🌺نکته تفسیری صفحه ۶۶:🌺
یاری خدا را فراموش نكنید:
از بازگشتِ لشكر خسته و شكست خورده ی مسلمانان به مدینه، زمان زیادی نگذشته بود. پیامبر و یارانش جنگ بسیار سخت و طاقت فرسایی را پشت سر گذاشته بودند؛ نبردی که تا مرز پیروزی پیش رفت و به سبب نافرمانی برخی از مسلمانان از دستور پیامبر به شكست منجر شد. در این جنگ، حمزه، عموی بزرگوار پیامبرو حامی نیرومند اسلام، كشته، و علی علیه السلام ـ قهرمان بزرگ تمام میادین ـ به شدّت مجروح شده بود.[1]
مشركان پس از پیروزی به سرعت راهی مكه شدند؛ ولی در بین راه به این فكر افتادند كه به مدینه بازگردند و با یورش به مسلمانان و قتل عام آنان، بساط اسلام را برای همیشه برچینند. خبر به پیامبر رسید. پیامبر صلوات الله علیه، با هوش و درایت بی نظیر و الهی خود، به مسلمانان دستور داد كه به سرعت برای نبردی دوباره مهیّا شوند و به سوی دشمن حركت كنند. بیشتر مسلمانان آماده شدند و حتی حضرت علی علیه السلام كه حدود 60 زخم برداشته بود، برای جهاد مجهّز شد. شاید در این هنگام، برخی از مسلمانان ترسیده بودند و گمان می كردند كه با پای خود به سوی مرگ می روند؛ ولی خداوند این آیه و آیات بعد را نازل كرد و ماجرای جنگ بدر را به یاد آنان آورد.
در جنگ بدر، مسلمانان، غیرمنتظره با لشكر كافران مواجه شدند؛ لشكری كه حدود هزار جنگجو با چندصد اسب و شتر و تجهیزات كامل جنگی در اختیار داشت. این در حالی بود كه مسلمانان فقط سیصد و سیزده نفر بودند كه چند اسب و اندكی تجهیزات جنگی همراه داشتند. در آن هنگام، نزدیك بود كه روحیه ی برخی از مسلمانان از دست برود؛ ولی پیامبر به آنان مژده ی پیروزی داد و فرمود: «آیا برایتان كافی نیست كه خدا سه هزار فرشته را برای یاری شما نازل كند؛ فرشتگانی كه در دلهای دشمن ترس می اندازند و دلهای شما را قوی و محكم می كنند؟» آری، مسلمانان در جنگ بدر به وعده ی خدا دل سپردند، و به یاد او، دشمن کافر را تار و مار کردند. به همین سبب، پس از جنگ احد، خدا امدادهای خود به مسلمانان در جنگ بدر را یادآوری کرد و به آنان در مورد نافرمانی از پیامبرهشدار داد. خدا به آنان وعده داد که اگر صبر کنند و تقوا پیشه کنند، این بار پنج هزار فرشته را به یاریشان میفرستد. اتفاقاً توکل و پایمردی مسلمانان، لطف خدا را جلب کرد و مشرکان با اطلاع از تصمیم پیامبر و روحیه ی قوی مسلمانان به وحشت افتادند و گمان کردند که شاید گروه تازه نفسی به مسلمانان پیوسته و ممکن است نتیجه ی نهایی جنگ به زیان آن ها تغییر کند. به همین سبب، برای حفظ پیروزی خود، به سرعت به مکّه بازگشتند.[2] آری، این وعده ی قطعی خداست که «اِن تَنصُرُوا اللهَ یَنصُرکُم وَ يُثَبِّت اَقدامَکُم»؛[3] یعنی اگر خدا را یاری کنید، او نیز شما را یاری میکند و گامهایتان را استواری میبخشد.
[1] - به خواست خدا دربارة جنگ احد در صفحات 69 و 70 به تفصیل سخن گفته خواهد شد.
[2] - در این متن از تفسیر نمونه ذیل آیة مورد بحث و ذیل آیة 7 سوره انفال بهره گرفته شده است.
[3] - آیة 7 سوره محمد