💠 لحظه‏ای درنگ در یک صلحِ تأمل‏برانگیز تاریخی ♦️ جریان صلح حسنی و قیام حسینی، هم‏واره مورد توجّه اندیشمندان و علاقمندان به‏تاریخ اسلام بوده است؛ چگونه می‏توان دو عمل‏کرد و سیره‏ی مختلف را از دو امام و حجّت الهی یعنی امام حسن مجتبی و امام حسین علیهماالسّلام، تحلیل و هضم کرد؟ گفته می‏شود اگر به‏لحاظ تاریخی، جای این دو امام و حجّت الهی، عوض می‏شد، امام حسین صلح می‏کرد و حسن بن علی، قیام؛ آیا همین‏طور است؟ 👤 شخصی به‏نام ابوسعید خدمت امام مجتبی علیه‏السّلام عرض کرد: یابن رسول الله، چرا با معاویه صلح کردی در حالی که می‏دانستی حقّ با شماست و معاویه گمراه و ظالم است؟ 👤 امام فرمودند: ای ابوسعید! آیا من، بعد از پدرم، امام مردم و حجّت الهی بر ایشان، نیستم؟ 👤 عرض کردم: بله. 👤فرمودند: آیا رسول خدا صلّی الله علیه و آله درباره‏ی من و برادر من نفرمود: حسن و حسین امام هستند چه قیام کنند، چه قیام نکنند؟ 👤 عرض کردم: بله. 👤 فرمودند: بنابراین من امامم اگر قیام می‏کردم و باز هم امامم اگر قیام نمی‏کردم؛ ای ابوسعید! به‏همان علّتی که بر اساس آن، رسول خدا صلّی الله علیه وآله با بنی‏ضَمرَه و بنی‏أَشجَع و با اهل مکه هنگام بازگشت از حُدَیبیّه، صلح کرد، به‏همان علّت، من با معاویه صلح کردم با این تفاوت که آنها کافر به‏تنزیل قرآن کریم بودند و معاویه، کافر به تأویل قرآن کریم...1 ✍️ در توضیح سخن اخیر امام مجتبی علیه‏السّلام باید گفت، مقابلان رسول خدا صلّی الله علیه و آله اصل قرآن و نبوّت نبیّ گرامی اسلام را قبول نداشتند؛ ولی مقابلان امام مجتبی علیه‏السّلام، به‏ظاهر، قرآن را قبول داشتند امّا در این‏که مراد و منظور خدای متعال از این آیات چیست و این‏که مصادیق آیات چه کسانی هستند، اختلاف نظر جدّی داشتند. همین مضمون در کلامی از امام امیرالمؤمنین علیه‏السّلام آمده است؛ ایشان می فرمایند: جنگ امروز ما سر تأویل قرآن کریم است.2 🔹 عوامل متعدّدی در موضوع صلح امام مجتبی علیه‏السّلام دخیل است که به‏طور کلّی به‏دو دسته تقسیم می شود: یکی عوامل داخلی و دیگری عوامل خارجی؛ امّا درباره‏ی عوامل داخلی می‏توان گفت خستگی از سه‏جنگ جمل، صِفّین و نهروان در دوران امیرالمؤمنین علیه‏السّلام، ناهماهنگی سپاه ، خیانت بعضی از فرمانده‏ها و توطئه‏های خائنانه توسّط معاویه، از مهمترین عواملی بود که صلح را بر امام مجتبی علیه‏السّلام، تحمیل کرد و امّا درباره‏ی عوامل خارجی، نباید فراموش کرد که اسلام در غربِ خود امپراتوری روم را در پیش‏ رو دارد که به‏سبب ضربت‏های سختی که از اسلام خورده بود، منتظر فُرصت مناسبی بود تا ضربت مأثّر و تلافی‏جویانه‏ای بر پیکر اسلام وارد کند. برای همین جنگ داخلی مسلمانان به‏سود جهان اسلام نبود.3 🔸 به‏هر حال، صلح بر امام مجتبی علیه‏السّلام، تحمیل شد. آن‏چه در این مقال از اهمّیّت ویژه‏ای برخوردار است، توجّه به‏متن پیمان‏نامه‏ی انعقادی میان امام حسن مجتبی علیه‏السّلام و معاویة بن أبی سفیان است. متن پیمان‏نامه را که می‏توان در پنج ماده خلاصه کرد، به‏این شرح است: https://eitaa.com/peirovir/483 ادامه