نکته تفسیری صفحه ۷۵:
خدایا، جهان را بیهوده نیافریدهای:
نیمههای شب بود. پیامبرصلوات الله علیه از خواب برخاست، وضو گرفت و به نماز ایستاد. در نماز، حال عجیبی داشت. دانههای اشك از چشمان مباركش به زمین میریخت. آنقدر گریست كه جلوی لباسش از اشك چشمانش تر شد. سپس سر به سجده نهاد و آنقدر گریه كرد كه زمین خیس شد. و این حال تا صبح ادامه داشت. صبح هنگام، بلال حبشی اذان گفت و مردم را برای نماز دعوت كرد. هنگامی كه پیامبر(ص) برای نماز حاضر شد، بلال، چهره ی گریانِ آن حضرت را دید و عرض كرد: «چرا چنین گریانید؟ شما كه مشمول رحمت خدا هستید؟» فرمود: «آیا نباید بنده ی شكرگزار خدا باشم؟ دیشب خداوند آیات تكاندهندهای بر من نازل كرد.» آنگاه شروع به خواندن این پنج آیه كرد و در پایان فرمود: «وای به حال كسی كه این آیات را بخواند و در معانی آنها نیندیشد.»
ما انسانها معمولاً در اینكه چه كسی عاقل و خردمند است، با هم اختلاف نظر داریم. شاید برخی از مردم، كسانی را كه خوب پول در میآورند، افراد عاقلی حساب كنند؛ یا كسانی كه با زیركی به شهرت و مقام میرسند؛ یا افرادی كه موفّق به كسب مقاطع بالای تحصیل در دانشگاهها میشوند؛ یا....؛ ولی این آیات، ویژگیهای دیگری برای خردمندان برمی شمرد. از نظر خدا، افراد عاقل و خردمند، كسانی هستند كه در هر حال و وضعی، به یاد خدا هستند؛ ایستاده، نشسته و حتی خوابیده.
خردمندان در آفرینش آسمانها و زمین میاندیشند و از كنار پدیدههای شگفتانگیز و حیرتآور آن بی تفاوت نمیگذرند. البته اندیشه ی آنان در آفرینش، نه فقط برای افزایش معلومات نجوم، جانورشناسی و ... است؛ بلكه این اندیشه، آنان را به نتیجهای مهم میرساند، و آن، «هدفدار بودن جهان آفرینش» است. آنان با تفكر در جهان هستی، به خوبی در مییابند كه این عالمِ پر راز و رمز، بیهوده آفریده نشده، و بی شک آفریدگار آن، هدف مهمّی از آفرینش موجودات داشته است. آن هدف، همان بهشت پرنعمت برای مؤمنان و دوزخ پرعذاب برای كافران است. به همین سبب، افراد عاقل و خردمند پیوسته از خدا تقاضا میكنند كه آنان را از آتش دوزخ پناه دهد و در بهشت پرنعمت وارد كند. آری، از نظر قرآن، عاقلان واقعی، كسانی هستند كه بفهمند از كجا آمدهاند، در كجا هستند و به كجا میروند.
شخصی از امام صادق علیه السلام پرسید: «عقل چیست؟» امام فرمود: «چیزی است كه با آن خدا عبادت میشود و انسان باغهای بهشت را به دست میآورد.» آن شخص پرسید: «پس آن چیزی كه معاویه داشت [و با آن به مقام و شهرت رسید]، چه بود؟» امام فرمود: «آن شیطنت بود و شبیه عقل؛ نه عقل و خرد.»
1- تفسير نمونه، ج 3، ص213
2 - كافي، ج1، ص11
🆔 https://eitaa.com/joinchat/2021851139Cd560dd7e3d