سوگند به کسی که جانم در دست قدرت او است ممکن نیست از آنچه بین امروز تا قیامت واقع می شود یا درباره گروهی که صد نفر را هدایت و یا صد نفر را گمراه کنند از من پرستش کنید جز آنکه از دعوت کننده و رهبر و آن کسی که زمام این گروه را به دست دارد و جایگاه خیمه و خرگاه و محل اجتماع آنها شما را آگاه می سازم! امام(ع) عامل به علم بود: امام می فرماید: «ایها الناس انی والله ما احثکم علی طاعة الا و اسبقکم الیها و لا انهاکم عن معصیة الا واتناهی قبلکم عنها.» (22) ای مردم، به خدا سوگند من شما را به هیچ طاعتی وادار نمی کنم مگر این که پیش از شما خودم به آن عمل می کنم و شما را از معصیتی نهی نمی کنم، مگر اینکه خودم پیش از شما (از آن) کناره گیری می کنم. د) کمبود ظرفیت ها برای استفاده از علم امام علیرغم این گستره بی نهایت علمی، امام(ع) به خاطر شرایط نامساعد آن روزگار، فرصت تعلیم این علوم را به جامعه نیافت. عواملی مانع کسب فیض از محضر امام(ع) شد از جمله: 1- نبود افراد شایسته. امام(ع) خطاب به کمیل بن زیاد فرمود: «ها ان هاهنا لعلما جما (و اشار بیده الی صدره) لو اصبت له حملة! بلی اصبت لقنا غیر مامون علیه.» (23) (بدان) در اینجا علم فراوانی است. (با دستش اشاره به سینه مبارکش کرد) اگر افراد لایقی می یافتم به آنها تعلیم می دادم. آری تنها کسی را می یابم که زود درک می کند، ولی قابل اطمینان نیست. 2- نبود ظرفیت مناسب در افراد امام(ع) چنین فرموده اند: «والله لو شئت ان اخبر کل رجل منکم بمخرجه و مولجه و جمیع شانه لفعلت ولکن اخاف ان تکفروا فی برسول الله(ص) الا و انی مقضیه الی الخاصة ممن یؤمن ذلک منه.» (24) به خدا سوگند، اگر بخواهم، می توانم هر کدام شما را از آغاز و پایان کارش و از تمام شؤون زندگی اش آگاه سازم، ولی از آن می ترسم که این کار موجب کافر شدن شما به پیامبر گردد (درباره ام غلو کنید)! آگاه باشید من این اسرار را به خاصانی که مورد اطمینان هستند خواهم سپرد. 📚 پی‌نوشت: 16. نهج البلاغه، خطبه 210. 17. شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، 11 / 48. 18. نهج البلاغه، خطبه 128. 19. همان، خطبه 189. 20. شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، 7 / 46 و 13 / 106. 21. نهج البلاغه، خطبه 93. 22. همان، خطبه 175. 23. همان، حکمت 147. 24. همان، خطبه 175. https://eitaa.com/Basir_MN