اسماعیل قاآنی را که در این سال‌ها جانشین سردار سلیمانی در سپاه قدس بود به عنوان فرمانده جدید این نیرو تعیین کرده و از وی خواستند همان برنامه‌های زمان فرماندهی سردار سلیمانی را ادامه دهد. این می‌تواند بدین معنا باشد که ایران درصدد واکنش حساب‌شده‌تری است و قصد دارد از این عملیات تروریستی، هوشیارانه بهره بگیرد.
▪️مجموعه خبری راوی؛ شهادت سردار سلیمانی را تسلیت می‌گوید.
@rawinews
🌐عراق؛ روز تشییع و تنش
راوی #سیاست_خارجی: عراق از نخستین ساعات بامداد امروز، پر از تنش‌های پراکنده نظامی بود. در حالی که تشییع شهدای عملیات تروریستی از حرم کاظمین آغاز و به کربلا و نجف رسید، در نخستین دقایق بامداد امروز چندین راکت به اطراف بغداد شلیک شد و شایعاتی مبنی بر ترور برخی دیگر از فرماندهان نیروی بسیج مردمی یا همان حشد الشعبی انتشار یافت. اما سرانجام اعلام شد که یک تیم پزشکی حشد ترور شده و نه آمریکا و نه ارتش عراق، مسؤولیت این حمله را بر عهده نگرفتند. همزمان با تشییع شهدا نیز موشک‌هایی به اطراف سفارت آمریکا و یک مرکز نظامی این کشور در موصل شلیک شد که البته هنوز هیچ آمریکایی در این حملات کشته نشده است.
بحران تازه عراق پس از آن آغاز شد که یک مرکز آمریکایی در کرکوک روز ششم دی مورد حمله قرار گرفت و یک پیمانکار آمریکایی جان خود را از دست داد. دولت ترامپ اعلام کرد که حشد الشعبی مسؤول این حمله بوده و مواضع این گروه شبه‌نظامی را بمباران کرد. پس از این بمباران که منجر به شهادت یک فرمانده حشد و چند نیروی دیگر شد، معترضان و از جمله برخی رهبران و اعضای حشد در مقابل سفارت آمریکا در بغداد تجمع کردند و این تجمع به آتش زدن برخی نقاط سفارت منجر شد. ابومهدی مهندس؛ فرمانده عملیات حشد که در این تجمع حضور داشت، دو روز بعد همراه سرلشگر قاسم سلیمانی در فرودگاه بغداد ترور شد و بحران خاورمیانه به اوج خود رسید.
اکنون در حالی که تشییع شهدا در عراق به پایان خود نزدیک می‌شود و آیت‌الله‌العظمی سعید حکیم و فرزند آیت‌الله‌العظمی سیستانی در این تشییع حاضر شده و یکی دیگر از مراجع نجف و نماینده آقای سیستانی در کربلا بر پیکر برخی شهدا نماز خوانده‌اند، حملات پراکنده نظامی افزایش یافته و نمایندگان آماده می‌شوند که فردا در پارلمان درباره طرح اخراج نیروهای آمریکایی مذاکره کنند.
اکنون بیش از پنج هزار نظامی آمریکا در پایگاه‌های مستقر در عراق حضور دارند و ترامپ قصد دارد این تعداد را به بهانه تحولات اخیر به حدود 9 هزار نفر برساند. اخبار رسیده از عراق حاکی است که نمایندگان کرد و سنی تمایل چندانی به اخراج آمریکایی‌ها ندارند و نمایندگان نزدیک به حشدالشعبی به انتقام خون شهدای اخیر خواهان تصویب قانون اخراج آمریکایی‌ها از عراق هستند.
دولت ترامپ به ارائه توضیح درباره عملیات تروریستی‌اش در بغداد به مقامات کشورهای مختلف ادامه می‌دهد و بیشتر کشورها این عملیات را محکوم کرده و نسبت به افزایش تنش ابراز نگرانی کرده‌اند. دموکرات‌های کنگره نیز به دنبال قانونی هستند که مانع از حمله خودسرانه ترامپ به ایران شود.
@rawinews
🌐پایان برجام؟
راوی #سیاست_خارجی: همان‌طور که از ماه‌ها قبل اعلام شده بود، ایران امروز پنجمین گام را برای کاهش تعهدات برجامی خود برداشت و تمامی تعهدات داخل برجام از نظر ایران پایان‌یافته تلقی شد.
اگرچه در برخی رسانه‌ها گفته می‌شود که این گام در اعتراض به ترور شهید سپهبد سلیمانی و حمایت برخی اعضای برجام از آن صورت گرفته، ولی رسانه‌ها از هفته پیش و قبل از ترور سردار سلیمانی اعلام کرده بودند که ایران در اواسط دی، پنجمین گام را برای کاهش تعهدات برمی‌دارد. طبق فرصت‌های دوماهه شورای عالی امنيت ملی کشور پس از گذشتن چهار گام کاهش تعهدات، ۱۵ دی ماه موعد برداشتن گام پنجم کاهش تعهدات برجامی اعلام شده بود.
ایران از اردیبهشت امسال اعلام کرد که با توجه به عدم پای‌بندی کشورهای اروپایی به برجام، به تدریج و گام به گام به کاهش تعهدات خود می‌پردازد و این اقدام نیز در بند 36 برجام پیش‌بینی شده است. بنابر این کاهش گام به گام تعهدات به معنای خروج ایران از برجام و پایان آن نیست. در گام پنجم که مطابق زمان‌بندی اعلام‌شده در اردیبهشت، امروز برداشته شد محدودیت در تعداد سانتریفیوژها نیز کنار گذاشته می‌شود و البته ایران گفته که در صورت عمل کردن اروپایی‌ها به تعهدات خود، ایران نیز این پنج گام را کنار خواهد گذاشت.
@rawinews