📚 وظایف عامل 📚
1⃣ عامل بعد از انعقاد مضاربه باید آنچه را که در تجارت معمول و متعارف است، انجام دهد؛ برای مثال، اگر با سرمایه ماشین خریده، آن را در معرض فروش قرار دهد و اگر برای سود بیشتر به تعمیر نیاز دارد آن را تعمیر کند و هزینه آن از اصل مال پرداخت میشود.
2⃣ در صورتیکه مالک، طریق خاص یا شرط خاصی را در مضاربه قرار نداده است، عامل میتواند به هر صورتیکه مصلحت میداند، عمل کند؛ مگر آنکه در آن مورد معامله یک نحو خاصی متعارف باشد که باید بر اساس آنچه متعارف است، عمل شود. و اگر سرمایهگذار شروطی را بیان کرده، باید طبق آن عمل شود؛ مثلاً بیان شده سرمایه در معاملات ساختمانی به کار انداخته شود یا با فلان کس تجارت نشود، که در این صورت باید طبق قرارداد عمل شود. در صورت مخالفت شرط و وارد شدن خسارت یا تلف شدن مال، عامل ضامن است و اگر سود کرد، طبق آنچه مقرر است، به او داده میشود.
3⃣ بدون اذن مالک، سرمایه را با مال دیگر مخلوط نکند و چنانچه مخلوط کرد و سرمایه تلف شد، عامل، ضامن است و در صورت داشتن سود، بالنسبه بین دو مال تقسیم میشود.
4⃣ در صورت اطلاق قرارداد (نسبت به نسیه و نقد بودن معامله)، فروش به صورت نسیه جایز نیست؛ مگر آنکه بین تجّار متعارف باشد و اگر این متعارف بودن، نسبت به شهر خاص یا جنس خاص باشد، جایز نیست در غیر آن نسیه داده شود و اگر در جاییکه نسیه جایز نباشد، نسیه داد و سرمایه تلف شد، عامل، ضامن است.
5⃣ جایز نیست برای تجارت، سرمایه را با خود به شهر دیگر ببرد؛ مگر با اذن مالک، یا متعارف بودن بین تجار.
6⃣ عامل هزینههای خود را، چه در سفر تجاری و چه در شهر خود، نمیتواند از سرمایه مالک بردارد. اما اگر به اذن مالک سفر رفته، در صورتیکه از سرمایه صرف نفقه کند، ضامن نیست؛ مگر اینکه مالک شرط کرده باشد نفقه بر عهده عامل باشد.
7⃣ عامل نمیتواند دیگری را بدون اذن سرمایهگذار در تجارت وکیل کند؛ مگر در کارهاییکه معمولاً وکیل آنها را انجام میدهد.
8⃣ برای عامل جایز است با عین مال مضاربه خرید کند. به این صورت که فرضاً یک میلیون مشخصی را از مال مضاربه در نظر بگیرد و جنس مورد نظر را با آن خریداری کند و همچنین میتواند خرید را به نحو کلی در ذمه انجام دهد؛ یعنی جنسی را به یک میلیون کلی در ذمه مالک خریداری کند و موقع پرداخت، یک میلیون را از مال مضاربه بدهد.
لازم به ذکر است این دو نحو معامله زمانی جایز است که عقد مضاربه مطلق باشد و اگر شرط خاصی در این مورد است، باید بر اساس همان عمل شود.
9⃣ عامل نباید سرمایه را معطل بگذارد. بلکه باید آن را در تجارت بهکار اندازد. وگرنه در صورت خسارت به سرمایه، ضامن است. البته مالک سرمایه نمیتواند مطالبه سود کند؛ چون با سرمایه او کاری انجام نشده است.
🔟 عامل میتواند از سرمایه برای کارهایی که در عرف بازار، کارگر اجیر میکنند و دستمزد به او میدهند، هزینه کند و اشکال ندارد.