📝تفسیر سوره مبارکه نحل آیات ۹۵ تا ۹۷
📖 منبع: تفسیر «نمونه» آیت الله مکارم شیرازی
در نهج البلاغه مى خوانیم: شَتّانَ ما بَیْنَ عَمَلَیْنِ: عَمَل تَذْهَبُ لَذَّتُهُ وَ تَبْقَى تَبِعَتُهُ وَ عَمَل تَذْهَبُ مَئُونَتُهُ وَ یَبْقَى أَجْرُهُ:
بسیار تفاوت دارد عملى که لذتش از میان مى رود و مسئولیتش باقى مى ماند، و عملى که درد و رنجش مى رود و اجرش باقى است .(۳)
* * *
۲ ـ برابرى مرد و زن
بى شک، زن و مرد تفاوتهائى از نظر جسم و روح دارند و به همین دلیل، در احراز پستهاى اجتماعى متفاوتند، و هر کارى از کسى ساخته است، ولى هیچ یک از اینها دلیل بر تفاوت شخصیت انسانى آنها، و یا تفاوت مقامشان در پیشگاه خدا نیست، و از این نظر هر دو کاملاً برابرند.
و به همین دلیل، معیارى که بر شخصیت و مقام معنوى آنها، حکومت مى کند، یک معیار بیش نیست، و آن ایمان است، عمل صالح و تقوا، که امکان دسترسى هر دو به آن یکسان است.
آیات فوق، با صراحت این حقیقت را بیان کرده، و دهان بیهوده گویانى را که در گذشته یا حال در شخصیت انسانى زن، شک و تردید داشتند، و یا براى او مقامى پائینتر از مقام انسانى مرد قائل بودند مى بندد.
ضمناً، منطق اسلام را در این مسأله مهم اجتماعى آشکار مى سازد، و ثابت مى کند که: بر خلاف پندار کوته فکران، اسلام دین مردانه نیست، به همان مقدار که به مردان تعلق دارد، به زنان نیز تعلق دارد.
این هر دو جنس، در صورتى که در مسیر اعمال صالح گام بردارند، گامى مثبت و سازنده ـ که از انگیزه هاى ایمانى مدد گیرد ـ هر دو به یکسان داراى حیات طیّبه خواهند بود، و هر دو از اجر و پاداش مساوى در پیشگاه خدا بهره مند مى شوند و موقعیت اجتماعى آنها نیز همانند خواهد بود مگر این که: از نظر ایمان و عمل صالح، بر دیگرى برترى یابد.
* * *
۳ ـ ریشه هاى عمل صالح از ایمان سیراب مى گردد
عمل صالح، آن چنان مفهوم وسیع و گسترده اى دارد که تمام فعالیتهاى مثبت و مفید و سازنده در همه زمینه هاى علمى، فرهنگى، اقتصادى، سیاسى و نظامى و مانند آن را شامل مى شود.
از اختراع دانشمندى که براى کمک به انسانها سالها زحمت کشیده، گرفته، تا مجاهدتهاى شهید جان بر کفى که در صحنه مبارزه حق و باطل، آخرین قطره هاى خون خود را نثار مى کند، و از درد و رنجى که مادر با ایمانى به هنگام آوردن نوزاد و سپس براى تربیت او متحمل مى شود، گرفته، تا زحماتى که
دانشمندان براى نوشتن کتابهاى پر ارجشان مى کشند، همه را فرا مى گیرد.
از بزرگترین کارها همچون رسالت انبیا، تا کوچکترین برنامه ها همچون کنار زدن یک سنگ کوچک از وسط جاده، همه در این مفهوم وسیع جمع است.
اکنون در اینجا این سؤال پیش مى آید که: چرا این عمل صالح مقید به قید ایمان شده است در حالى که انجام آن ،بدون ایمان نیز امکان دارد، و در مواردى دیده شده است؟.
پاسخ این سؤال یک نکته است و آن این که: اگر انگیزه ایمان در کار نباشد غالباً عمل آلوده مى شود، و اگر آلوده نشود بسیار استثنائى است، و اما اگر ریشه هاى درخت عمل صالح از آب توحید و ایمان به اللّه سیراب گردد، کمتر ممکن است آفاتى همچون عجب و ریا و تظاهر و خودبینى و تقلب و منت گذارى و امثال آن، در آن راه یابد.
و به همین دلیل، قرآن مجید غالباً این دو را با هم پیوند مى دهد چرا که پیوندشان یک واقعیت عینى و ناگسستنى است.
✔️پی نوشت:
۳ ـ نهج البلاغه ، کلمات قصار، شماره ۱۲۱.
↩️ ادامه دارد...
@Nahjolbalaghe2