⚡️ سلفیه چه کسانی هستند؟ (قسمت چهارم) ✍ به قلم: مهدی فرمانیان 💥 بازتاب دیدگاه محمد عماره متفکر مصری (م ۲۰۲۰) درباره طیف های سلفیه 🔹 دکتر محمد عماره در مقدمه کتاب «السلف و السلفیه» (چاپ وزارت اوقاف مصر، قاهره، ۲۰۰۸) می نویسد: «برخی تا اسم سلفیه می آید تقلید، جمود و مخالفت با عقل و تمدن به ذهن شان می رسد و برخی دیگر از غربی ها، سلفی ها را «فاشیست های اسلامی» می دانند که خطرشان از نازی ها و مارکسیسم بیشتر است. پاره ای دیگر از کلمه سلفیه، سلفیه جهادی را تصور می کنند که این گروه سلاح به دست گرفته و به جنگ حاکمان کشورهای اسلامی می روند و جنگ با عدو قریب - حاکمان کشورهای اسلامی - را بر عدو بعید - استعمار و اسرائیل - مقدم می دانند». بنابه این متن، محمد عماره معتقد است که همه گروه های فوق سلفی اند؛ زیرا همه آن گروه ها و مکاتب به سلف و پیشینیان خود تمسک کرده اند. وی سپس وارد تقسیم بندی اصطلاحی خود از سلفیه می شود و می گوید: «سلفیه شهرت کسانی است که با تأویل و عقل گرایی مخالفند و به اهل حدیث مشهورند. رهبر این گروه احمد بن حنبل (م۲۴۱ ق) است که رویکرد نص گرایی را در مقابل ورود تفکر عقلی و فلسفی تقویت نمود». 🔸 وی احمدبن حنبل و پیروانش را «سلفیه نصوصی» می نامد که فقه شان نیز «فقه نصوصی» است و از ظاهر نص، فراتر نمی روند. (ص ۳۵) 🔹عماره بر این باور است که بعد از احمد بن حنبل، بزرگترین مجدد سلفیه، ابن تیمیه (م۷۲۸ق) است که او را «فیلسوف سلفیه» می نامد که عقل و عقلانیت را در میان اهل حدیث تقویت کرد. ابن تیمیه در تأویل راه میانه را انتخاب کرد و مسلمانان را تکفیر نکرد و با ظهور او یک طیف سلفیه جدید بوجود آمد که به دنبال تجدید فکر بود. محمد عماره این طیف را «سلفیه عقلانیه» می نامد. (ص ۵۱). 🔸 محمد عماره در فصل آخر کتاب خیلی خوب به تحلیل سلفیه در عصر حاضر پرداخته و می نویسد: «در بادیه نجد، دعوت محمدبن عبدالوهاب (م۱۲۰۶ق) به عنوان صورت جدیدی از سلفیه ظهور کرد که به سلفیه نصوصی احمد بن حنبل نزدیکتر بود تا سلفیه عقلانی ابن تیمیه. سلفیه محمدبن عبدالوهاب در بادیه ظهور کرد و احتیاج به عقلانیت نداشت. لذا خشونت بادیه را در فتواهایش بروز داد و مثل سلفیه نصوصی از تأویل و رأی و قیاس دوری گزید». 🔹به نظر محمد عماره نسخه دیگری از سلفیه در مصر توسط محمد عبده (م۱۳۲۳ق) شکل گرفت که عماره نام آن را «سلفیه عقلانی مستنیر» لقب می دهد. به عقیده عماره این سلفی گری به تأیید دو سلفیه عقلانی ابن تیمیه و سلفیه نجدی محمدبن عبدالوهاب پرداخت، ولی به ضدیت با عقل و تأویل و تندروی وهابیت انتقاد کرد. 🔸محمد عماره در صفحه ۵۹ کتاب کوچک خود یکبار دیگر سه جریان فکری سلفیه در تاریخ را با عناوین «سلفیه نصوصی»،‌ «سلفیه عقلانی» و «سلفیه نجدی» یاد می کند. 🔹 وی در ادامه می نویسد: «در این دوران میان سلفیه نجدی انشقاقات زیادی حاصل شد و از دل آن، سلفیه علمیه و سلفیه جهادی و سلفیه ظلامی بروز کرد که سلفیه ظلامی به تکفیر ابن قیم و ابن تیمیه هم پرداختند». (ص ۶۰-۶۱). 💠 بنابراین در نگاه محمد عماره پنج جریان سلفی وجود دارد: سلفیه نصوصی، سلفیه عقلانی، سلفیه نجدی، سلفیه جهادی، سلفیه ظلامی. پیرامون نکات و تحلیل مطالب دکتر محمد عماره بیشتر خواهم نوشت. ادامه دارد... https://eitaa.com/Basir_MN