بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
السَّلاَمُ عَلَى مَهْدِيِّ الْأُمَمِ وَ جَامِعِ الْكَلِم
موضوع:
عقد اُخُوّت،سنت ديرپای اسلام
تاریخ: ١٣٩٩/٠٢/١٧
📖 «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُون»، (حجرات/١٠)؛
«به حقیقت مؤمنان همه برادر یکدیگرند، پس همیشه بین برادران ایمانی خود صلح دهید و خداترس و پرهیزکار باشید، باشد که مورد لطف و رحمت الهی گردید».
✍️ امروز دوازدهمین روز ماه مبارک رمضان است که مورخین آن را سالروز انجام «عقد اخوت» بین مهاجران و انصار به دستور پیامبر اکرم (ص) دانستهاند؛
✨پیوند اخوتی که نقش مهمی در روابط میان مسلمانان درخطرات و سختی های پس از هجرت از مکه به مدینه، داشت و در آن موقعیت حساس، مهمترین عامل برای همبستگی و اتحاد مسلمانان و بهترین وسیله برای ایجاد صفاو صمیمیت آنان بشمار میرفت، ولی آنچه اهمیت بیشتری داشت، جاری شدن عقد برادری در جمع مسلمانان، میان پیامبر اعظم (ص) و امیرالمؤمنین (ع) بود که این موضوع، متواتر تاریخی بوده و به جز منابع شیعی، در بسیاری از منابع اهل سنت نیز این واقعه مهم نقل شده که علامه امینی(ره) در جلد سوم کتاب الغدیر به پنجاه مورد از آنها اشاره نموده است؛ و همچنین در جلد دوم شرح الاخبار، قاضی نعمان، آمده که پیامبر(ص) فرمودند: «ای علی! آیا خشنود میشوی که برادر من باشی؟»؛ امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: بله یا رسول الله؛ سپس پیامبر فرمودند: «تو در دنیا و آخرت برادر من هستی».
✨لذا با عنایت به اهمیت موضوع در روزبرگ امروز پیرامون «عقد اخوت» سخن میگوییم؛
✍️ مفهومشناسی عقد اخوت:
عقد اُخُوّت پیوندی است که بین دو مسلمان بسته میشود تا با یکدیگر برادر (و یا در زنان، خواهر) شوند، و فایده این عقد آن است که هر کدام از دوطرف عقد، دیگری را در همه چیز ترجیح دهند؛ مثلاً اگر فرد حاجتی دارد، کسی که با او عقد بسته، او را بر دیگران مقدّم داشته و در رفعِ حاجتش می کوشد و همچنین در دعا و اعمال مستحب خود، او را شریک می نماید، [صیغ العقود و الایقاعات، ص۴۰۰]؛
✨البته این عقد تعهداتی همچون ارثبردن از یکدیگر و مَحرمشدن را ایجاد نمیکند؛ بنابراین دو نفر که عقد اخوت بستهاند، از هم ارث نمیبرند و هیچگونه رابطه محرمیت میان وابستگان آنان ایجاد نمیشود و در متن صیغه این عقد آمده است که دو برادر هر حقی را از همدیگر ساقط میکنند، مگر دید و بازدید، دعاکردن و شفاعت در آخرت را، [صیغ العقود و الایقاعات، ص۴۰۲]؛
✨ضمناً این عقد، فقط میان دو مرد یا دو زن بسته میشود و هیچ زن و مردی نمیتوانند این عقد را بین خود جاری کنند و به اصطلاح خواهر و برادر شوند!
✍️ شیوه برقراری عقد اخوت:
دو مرد یا دو زن مسلمان، دست راست خود را به هم میدهند و یکی از آنان صیغه عقد اخوت را میخواند و دیگری مفاد آن را قبول میکند.
✨متن صیغه عقد برادری: «واخَیتُکَ فِی اللَّهِ وَ صَافَیتُکَ فِی اللَّهِ وَ صَافَحْتُکَ فِی اللَّهِ وَ عَاهَدْتُ اللَّهَ وَ مَلَائِکَتَهُ وَ کُتُبَهُ وَ رُسُلَهُ وَ أَنْبِیاءَهُ وَ الْأَئِمَّةَ الْمَعْصُومِینَ(ع) عَلَی أَنِّی إِنْ کُنْتُ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ وَ الشَّفَاعَةِ وَ أُذِنَ لِی بِأَنْ أَدْخُلَ الْجَنَّةَ لَا أَدْخُلُهَا إِلَّا وَ أَنْتَ مَعِی: برای خدا با تو برادری و صفا (یکرنگی) میورزم و برای خدا دستم را در دستت قرار میدهم و در پیشگاه خدا و فرشتگان و کتابها و فرستادگان او عهد میکنم که اگر از اهل بهشت و شفاعت باشم و اجازه ورود در بهشت را یابم، بدون تو وارد بهشت نشوم»؛
سپس طرف دیگر در جواب او میگوید: «قَبِلْتُ: قبول کردم»؛
باز نفر اول میگوید : «أَسْقَطْتُ عَنْکَ جَمِیعَ حُقُوقِ الْأُخُوَّةِ مَا خَلَا الشَّفَاعَةَ وَ الدُّعَاءَ وَ الزِّیارَة: تمام حقوق برادری به جز حق شفاعت و دعا و دید و بازدید را از تو ساقط کردم» و نفر دوم میگوید: «قَبِلْتُ: قبول کردم».[مستدرک الوسائل، ج ۶، ص۲۷۹].
✨البته لازم نیست صیغه عقد اخوت، حتماً به عربی خوانده شود، بلکه اگر آن را به فارسی یا زبان دیگری هم جاری کنند، صحیح است؛ اما باید الفاظی را به کار برند که معنی این عقد را برساند.
✨ضمناً اگر دو زن مسلمان، بخواهند با هم عقد خواهری برقرار کنند در صورت خواندن عقد به زبان عربی، باید ضمیرهای مذکر را تبدیل به ضمیرهای مونث کنند.
✍️ زمان خواندن عقد اخوت:
هر چند در هر زمانی می توان صیغه عقد اخوت را جاری نمود، ولی مستحب است برادران و خواهران ایمانی، در روز عید غدیر، عقد برادری یا خواهری را بین خود برقرار سازند که مفاد آن همدلی در دنیا و دستگیری از همدیگر در آخرت است.
ادامه دارد... 👇👇👇
@ROOZBARG