🔵 مستر جیکاک افسانه یا واقعیت؟ (1)
«در تاریخ معاصر خوزستان و به خصوص در تاریخ صنعت نفت و نیز جنبش ملی کردن صنعت نفت، از یک شخصیت انگلیسی افسانه ای و اسرار آمیز با نامهای متفاوتی نام برده شده است . این شخصیت با نامهایی مانند "مستر جیکاک"، "دکتر جیکاک"، "میجر جیکاک"، "ماژور جیکاک" و "سید جیکاک" شناخته شده است.»
به گزارش خبرنگار ایسنا ـ منطقه خوزستان، دکتر عباس امام، نویسنده، مترجم و خوزستانشناس در همین باره یادداشتی نوشته و آن را در اختیار این خبرگزاری قرار داده است که میخوانید:
«حرف و حدیثهای زیادی در خصوص شخصیت این فرد مطرح شده اما نکته این جا ست که با توجه به انگلیسی بودن این فرد و با توجه به ذینفوذ بودن او در برههای از تاریخ معاصر خوزستان، مطالب زیادی در مورد ابعاد شخصیت و ویژگیهای فردی مستر جیکاک گفته شده که نیازمند بررسی جدی، عالمانه، منطقی و انتقادی است.همان گونه که پژوهشگران تاریخ معاصر خوزستان و بسیاری از مردم میدانند، نام "جیکاک" عمدتا در رابطه با تحولات دهه 1320 و 1330 شمسی مطرح بوده است ، و باید پذیرفت کسی که در این دو دهه در اینجا حضور داشته است، متعلق به دورانی باستانی نبوده است بلکه در تاریخی حدود 70 سال پیش در اینجا زندگی می کرده است که طبعا دوره بسیار کهنی تلقی نمیشود .
واقعیت این است که مدارک و اسناد کل حوادث کشف نفت در استان خوزستان، مناطق بختیاری نشین ، شهرستان مسجدسلیمان و بعدها جنبش ملی شدن صنعت نفت به صورت مستند موجود و در دسترس همگان می باشد . به عنوان مثال ، اولین کسی که از انگلیسیها و مشخصا ویلیام ناکس دارسی دعوت میکند تا در ایران سرمایهگذاری کنند شخصی است به نام "آنتوان کتابچی خان" که فردی ارمنی - ایرانی بوده که عکس و زندگینامه این فرد در کتابهای دوره قاجاریه موجود میباشد، و نیز عکس و زندگینامه مهندس جان رینولدز انگلیسی که عملا کاشف نفت در مسجد سلیمان بود . همچنین ، عکس و زندگینامه بسیاری از افراد دربار قاجار، خوانین محلی بختیاری، برخی شیو خ عرب، بسیاری از مدیران ارشد انگلیسی شرکت نفت در پالایشگاه های آبادان و مسجد سلیمان ، نفت سفید و حتا متن قراردادها ی نفتی از اول تا به آخر نیز امروزه در کتاب های تاریخ معاصر ایران موجود می باشند .
نفوذ استعمار انگلیس در منطقه خوزستان نکته پوشیدهای نیست و دولتمردان و نویسندگان غربی نیز منکر این نکته نیستند که در خوزستان حضور داشته اند و ارتباطاتی با افراد متنفذ و جریانات محلی داشته اند. در زمینه دخالت انگلیسیها و آمریکاییها در موضوع ملی شدن صنعت نفت و همچنین کودتای 28 مرداد 1332 نیز که منجر به برکناری مرحوم دکتر محمد مصدق شد، صدها کتاب و مقاله توسط خود غربیها در کشورهای مختلف با سند و مدرک به رشته تحریر در آمده است .
اما با این حال، شاهد هستیم که در خصوص "مستر جیکاک " شاید به دلیل کمبود منابع ، داستان پردازیهای عجیب و غریب و غیرعقلایی بسیاری صورت میگیرد که به صورت سینه به سینه نقل میشود و گاه برخی مورخین ما نیز بدون توجه به صحت و سقم روایات، آنها را مستند و صحیح فرض کرده و نقل میکنند. بخصوص در سالهای پس از انقلاب اسلامی با توجه به اوجگیری احساسات ضدغربی، هم سیاستمداران و هم مردم عادی کوچه و بازار افسانهپردازیهای بسیاری را حول این شخصیت انجام داده اند که آمیزه ای است از راست و دروغ ، ولی در مجموع به راستی گمراهکننده، زیانبار و فاقد ارزش استناد تاریخی است .
آن چه که باعث شد من پیگیر این نکته شوم و مطالبی را در مورد این شخصیت یادآور شوم این است که در چند سال گذشته با گسترش رسانههای مجازی مانند تلگرام، واتساپ و فیسبوک، مطالب زیادی در مورد جیکاک منتشر میشود که نیازمند دقت و بررسی استنادات آنها است.از جمله ، همین امسال نیز به مناسبت کودتای 28 مرداد 1332 چه در سطح خوزستان و چه در سطح کشور مطالب زیادی در خصوص مستر جیکاک منتشر شد که از آن طریق تلاش شد مطالبی را به صورت غیرمستند به این فرد منتسب کنند. به عنوان مثال یکی از نوشته های منتشر شده در فضای مجازی در مورد این شخصیت ، با عنوان "معجزات یک جاسوس باهوش انگلیسی که مجتهد شد!" ادعا می کند که "مستر جیکاک، جاسوس انگلیسی، مأمور ویلیام ناکسدارسی به مسجدسلیمان آمد و در آنجا زندگی کرد ."
https://eitaa.com/Basir_MN
ادامه 👇👇👇