اصحاب اخدود چه کسانی بودند و سرانجام شان به کجا رسيد؟ در سوره ی بروج، از اصحاب اخدود ياد شده است.(1) «اخدود» به معناي «گودال» است. قبل از اسلام گروهی از مردم نجران در جزيره ي العرب به مسيحيّت، دين بر حق آن عصر ، گرويده بودند. حاكم و پادشاه يمن كه «ذونواس حميری» نام داشت،(2) از اين مسأله خشمگين شده، دستور داد گودالي حفر كنند و در آن آتش بيفروزند، آن گاه را مجبور كرد يا از آيين خود دست بردارند و يا خود را در آتش بيندازند، تعدادي از آنان بر دين خود اصرار كردند و به آتش در آمدند. امام باقر (عليه السلام) فرمود: « روزی نجران به حضور اميرالمؤمنين(عليه السّلام) رسيد و درباره ي اصحاب اخدود سخن به ميان آمد، حضرت علي(عليه السّلام) فرمود: « خداوند پيامبر حبشي را بر قومش فرستاده، آن قوم ايمان نياوردند و با او جنگيدند و جمعي از اصحابش را كشته و بقيه را اسير كردند. آن گاه گودالی بزرگ را پر از آتش كردند و گفتند: هر كس كه پيرو دين ما است، كنار برود و هر كس پيرو دين اين پيامبر است، بايد به آتش درآيد. همه ي پيروان آن پيامبر خود را به آتش انداختند. يكی از آن ها زني بود كه نوزادی يك ماهه در آغوش داشت و از آتش می ترسيد. فرزندش به سخن آمد و گفت: « به درون آتش برو. او خود و فرزندش را به آتش انداخت. [ از اين رو] به آن ها اصحاب اخدود می گويند.»(3) اما اين كه منظور از اصحاب اخدود كدام يك از اين دو گروه ظالم و مظلوم است، علّامه طباطبائی مي گويد: « مراد از اصحاب اخدود، ظالمان هستند كه مؤمنان را سوزاندند و خود در اطراف گودال، شاهد سوختن آن ها بودند، امّا بعضی گفته اند مراد مؤمنانی است كه اين قول ضعيف است.»(4) دو قول ديگر نيز درباره ی اصحاب اخدود وجود دارد كه عبارت است از: اصحاب اخدود در شام بوده اند و پادشاه ظالم آن ها «انطيا خوس» رومی بوده است. اصحاب اخدود در فارس در زمان بخت النصر بوده اند.(5) 1. بروج: 85: 1 ـ 5. 2. التبيان، ج3، ص 453. 3. بحارالانوار، ج14، ص438 . 4. تفسيرالميزان، ج 20، ص370. 5. بحارالانوار، ج14، ص 444. 🔰 @Adyanuniv