📝تفسیر سوره مبارکه نحل آیات ۸۴ تا۸۹ 📖 منبع: تفسیر «نمونه» آیت الله مکارم شیرازی اگر فخر رازى کمى از محدوده عقائد خویش گام بیرون مى نهاد، مسلماً گرفتار چنین سخن تعصب آمیزى نمى شد، زیرا قرآن مى گوید: براى هر امتى یک گواه از جنس آنها قرار دادیم، نه این که: مجموع امت، براى فرد فرد امت، حجت و گواه است. البته همان گونه که در سوره نساء ذیل آیه ۴۱ مشروحاً بیان کردیم دو احتمال دیگر در تفسیر هؤُلاء داده شده: نخست این که: هؤُلاء اشاره به شهداء امتهاى پیشین یعنى انبیاء و اوصیاى آنها بوده باشد و به این ترتیب، پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) هم گواه بر این امت است، و هم بر پیامبران گذشته، دیگر این که: منظور از شاهد و گواه شاهد عملى بودن است، یعنى کسى که وجودش، الگو و میزان سنجش حق و باطل است. و از آنجا که قرار دادن شهید و گواه، فرع بر این است که: قبلاً برنامه کامل و جامعى در اختیار افراد قرار داده شده باشد، به طورى که حجت بر همگى تمام شود، تا به دنبال آن، مسأله نظارت و مراقبت مفهوم صحیحى پیدا کند، بلافاصله مى گوید: و ما این کتاب آسمانى (قرآن) را بر تو نازل کردیم که بیان همه چیز در آن است (وَ نَزَّلْنا عَلَیْکَ الْکِتابَ تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْء). هم هدایت است و هم رحمت، و هم مایه بشارت براى همه مسلمانان جهان (وَ هُدىً وَ رَحْمَةً وَ بُشْرى لِلْمُسْلِمِینَ). * * * نکته ها: ۱ ـ قرآن بیانگر همه چیز است. از مهمترین مباحثى که در آیات فوق به میان آمده تبیان کل شىء بودن قرآن است. تِبْیان (به کسر تا یا فتح آن) معنى مصدرى دارد، یعنى بیان کردن و از این تعبیر با توجه به وسعت مفهوم کل شىء به خوبى مى توان استدلال کرد که: در قرآن، بیان همه چیز هست، ولى با توجه به این نکته که قرآن یک کتاب تربیت و انسانسازى است که براى تکامل فرد و جامعه در همه جنبه هاى معنوى و مادى نازل شده است روشن مى شود که: منظور از همه چیز، تمام امورى است که براى پیمودن این راه لازم است، نه این که: قرآن یک دائرة المعارف بزرگ است که تمام جزئیات علوم ریاضى و جغرافیائى و شیمى و فیزیک و گیاه شناسى و مانند آن در آن آمده است، هر چند قرآن یک دعوت کلى به کسب همه علوم و دانشها کرده که تمام دانشهاى یاد شده و غیر آن در این دعوت کلى جمع است. به علاوه، گاهگاهى به تناسب بحثهاى توحیدى و تربیتى، پرده از روى قسمتهاى حساسى از علوم و دانشها برداشته است، ولى، با این حال، آنچه قرآن به خاطر آن نازل شده، و هدف اصلى و نهائى قرآن را تشکیل مى دهد، همان مسأله انسان سازى است، و در این زمینه، چیزى را فروگذار نکرده است. گاهى، انگشت روى جزئیات این مسائل گذارده و تمام ریزه کاریها را بیان مى کند (مانند احکام نوشتن قراردادهاى تجارتى و اسناد بدهکارى که در طولانى ترین آیه قرآن یعنى آیه ۲۸۲ سوره بقره طى ۱۸ حکم! بیان شده است). و گاهى، مسائل حیاتى انسان را به صورتهاى کلى و کلى تر مطرح مى کند، مانند آیه اى که به دنبال بحث، تفسیر آن فرا مى رسد: إِنَّ اللّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الإِحْسانِ وَ إِیتاءِ ذِی الْقُرْبى وَ یَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ وَ الْبَغْیِ: خداوند فرمان به عدل و احسان و بخشش به نزدیکان مى دهد و شما را از هر گونه زشتى و منکر و ستم، نهى مى کند . وسعت این مفاهیم، مانند وسعت مفهوم وفاى به عهد در آیه: إِنَّ الْعَهْدَ کانَ مَسْئُولاً . و وفاى به عقد در آیه: أَوْفُوا بِالْعُقُودِ . و لزوم اداء حق جهاد در آیه: وَ جاهِدُوا فِی اللّهِ حَقَّ جِهادِهِ . و اقامه قسط و عدل در آیه: لِیَقُومَ النّاسُ بِالْقِسْطِ . و توجه به نظم در تمام زمینه ها در آیه: وَ السَّماءَ رَفَعَها وَ وَضَعَ الْمِیزانَ * أَلاّ تَطْغَوْا فِی الْمِیزانِ * وَ أَقِیمُوا الْوَزْنَ بِالْقِسْطِ وَ لاتُخْسِرُوا الْمِیزانَ . و خوددارى از هر گونه فساد در روى زمین در آیه: وَ لاتُفْسِدُوا فِی الأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاحِها . و دعوت به تدبر و تفکر و تعقل که در بسیارى از آیات قرآن وارد شده است، و امثال این برنامه هاى انسان شمول که مى تواند راهگشا در همه زمینه ها باشد، دلیل روشنى است بر این که: در قرآن بیان همه چیز هست. حتى فروع این دستورهاى کلى را نیز بلاتکلیف نگذارده، و مجرائى که باید از آن مجرا این برنامه ها تبیین شود، بیان کرده و مى گوید: وَ ما آتاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا: آنچه پیامبر به شما دستور مى دهد اجرا کنید و آنچه شما را از آن نهى مى کند بازایستید . هر قدر انسان، در اقیانوس بى کرانه قرآن، بیشتر شناور شود و به اعماق آن، براى استخراج گوهرهاى برنامه هاى سعادت بخش، فروتر رود، عظمت این کتاب آسمانى و شمول و جامعیت آن آشکارتر مى شود. ↩️ ادامه دارد... @Nahjolbalaghe2