مجله مبلغان تیر و مرداد 1386، شماره 93
خطیب نامدار، میرزا محمدتقی اشراقی
ولادت
فقیه، مفسّر شهیر و واعظ نامدار و پرآوازه قم، آیة اللّه میرزا محمد تقی اشراقی، از مشهورترین خطبای شیعه در دوران معاصر است که در سال 1313 ق، در بیت علم و تقوا و فضیلت در شهر مذهبی قم متولد شد. پدر بزرگوارش فقیه عالی مقام مرحوم آیة اللّه میرزا محمد قمی مشهور به «ارباب» (متوفای 1341 ق) یکی از درخشان ترین چهره های علمی و از متنفّذترین روحانیان قم و از برجسته ترین شاگردان مرحوم آیة اللّه میرزا حبیب اللّه رشتی (متوفای 1321 ق) است که در تأسیس دانشگاه جعفری و ماندن آیة اللّه حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی در شهر قم سهم به سزایی داشته است. شرح حیات علمی و خدمات والای آن مرحوم در کتب تراجم و رجال به تفصیل آمده است.
تحصیلات
میرزا محمد تقی در مهد تربیت دینی چنین پدری فرزانه و عالم رشد کرد و درجاتی از علم و معنویت را کسب نمود و علوم دینی و سطوح متوسطه و عالی حوزه را از محضر پدر دانشمندش و سایر فرزانگان نامدار علمی همانند آیات بزرگوار: میرزا ابوالقاسم کبیر قمی و سید میرزا آقا ترابی دامغانی به خوبی آموخت تا اینکه در سلک شاگردان مبرّز و برجسته آیة اللّه حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی، مؤسس حوزه علمیه قم (متوفای 1355 ق) درآمد و عمده تحصیلات فقه و اصول خود را از محضر نورانی آن عالم فرزانه آموخت. درخشش علمی آن بزرگوار به گونه ای بود که وی از برجسته ترین شاگردان مرحوم حائری به شمار می رفت و با کوشش و همّت والای خویش به درجه رفیع اجتهاد نایل گردید. مرحوم اشراقی در کنار تحصیل، به تدریس و تربیت شاگردان ارزشمند اشتغال داشت.
شاگردان
علامه اشراقی در طول حیات با برکت خود، از زمان مرحوم آیة اللّه حائری یزدی فقه، اصول، حکمت و فلسفه، تفسیر و فن مجادله و خطابه را به گروهی از طلاب و فضلا تدریس می فرمود و محل تدریس آن بزرگوار حجره کنار مقبره شیخ فضل الله نوری واقع در صحن بزرگ حرم حضرت معصومه علیهاالسلام بود.
او توانست دانشمندان و شاگردان ارزشمندی را در دامن پر عطوفت خویش پرورش ؛ تحویل جامعه اسلامی دهد. نام تنی چند از شاگردان آن بزرگوار عبارت است از:
آیات و حجج اسلام:
1. حاج شیخ شهاب الدین اشراقی رحمه الله فرزند ایشان
و داماد محترم حضرت امام راحل رحمه الله ؛
2. حاج شیخ سعید اشراقی رحمه الله برادر وی.
3. حاج شیخ صادق احسان بخش رحمه الله ؛
4. حاج سید محمد علی صدرایی اشکوری رحمه الله ؛
5. حاج شیخ زین العابدین قربانی؛
6. حاج سید مصطفی برقعی قمی
7. سید هادی خسروشاهی؛متوفای ۱۳۹۸ ش. به بیماری کرونا
8. حاج سید مجتبی رودباری؛9. حاج شیخ حسن حجتی واعظ گیلانی؛
10. حاج شیخ میرزا محمد باقر همدانی؛
11. حاج شیخ فضل اللّه سعادت رشتی؛
12. حاج شیخ جعفر شجونی واعظ؛
13. حاج سید محمد آل طه واعظ قم؛
14. حاج شیخ محمد مهدی تاج لنگرودی واعظ.
بیان سحرانگیز
مرحوم اشراقی از دو نعمت بزرگ الهی، یعنی نیروی حافظه و هوش فوق العاده و نیز قدرت بیان سحر آسا بهره مند بود و آن دو را در راه خدمت به اسلام و نشر معارف قرآنی و ترویج معارف علوی و غنا بخشیدن به فرهنگ اسلامی به کار می گرفت. آنهایی که وی را از نزدیک دیده اند، همگی معترف اند که او با شمشیر بیان برای دفاع همه جانبه از حریم مقدس اسلام، قرآن و خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام دفاع می کرد و در اظهار حقایق و ابطال و افشای مظالم و رذایل بی باک و جسور بود و از هیچ مقام و مسئولی بیم و هراسی نداشت و با کمال شهامت نقاط ضعف و علل بدبختی امت را یادآوری می نمود و در همین راه جان شیرین خود را فدای حق گویی کرد. او در بیداری افکار توده های مردم در مقاطع خاص زمانی خود نقش مؤثر و بسزایی داشت. درباره منابر و قدرت بیان آن واعظ پر آوازه و مشهور نقل می کنند.
«مرحوم علامه اشراقی در فن خطابه و ابتکارات منبری و تحقیق در مطالب، در چند قرن اخیر بی نظیر بوده و علم خود را به زیور حلم، وقار و حسن اخلاق آراسته و در این فضایل، گوی سبقت را از بسیاری از معاصران خود ربوده بود. مهارت عجیبی در تطبیق مطالب داشت و حق مطلب را ادا می کرد و داد سخن می داد و از معضلهای اجتماعی و سیاسی پرده بر می داشت. از آن بزرگ مرد تعبیر به «خدای سخن» می کردند، نیروی بیان ایشان تا این اندازه بود که چندین شب در حول محور بحث «و لا یجوز الابتداء بالنکرة» و نیز «الاسم منه معرب و مبنی» صحبت می کرد و از این دو بیت نحوی، استفاده مطالب اجتماعی، سیاسی و اخلاقی می نمود به گونه ای که همه شنوندگان را حیران می کرد. ایشان دهها شب از موضوع فقهی انقلاب که از مطهّرات است، استفاده نموده، از دستگاه سیاسی و سیاستمداران وطن فروش انتقاد می کرد. تقریرات منبری ایشان مایه افتخار دارندگان آن است.
ویژگیهای ممتاز
علامه اشراقی واعظ دارای صفات، کمالات و ویژگیهای منحصر به فردی بودند که به برخی از