خان اول، قفقاز جنوبی /۱
به نظر می رسد در این دوره گذار، که برای ایران می تواند یکی از مهمترین پیچ های تاریخی باشد، چالش قفقاز جنوبی با محوریت جمهوری باکو باشد. جمهوری اسلامی ایران در منطقه قفقاز با موضوعی جدی و پرتنش روبه‌رو است. با وجود اینکه زیر‌ساخت‌های تنش در این منطقه ماهیتی اقتصادی دارند اما مدت‌هاست که این روند حالتی امنیتی به خود گرفته است. از مهمترین عوامل در برهم‌خوردن توازن و آغاز دوباره درگیری‌ها در منطقه قفقاز جنوبی، ایجاد کریدورهای جدید منطقه‌ای و بین‌المللی بین آسیا و اروپا است؛ روندی که از سال ۲۰۱۲ و با تصمیم چین برای طرح بزرگ و راهبردی «یک کمربند-یک جاده» یا همان جاده ابریشم آغاز شد. این طرح بخشی از راهبرد گسترده‌تر چین برای ایجاد یک کریدور زمینی بین اروپا و چین و شکستن محاصره دریایی امریکا و همپیمانان آن در منطقه «اقیانوس آرام-هند» است.
در حال حاضر مسیرهای مختلفی برای این طرح اتصال شرق به غرب پیش روی چین است که تنها یکی از گزینه ها از ایران عبور می کند. یکی از این مسیرهای پرطرفدار مسیری است که ازآسیای میانه عبور می کند و بعد از طی کردن دریای مازندران به آذربایجان و ترکیه و اروپا می رسد. کشورهایی که در مسیر جاده ابریشم قرار بگیرند، در دوره گذار بخشی از آینده خود را تضمین کرده اند. علاوه بر ترکیه و آذربایجان تمام رقبای کلیدی ایران در منطقه نیز از شکل‌گیری این کریدور مهم و حذف ایران از مسیر زمینی چین به اروپا حمایت می کنند. همچنین موقعیت جمهوری باکو به گونه ای است که در میانه کریدور مهم شمال به جنوب نیز واقع شده است و باکو درصدد تسلط به هر دو کریدور مهم است. حمایت گسترده رژیم صهیونیستی و دول متخاصم دیگر از رژیم باکو اصولا برای همین موضوع است.
| رژیم علیف با در اختیار داشتن مناطق مهمی از قفقاز، مانند قره باغ و نخجوان، نقش مهمی در دوره گذار خواهد داشت.
یکی از مناطقی که اسراییل توجه ویژه ای نسبت به آن دارد منطقه قفقاز و آسیای میانه است. این امر بخاطر مسائل گوناگونی است که مهمترین آنها عبارتند از امتیاز گرفتن از روسیه برای انتقال انرژی به اروپا (چون قفقاز در مسیر انتقال انرژی است)، تسلط بر روندها و پروژه های راهبردی ترانزیتی شمال به جنوب و همچنین پروژه شرق به غرب و حضور در مرزهای ایران.
اهمیت قفقاز که از شمال غرب ایران آغاز می شود و تا روسیه ادامه پیدا می کند باعث شده است که اسرائیل در این منطقه با آذربایجان روابط خیلی نزدیک پیدا کند. پایگاه هوایی سیتاچای در جمهوری باکو در اختیار اسرائیل است. در همین راستا توافقی بین آذربایجان و اسرائیل برای استفاده از فرودگاه ها و حریم هوایی برای مقابله با ایران شده است. همچنین جمهوری باکو اولین کشور شیعه ای است که در اسراییل سفارت دارد. روشن است که این حضور پررنگ اسراییل ( به عنوان نماینده آمریکا در منطقه) برای نفوذ در مرزهای شمال غربی ایران برای خلق وضعیتی همچون وضعیت کردستان برای ایران است. هماهنگی کاملی میان ترکیه، آذربایجان، اسرائیل در این موضوع به وجود آمده و تصمیم گیری سیاستمداران ایران در این وضعیت پیچیده می تواند جایگاه ایران را برای قرن حاضر و قرن های پیش رو را تعیین نماید.
@جلال الدین فنایی