پرسمان #تاریخی
💢پر کردن چاه در جنگ بدر💢
@Porseman_channel
در بعضي از كتاب هاي تاريخي، روايتي نقل شده كه مضمونش اين است: يكي از اصحاب پيامبرـ صلّي الله عليه و آله ـ به نام «حباب بن منذر» به وي پيشنهاد كرد كه لشكر اسلام را در كنار يكي از چاههاي بدر فرود آورد و بقيه چاهها را پر كرد تا لشكر كفار قريش آبي براي مصرف نداشته باشند. پيامبرـ صلّي الله عليه و آله ـ رأي او را پذيرفت و عملي كرد.(1)
در همين كتاب در جاي ديگر پيرامون جنگ بدر مي‌گويد: كفار قريش خواستند از چاههاي بدر آب بردارند كه مسلمين مانع شدند، در اين هنگام پيامبرـ صلّي الله عليه و آله ـ به مسلمين خطاب كرد و فرمود: مانع آب خوردن كفار نشويد و آنها را رها كنيد.(2)
اين دو نقل تاريخي با هم سازگاري ندارد. زيرا اگر پيامبرـ صلّي الله عليه و آله ـ راضي به پُر كردن چاههاي بدر بود، معني نداشت كه از مسلمين بخواهد، مانع آب خوردن كفّار قريش نشوند. بنابر اين اولا: به لحاظ نقل تاريخي دو روايت مختلف در مسأله وجود دارد.
ثانيا: تعدادي از مورخين معاصر اصل قضيه را نپذيرفته اند، علامه سيد جعفر مرتضي عاملي(3) دليل بر ردّ اصل ماجرا اقامه مي‌كند و در آخر نتيجه گيري مي‌كند كه اساساً چاههاي بدر در اختيار مسلمين نبوده است.(4)
يكي ديگر از محققان معاصر نيز همين مطلب را تأييد مي كند و مي گويد:
«اين قضيه با آيات قرآن منافات دارد چرا كه آيات الهي خبر مي‌دهند از اينكه آبي در دسترس مسلمين نبوده است لذا از خداوند طلب آب كردند و خداوند به عنوان امداد غيبي براي آنها باراني فرستاد كه از چند جهت نافع به حال مسلمين بود»(5)
مفسران قرآن كريم نيز همين امر را با استفاده از آيات قرآن كريم تأييد كرده اند، به عنوان نمونه طبرسي و علامه طباطبايي معتقدند كه چاههاي بدر در اختيار مشركان قريش بوده است. در آيه 11: انفال مي‌خوانيم:
«ياد آريد هنگامي را كه خواب سبكي كه مايه آرامش از سوي خدا بود، شما را فرا گرفت. و آبي از آسمان براي تان فرستاد، تا شما را رحمت خود با آن پاك كند. و پليدي شيطان را از شما دور سازد. و دلهاي شما را محكم و گام ها را با آن استوار دارد.»
اين دو بزرگوار در ذيل همين آيه شريفه مي‌گويند:
مشركان قبل از مسلمانان بر آب تسلط پيدا كردند، و مسلمانان گرفتار تشنگي شدند و شيطان وسوسه‌شان كرد كه شما خود را از اولياي خدا مي‌دانيد، در حالي كه مشركان بر آب مسلط‌اند. پس از آن باران به حد كافي آمد و علاوه بر تطهير آنان از حدث و حبث، زمين رملي و شن زار زير پايشان نيز مستحكم شد.(6)
ثالثا: سيره امام علي در جنگ صفين مبني بر عدم منع لشكريان معاويه از استفاده از آب، شاهد بر آن است كه پيامبر بر فرض در اختيار داشتن چاه بدر كفار را از برداشتن آب منع نكرده است، زيرا امام علي در سيره خود به شدت رعايت سيره پيامبر را رعايت مي كرد.
بر فرض پذيرش هر دو نقل از مجموع اين دو نقل استفاده مي شود، هدف پيامبر اين بوده كه فقط چاهها در اختيار آنها باشد نه اين كه مانع آب خوردن كفار هم شوند، واگر كفار آبي خواستند، با اجازه مسلمين آب بخورند.
با توجه به آن چه گفته شد، نتيجه مي‌گيريم كه. اولاً، در اصل قضيه ترديد وجود دارد. چون از ديدگاه تاريخي، مطلب مسلم نيست، ثانيا: بر فرض و نقل ديگري نيز وجود دارد كه دلالت مي‌كند بر اينكه سيرة نبوي در جنگ بدر بر اين بوده است كه مانع از آب خوردن كفار نشوند. ثانياً، بنا به نظر مورخان و مفسّران و با توجه آنها به آيات قرآن كريم چاههاي بدر در اختيار كفار قريش بوده است. مسلمين اگر آبي در دست داشته‌اند به واسطه همان باراني بوده كه خداوند براي آنها فرستاده است.
1. ر.ك واقدي، محمد بن عمر،المغازي، بيروت، مؤسسة للاعلمي للمطبوعات، سوم، 1409، ج1، ص 53 ـ 54. و ر.ك. سيرة ابن هشام، دارالكتاب العربي، 1418، ج2، ص263.
2. ر.ك. واقدي، المغازي، ج1، ص 61.
3. نهج‌البلاغه، ترجمه محمد دشتي، قم، المهدي، چاپ سوم، 1379، ص 708، حكمت 330.
4. ر.ك. مرتضي عاملي، سيد جعفر، الصحيح من سيره النبي الاعظم، دارالهادي، دارالسيره ، چاپ چهارم، 1415، ج5، ص 29 ـ 30.
5. ر.ك. جعفريان، رسول، تاريخ سياسي اسلام، سيرة رسول خدا، انتشارات دليل، چاپ اول،1380، ج1، ص 493 ـ 494.
6. ر.ك. طبرسي، فضل بن حسن، مجمع البيان، دارالاحياء التراث العربي، مؤسسه التاريخ العربي، 1412، ج4، ص 250. و ر.ك. طباطبايي، سيد محمد حسين، تفسير الميزان، مؤسسه اسماعيليان، ج9، ص 22.
@Porseman_channel