✍ پرچم ایران در ۳ هزار سال گذشته چقدر تغییر کرد؟
🔸پیدایش پرچم ایران به قبل از حکومت هخامنشیان می‌رسد و از آن زمان تا سال ۱۳۵۹ شمسی که زمزمه‌هایی از تغییر پرچم کشور به گوش می‌رسید، شکل پرچم بیش از ۲۰ بار مورد تغییرات جزیی و کلی قرار گرفته است ، احترام ایرانیان به پرچم و بیرق خود شهره عام و خاص است. این احترام از دیرباز همانند خون در رگ‌های ما بوده و هست تا جایی که برای بالا نگه‌داشتن آن جان داده‌ایم.
در تاریخ طبری آمده است : وهرز در زمان انوشیروان برای یاری دادن سیف ذی‌یزن و بیرون راندن حبشی‌ها از یمن راهی شد. پس از گشودن یمن هنگام ورود به صنعا دروازه کوتاه بود و درفش ایرانیان با بایستی خمیده به درون شهر می‌بردند. وهرز چون کوتاهی دروازه را دید، گفت: هرگز درفش من افتاده به درون نشود، دروازه را ویران کنید.
🔹در بخشی از کتاب تاریخ پرچم ایران آمده است: اگر بنا به‌آنچه نوشته‌اند بیوراسب «دهاک - ضحاک» را بیگانه و تازی بدانیم، پس باید گفت چرم پاره‌ای را که نخست کاوه برای واژگون ساختن پادشاهی یک فروانروای خودکامه و انیرانی در آسمان ایران به‌جنبش درآورد، سرانجام با گذشت سال‌های سرفرازی که شمار این سال‌ها بر ما روشن نیست، به‌دست تازیانی که با فرهنگ دیگرگونه‌ای آشنا شده و نیرو یافته بودند افتاد و گوهرهایش میان آنان پخش گردید و بدینگونه کسانی که پس از گشودن تیسفون کافور را از نمک بازنمی‌شناختند به‌نوایی رسیدند.
نخستین پرچمی که نقش شیر و خورشید در آن دیده شده پرچمی است در یک تصویر مینیاتوری که لشکر مغول را در دروازه نیشابور نشان می‌دهد .این مینیاتور در کتاب منظوم تاریخ مغول سروده شمس الدین کاشانی که به سال ۸۲۵ به نظم درآمده وجود دارد.
نماد شیر و خورشید، احتمالاً در دوره تیموریان به پرچم ایران اضافه شد. انتخاب نماد خورشید به ستاره‌بینی و نقش خورشید در صورت فلکی اسد در منطقه البروج اشاره می‌کند و این‌گونه است که شیر و خورشید کنار هم می‌نشینند.
🔹جز شاه اسماعیل اول و شاه تهماسب صفوی، تمام پادشاهان صفوی شیر و خورشید را در پرچم شان به کار بردند. شاه اسماعیل که بسیار کم توقع بود، از پرچم ساده‌ای به رنگ سبز استفاده کرد، به نحوی که یک دایره زرد در بالای پرچم قرار داشت. شاه تهماسب خلاقیت و اعتماد به نفس بیشتری نسبت به او داشت و به جای یک دایره زرد ساده، از نشان ماه تولدش یعنی قوچ یا گوسفند استفاده کرد. با این تفاوت که خورشید را جایگزین دایره زرد رنگ کرد و قوچ را جلوی خورشید گذاشت. یک پای قوچ به علامت حرکت و زندگی و مقاومت از زمین بلند شده و حس و حال زندگی را نشان می‌دهد.
شاهان صفوی به علت ارادتی که به اسلام و تشیع داشتند و به تبع آن دوست‌دار اهل بیت (ع) بودند، به شیر و خورشید پرچم ایران علاقه و عاطفه مذهبی و شخصی نشان دادند. در این دوره شیر نماد امام علی (ع) اسدالله غالب شناخته می‌شد و خورشید نمادی از عظمت خداوند، شکوه دین، روشنایی معنویت و مذهب بود.
👈رنگ‌های سبز و سفید و قرمز برای اولین‌بار در دوره ناصری و در زمان نخست وزیری امیر کبیر در پرچم ایران به کار گرفته شد. امیرکبیر به‌دلیل علاقه زیادی که به شخصیت نادر شاه داشت، دستور داد که از رنگ پرچم‌های زمان نادر شاه استفاده شود ؛ اما شکل پرچم چهار گوشه و پس زمینه آن سفید باشد.
همچنین امیر کبیر از ویژگی پرچم‌های سه‌گانه فتحعلی شاه به‌خوبی استفاده کرد و طرح و فرم پرچم ایران را به‌شکل امروزی به وجود آورد. ابتدا نواری از رنگ سبز در بالا و رنگ قرمز در پایین پرچم کشیده شده بود و رنگ غالب و زمینه پرچم سفید بود، اما بعدتر این سه رنگ به سه نوار مساوی تبدیل شدند و در کنار هم قرار گرفتند.
در دوره پهلوی ساختار اصلی پرچم، همان سه رنگ سبز و سفید و قرمز با حضور شیر و خورشید حفظ شد، اما با چند تفاوت. اول اینکه نشان شیر و خورشید کوچک‌تر شدند و به نوار سفید رفتند، دوم اینکه شیر چهره واقع گرایانه به خود گرفت و از ملوس بودن در آمد و سوم اینکه چهره زنانه خورشید نیز حذف و بدون صورت طراحی شد.
گوی با خصمِ بداندیش که این پرچم ما / قرن‌ها همسرِ خورشید فلک پیما بود
نقش بیداد و خیانت همه شد نقش برآب / نقش ما بود که جاوید و جهان‌آرا بود.
👈با وقوع انقلاب اسلامی و بعد از دوره پهلوی، تغییراتی در پرچم شکل گرفت. رنگ‌های سبز و سفید و قرمز حفظ شدند، اما با توجه به شعارها و خواسته‌های اسلامی مردم‌مان، نشان لا اله الا الله که همچون الله طراحی شده، جایگزین شیر و خورشید شد. همچنین به نشانه روز ۲۲ بهمن، ۲۲ الله اکبر در حاشیه رنگ سفید پرچم نقش بست.
طراح پرچم فعلی کشورمان دکتر حمید ندیمی، معمار، گرافیست و دانشیار دانشکده معماری دانشگاه شهید بهشتی است.
🔘کارگاه آموزشی/تاریخ بدانیم 👇
🆔https://eitaa.com/joinchat/2976842002C42d75c84f3