💠 «نقدی بر به‌کار بردن تعبیر رفیق نسبت به امام حسین(علیه‌السلام)»
🔹چه خوشایند است مورد عنایت بزرگان قرار گرفتن و چه خوشایند‌تر اگر آن بزرگ، خداوند متعال یا معصومین(علیهم‌السلام) باشند. لطفی که از آن حرف می‌زنیم، توجه ویژه‌ای است از سر ذره‌پروری و بها دادن به انسان ناچیز، تا جایی که این بنده حقیر اجازه داشته باشد آنقدر با آن مقامات ملکوتی احساس صمیمت کند که ایشان را دوست و رفیق خود بداند. دوستی و رفاقت با خدا! با امام معصوم! مگر می‌شود؟ طبق ظاهر برخی ادعیه به ما تعلیم داده‌اند تا خداوند متعال را این‌گونه بخوانیم: «یا رفیق من لا رفیق له»(۱)، «سبحانک یا شفیق تعالیت یا رفیق»(۲)، «یا شفیق یا رفیق فُکِّنی من حلق المضیق»(۳). امام رئوف(علیه‌السلام) نیز در نزدیک بودن احساسشان به شیعیان فرموده‌اند: «الإِمامُ الأَنيسُ الرَّفيقُ»(۴). اما آیا می‌توان با ملاک قرار دادن ظاهر چند عبارت، جسارت به خرج داد و این مقامات ملکوتی را رفیق خطاب کرد؟ صمیمیتی که ممکن است خط قرمز احترام را زیر پا بگذارد. در این یادداشت در صدد آن هستیم که به این سؤال پاسخ دهیم.
🔸برای واضح‌تر شدن مطلب بهتر است ابتدا به این دو آیه شریفه دقت کنیم:
۱. مهربانی و رأفت پیامبر اکرم(صلوات‌الله‌علیه‌وآله) زمینه‌ای ایجاد کرد تا بین او و مردم الفتی عمیق ایجاد شود و مردم با او احساس راحتی کنند. خداوند تبارک و تعالی نیز این خصلت را دلیل اقبال مردم به ایشان می‌داند و آن را می‌ستاید اما اجازه نمی‌دهد این صمیمیت مرز احترام را خدشه‌دار کند و خطاب به مسلمین در آیه شصت و سوم سوره نور می‌فرماید: «لَا تَجْعَلُوا دُعَاء الرَّسُولِ بَیْنَکُمْ کَدُعَاء بَعْضِکُم بَعْضاً؛ آن‌گونه که یکدیگر را صدا می‌زنید، رسول‌الله(صلوات‌الله‌علیه‌وآله) را صدا نزنید، بلکه او را محترمانه صدا کنید»؛ (مثلاً نگویند یا محمد! و یا ابن‌عبدالله!، بلکه بگویید یا رسول‌الله!).(۵) پیام آیه آنقدر شفاف بود که حتی جگرگوشه پیامبر(صلوات‌الله‌علیه‌وآله)، حضرت زهرا(علیها‌السلام) تصمیم گرفتند که دیگر حضرت را به جای «پدر»، «رسول‌الله» خطاب کنند تا خدای ناکرده مشمول آیه نشوند و از جانب ایشان بی‌احترامی نسبت به حضرت صورت نگیرد. گرچه بعد از این اتفاق رسول خدا(صلوات‌الله‌علیه‌وآله) به ایشان فرمودند که این آیه در مورد او و فرزندانش نازل نشده است.(۶)
۲. در آیه دوم سوره حجرات خداوند می‌فرماید: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تَرْفَعُوا أَصْواتَكُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِيِّ وَ لا تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَوْلِ كَجَهْرِ بَعْضِكُمْ لِبَعْضٍ أَنْ تَحْبَطَ أَعْمالُكُمْ وَ أَنْتُمْ لا تَشْعُرُونَ؛ ای کسانی كه ايمان آورده‌ايد! صداى خود را از صداى پيامبر بالاتر نبريد، و در برابر او بلند سخن مگوييد [و او را بلند صدا نزنيد] آن گونه كه بعضى از شما بعضى دیگر را بلند صدا مى‌كنند، مبادا با این کار اعمال شما نابود گردد درحالى‌كه متوجه نیستید.» گفته‌اند بعد از نزول آیه ثابت‌بن‌قیس دیگر در اطراف حضرت دیده نشد. رسول‌خدا(صلوات‌الله‌علیه‌وآله) ثابت را نزد خویش فرا خواند و از او درباره‌ی علّت ناپدید شدنش پرسید. او عرض کرد: «ای رسول خدا! این آیه نازل شد و من هم شخصی هستم که صدای بلندی دارم، می‌ترسم که عملم نابود شود به همین خاطر در محضر شما حاضر نمی‌شوم». رسول خدا(صلوات‌الله‌علیه‌وآله) فرمودند: «تو مصداق این آیه نیستی، تو به خیر و نیکی زندگی خواهی کرد و به نیکی خواهی مُرد و از اهل بهشت خواهی بود».(۷)
🔹از دو آیه مذکور برداشت می‌شود استفاده از هر واژه یا به کاربردن هرگونه لحنی که بویی از بی‌احترامی نسبت به رسول خدا(صلوات‌الله‌علیه‌وآله) دارد، نزد خداوند متعال پسندیده نیست و ممکن است باعث تباه شدن اعمال شود. خطاب قرار دادن امام نیز تفاوتی با خطاب قرار دادن پیامبر(صلوات‌الله‌علیه‌وآله) ندارد و این خاندان یک نور واحد هستند. در معرفی جایگاه امام نقل شده است: «أدنى معرفةُ الإمام أنَّه عِدلُ النّبي إلّا درجة النبوة؛ کمترین درجه شناخت نسبت به امام این است که بدانی او مانند نبی است مگر اینکه به درجه نبوت نرسیده است.»(۸) طبق حدیث مقام امامت همطراز با نبوت تعریف شده است، چگونه می‌توان این جایگاه را در حد یک رفیق تنزل داد؟! به صِرف دیدن چند عبارت در ادعیه و روایت؟! لازم است بررسی شود «رفیق» در ادبیات عرب به چه معنایی است.