پرسمان #اخلاق
💢غیبت چیست؟💢
@Porseman_channel
پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) در تعريف غيبت مى فرمايند: «آن است كه ياد كنى برادر خود را به چيزى كه او ناخوش آيد»
1 عالمان اخلاقى در تعريف غيبت گفته اند: غيبت عبارت است از: «بدگويى و پرده درى نسبت به حيثيت و آبروى افراد، يعنى در غياب شخصى كارهاى بد و ناپسند شخصى و يا عيوب و نقائص جسمى و اخلاقى او را به گونهاى براى كسانى كه او را مى شناسند، بازگو كنند كه اگر به گوشش برسد، ناراحت شود.
ذكر نقايص شخص «خواه آن نقص در بدن او باشد مثل اينكه بگويى: فلانى كور، يا كر، يا گنگ، يا كوتاه، يا بلند، يا سياه، يا زرد يا... و امثال اينهاست.
يا در نسب او باشد مثل اينكه بگويى: پسر فلان فاسق، يا ظالم، يا نانجيب و نحو اينهاست.
يا در صفات و افعال و اقوال او باشد مثل اينكه بگويى: بد خلق، يا بخيل، يا متكبر، يا جبان، يا رياكار، يا دروغگو، يا دزد، يا ظالم، يا پرگو، يا پرخور، يا بى وقت به خانه مردم مى رود و نحو اينهاست.
يا در چيزى باشد كه متعلق به او باشد از: لباس، يا خانه، يا مركب، چنانكه بگويى: جامه فلان كس چركين است. يا خانه او چون خانه يهودان است... و امثال اينهاو هم چنين در ساير امورى كه به او منسوب است و به بدى ياد شود كه اگر آن را بشنود ناخوشش آيد.
«غيبت» يعنى، عيب و نقطه ضعفهاى كسى را پشت سر او بازگو كنند، به طورى كه اگر بشنود ناراحت شود و بدش بيايد (نمىخواهد آن عيوب و نقطه ضعفها به گوش ديگران نرسد و آبرويش از بين برود). اين از گناهان بزرگ است كه در قرآن از آن به خوردن گوشت برادر مؤمن تعبير شده است و در روايات هم تعبيرات شديد اللحنى نسبت به غيبت كننده آمده است.
از روايات بر مي‌آيد كه غيبت سه ركن دارد:
1ـ نخست اين كه سخني را پشت سر كسي بگويد؛
2- ذكر عيوب پنهان باشد؛
3- اگر غيبت شونده آن را بشنود ناراحت شود
مكارم شيرازي، اخلاق در قرآن، انتشارات علي ابن ابيطالب، ج3، ص108.
از رسول اكرم (ص) روايتي نقل شد كه حضرت در تعريف غيبت فرمود:
«ذكرك اخاك بما يكره».
مقصود از «يكره» در اين حديث، اين نيست كه آن چه را فقط برادرت خوش ندارد، ذكر كني؛ بلكه منظور، امري است كه به طور طبيعي و نزد عامه ناخوشايند باشد، زيرا خداوند متعال راضي نيست آبروي مؤمن در اجتماع بريزد.
پيامبر اكرم (ص):
ان الله تبارك و تعالي فوض الي المؤمن كل شيء الا اذلال نفسه.
خداوند بلند مرتبه همه چيز، جز ذليل كردن نفس را به مؤمن تفويض كرده است.
بنابراين از روايت مي‌توان برداشت كرد كه اگر مؤمن، عيب برادر مؤمن خود را كه ناپسند تلقي ميشود، پشت سرش بگويد و آن فرد هم راضي باشد، رضايتش موجب برداشته شدن حرمت اين عمل نميشود.
روزى يكى از اصحاب به ديگرى گفت: فلان شخص بسيار خواب است. حضرت فرمود: گوشت برادر خود را خوردى.
عيب و نقصي در غياب فرد بازگو شود كه از مردم پوشيده بوده است؛ بنابراين اگر فردي به داشتن عيبي نزد مردم معروف باشد، بازگفتن آن نزد كسي كه از آن آگاهي دارد، حرام نيست.
حضرت موسي بن جعفر(ع) فرمود: من ذكر رجلا من خلفه بما هو فيه مما عرفه الناس لم يغتبه و من ذكره من خلفه بما هو فيه مما لايعرفه الناس اغتابه.
كسي كه پشت سر شخصي چيزي را يادآور شود كه همه مردم ميدانند، غيبت نيست و اگر كسي پشت سر شخصي نقص يا عيبي را بگويد كه مردم نميدانند، غيبت است.
-با توجه به متن مذكور مشخص مي شود كه اگر شنونده از آن مورد اطلاع داشته باشد و شما چيزي به علم او اضافه نكنيد، اين صحبت بنا بر نظر اكثر علماي اخلاق غيبت نيست.
-نقد اگر حكايت از عيبي از آن فرد بكند،غيبت است. مواردی که نزد اكثر افراد ،عيب محسوب مي شود غيبت است.
غيبت كردن منحصر به زبان نيست، بلكه هر نوعى كه نقصى از غير را بفهماند غيبت است، خواه به قول باشد، يا فعل، يا اشاره يا ايماء يا رمز يا نوشتن. روايت است كه زنى بر عايشه وارد شد چون بيرون رفت عايشه با دست خود اشاره كرد كه كوتاه است. حضرت فرمود: كه غيبت او را كردى.
فرقى نيست در حرمت غيبت، ميان كنايه و تصريح بلكه بسا باشد كه كنايه بدتر است.»
2 مواردى كه به عنوان مثال ذكر شد تنها نمونه اى از مصاديق غيبت است و براى آگاهى بيشتر مى توانيد به كتب اخلاقى مراجعه كنيد.
در مواردى غيبت كردن جايز است مثل اينكه فرد علنى و بدون هيچ گونه پروايى در برابر ديگران گناه ميكند غيبت او اشكالى ندارد، اگر چه خوشش نيايد. البته بايد خيلى مراقب باشيم كه حتى جايى هم كه جواز غيبت داريم وارد آن نشويم مگر به ضرورت. چرا كه ممكن است مقدمه اى شود براى ورود به حرام.
انسان اگر در رفتار و گفتار خود دقت كند ملاحظه مى كند كه داراى عيب و نقص هاى فراوان است. پس چه خوب است كه به عيوب خود بپردازد و از عيب جويى نسبت به ديگران پرهيز كند. چقدر زشت است كه انسان از عيوب خود غافل شده و در صدد بيان عيوب ديگران برآيد.
انس ابن مالك گويد: رسول خدا (صلى الله