🔰 آیا فلسفه دین اسلامی ممکن است؟ چگونه؟
✅ #فلسفه_فلسفه_دین ۱۰
🔹فلسفه؛ اصالتاً علمی بی‌طرف و سکولار است، لکن با ملاحظاتی قید دینی را می‌پذیرد. فلسفه مسیحی، فلسفه هندوئی یا فلسفه اسلامی تعابیر ناآشنایی نیستند، اما باید توجه داشت این قیود و اوصاف نباید به بی‌طرفی فلسفه خدشه وارد کند و روش کاملاً عقلی آن را زیر سؤال ببرد. فلسفه‌های مضاف مانند فلسفه دین نیز چنین وضعیتی دارند.
🔸در اینجا فارغ از معانی مختلفی که یرای فلسفه‌های دینی ذکر شده، صرفاً معنای مورد نظر را مطرح می‌کنیم.
🔹برای تبیین فلسفه دین اسلامی از بیانات استاد جوادی آملی در باب «فلسفه اسلامی» استفاده می‌کنیم. ایشان می‌گویند:
🔸«فلسفه در طلیعه وجودش به اصطلاح سکولار؛ یعنی لابشرط است؛ چون هنوز دینی ثابت نکرده است. فلسفه وقتی بخواهد وارد بشود نه دینی است و نه غیر دینی.»
🔹اما در ادامه می‌تواند دینی یا غیر دینی گردد یا به تعبیر دیگر می‌تواند الهی یا الحادی شود. در واقع «فلسفه حدوثاً بدون تعین و بقائاً متعین است.»
🔸اما فلسفه اگر بی‌طرفانه وارد شود، حتماً فلسفه الهی خواهد شد؛ چون «میان ثبوت و اثبات فرق است، فلسفه الهی از لحاظ ثبوت در حوزه توحید متولد می‌شود؛ یعنی ربوبیت خداوند مقدم بر آن است، لیكن از جهت اثبات متأخر از آن است، زیرا پیش از اقامه برهان فلسفی بر وجود مبدأ فاعلی راهی برای باور كردن آن نیست.»
🔹در فلسفه دین اسلامی هم می‌توان چنین تحلیلی را ارائه داد. فلسفه دین در ابتدا سکولار، بی‌طرف و لابشرط است، ولی اگر روشمندانه و دقیق عمل شود، در ادامه به دین حق که اسلام است می‌رسد و آموزه‌های آن را تأیید می‌کند. اگر دین اسلام در واقع دین حق باشد و عقل هم راه رسیدن به واقع باشد، لاجرم تأملات عقلی بی‌طرفانه ما را به اسلام می‌رساند و در حد توان خود می‌تواند حقیقت آن را نشان دهد.
🔸چنین دانشی برای مسلمانان ضرورت دارد تا بتوانند نشان دهند بدون هیچ پیش‌فرضی دین اسلام قابل اثبات است و آموزه‌های آن فارغ از پیش‌فرض‌های ایمانی، مطابق با واقع است.
🔹بر همین اساس می‌توان فلسفه دین اسلامی را اینگونه تعریف کرد:
♦️«فلسفه دین اسلامی دانشی است که بدون تعهد به دین خاصی و با روش عقلی به موضوعاتی می‌پردازد که در فهم حقیقت اسلام و پذیرش آن تأثیرگذارند.»
🔸در اینجا تذکر این نکته لازم است که بی‌طرف بودن و عدم تعهد، ویژگی علم است نه عالم. آنچه باعث می‌شود فلسفه و فلسفه‌های مضاف بی‌طرف دانسته شوند، بی‌انگیزگی، بی‌طرفی و بی‌دینی فیلسوفان نیست، بلکه برای خود فلسفه نباید از قبل هدف دینی یا ضد دینی تعیین شود.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
🖊 ۲۷ شهریور ۱۴۰۱- سیدمصطفی میرباباپور
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
#فلسفه_اسلامی #فلسفه #فلسفه_دین #فلسفه_دین_اسلامی #عقل_و_دین #دین_و_فلسفه
📤کانال فلسفه دین اسلامی
🆔 @islamic_philosophy_of_religion