☑️ خدا رحمت کند مرحوم آیت الله مصباح را که در ایام ارتحال ایشان هستیم و انصافاً جزء پیشگامان بحث‌‌های فلسفۀ اخلاق در حوزه بودند و شاید کمتر کسی در حوزه به این دقت، منظم در فلسفۀ اخلاق کار کرده باشد. 🔺از همان سال‌‌های ابتدائی که ایشان بحث‌‌هایی داشتند و پیاده شدۀ درس‌‌های ایشان دست نوشت بود، من مطالعه می‌کردم تا بعد ایشان یک جزوه‌ای به عربی در فلسفۀ اخلاق نوشتند که آن را خواندم و به خط خط آن تعلیقه زدم و به خود ایشان هم دادم و ایشان خیلی به من محبت کردند در آن نوشته و بعداً هم کتاب‌‌های درس‌‌های فلسفۀ اخلاق ایشان آمد. من گمان می‌کنم هنوز آن نوشته را داشته باشم که تعلیقه زدم به آن رسالۀ کوچک عربی که ایشان در فلسفۀ اخلاق داشتند. 🔺ایشان یک فکر واقعاً منظمی در فلسفه داشتند و من ایشان را جزء معدود اساتیدی دیدم که فکرشان در فلسفه خیلی منظم بود. در فلسفۀ اخلاق که واقعاً کارهای جدیدی بود در حوزه. 🔺ما می‌دانیم که در فلسفۀ اخلاق آنچه که شایع بود نزاع اشاعره و معتزله بود. ایشان از این طریق جلو نیامد، بلکه یک نظامی قرار داد. البته نه اینکه ریشه‌‌هایش قبلاً نبوده، اما واقعاً آن شکلی که ایشان تنظیم کرد که هم بحث به زبان امروزی فرا اخلاق را و هم اخلاق ارزشی و اخلاق معیاری یعنی به اصطلاح آنها Normative ethics و meta ethics را هر دو را بحث کرد. هم در تحلیل مفاهیم اخلاقی که معقول ثانی فلسفی هستند و هم در این بحث که قضایای اخلاقی و ضرورت‌‌ها و وجوب‌‌هایی که داریم ضرورة بالقیاس است و هم اینکه اصلاً نظام اخلاقی ما چطور باید تنظیم شود. مقدمات متعدد را از اینکه حقیقت انسان روح و نفس اوست و بقاء روح و نسبت افعال با این و مقدمات دیگری. یک نظام فلسفۀ اخلاقی را ایشان درست کرد. 🔺نکته‌ای که می‌خواستم بگویم از این جاست که یکی از مهم ترین بحث‌‌ها در قسمت فرا اخلاق که البته ما خیلی اختلاف نظر داشتیم هم در اینجا و هم در ضرورت بالقیاس اما منافاتی ندارد با اینکه فکر، فکر منظم و روی حساب و کتاب است و ممکن است نظر بنده چیز دیگری باشد. یکی از آن حرف‌‌ها شبیه به این بحث است. ➕@AMOLILARIJANI_IR