موضوع نخست: سلام
«اَلسَّلامُ عَلَيكَ يا اَباعَبَدِاللَّهِ اَلسَّلامُ عَلَيكَ يا ابنَ رَسُولِ اللَّهِ اَلسَّلامُ عَلَيكَ يا ابنَ اَميرِالمُؤْمنينَ...»
نام خدا
سلام يكي از نامهاي خداوند است:
1. قال رسول اللَّه صلي الله عليه وآله: «اِنَّ السَّلامَ اسمٌ مِنْ اَسماءِ اللَّهِ تَعالي فَأَفْشُوهُ بَينَكُمْ (1) ؛ به درستي كه سلام نامي از نامهاي پروردگار بزرگ است، پس آن را بين خود گسترش دهيد.»
2. قرآن مي فرمايد: «هُوَ اللَّهُ الَّذِي لَآ إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَيمِنُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ الْمُتَكَبِّرُ سُبْحَنَ اللَّهِ عَمَّا يشْرِكُونَ» (2) ؛ «اوست خدايي كه جز او معبودي نيست، همان فرمانرواي پاك سلامت [بخش و] مؤمن [به حقيقت حقّه خود كه] نگهبان، عزيز، جبار [و] متكبر [است] . پاك است خدا از آنچه [با او] شريك مي گردانند.»
3. در زيارتنامه مخصوص حضرت سيدالشهداء آمده است: «اَللَّهُمَّ اَنْتَ السَّلامُ وَمِنْكَ السَّلامُ وَاِلَيكَ يرْجِعُ السَّلامُ (3) ؛ پروردگارا! تو سلام (= آرامش بخش) هستي و سلام (=آرامش) از جانب توست و به سوي تو نيز باز مي گردد.»
آداب و شرايط سلام كردن
1. سلام پيش از كلام
قال رسول اللَّه صلي الله عليه وآله: «مَنْ بَدَأَ بِالْكَلامِ قَبْلَ السَّلامِ فَلاتُجيبُوهُ وَقالَ لاتَدْعُ اِلي طَعامِكَ اَحَداً حَتَّي يسَلِّمَ (4) ؛ هر كس سخن [خود] را پيش از سلام كردن آغاز نمود، پاسخش را ندهيد و همچنين فرمود: كسي را بر [خوردن] غذاي خود فرا مخوان مگر اينكه سلام كند.»
قال الحسين بن علي عليه السلام: «لاتَأْذَنُوا لاَِحَدٍ حَتّي يسَلِّمَ (5) ؛ به احدي اجازه ندهيد مگر اينكه سلام كند.»
2. افشاء سلام
قال الباقرعليه السلام: «اِنَّ اللَّهَ يحِبَّ إطْعامَ الطَّعامِ وَ إِفْشاءَ السَّلامِ (6) ؛ به درستي كه پروردگار غذا دادن [به ديگران] و انتشار دادن سلام را دوست مي دارد.»
عن رسول اللَّه صلي الله عليه وآله: «أَلا اُخْبِرُكُمْ بِخَيرِ أَخْلاقِ أَهْلِ الدُّنْيا وَ الآخِرَةِ؟ قالُوا: بَلي يا رَسُولَ اللَّهِ! فَقالَ صلي الله عليه وآله: إِفْشاءُ السَّلامِ فِي العالَمِ (7) ؛ آيا شما را از برترين اخلاق اهل دنيا و آخرت با خبر نسازم؟ پاسخ گفتند: بله اي رسول خداصلي الله عليه وآله! فرمود: انتشار سلام در جهان.»
3. ابتداء به سلام
قال رسول اللَّه صلي الله عليه وآله: «اِنَّ اَولَي النَّاسِ بِاللَّهِ وَ بِرَسُولِهِ مَنْ بَدَأَ بِالسَّلامِ؛ (8) به درستي كه سزاورترين مردم در نزد خدا و رسولش صلي الله عليه وآله كسي است كه ابتدا به سلام كند.»
قالَ اَميرُالمُؤمِنينَ عليه السلام: «لِلسَّلامِ سَبْعُونَ حَسَنَةً تِسْعٌ وَ سِتُّونَ لِلْمُبْتَدِئِ وَ واحِدَةٌ لِلرَّادِّ؛ (9) براي سلام هفتاد ثواب است كه شصت و نه ثواب آن براي كسي است كه سلام كند و يك ثواب براي كسي است كه پاسخ سلام را مي دهد.»
4. سلام هنگام ورود
خداوند در قرآن مي فرمايد: «فَإِذَا دَخَلْتُم بُيوتًا فَسَلِّمُواْ عَلَي أَنفُسِكُمْ تَحِيةً مِنْ عِندِ اللَّهِ مُبَارَكَةً طَيبَةً»؛ (10) «پس چون به خانه هايي وارد شديد به يكديگر سلام كنيد؛ درودي كه از نزد خدا مبارك و خوش است. » قال الباقر عليه السلام: «اِذا دَخَلَ الرَّجُلُ مِنْكُمْ بَيتاً فَاِنْ كانَ فيهِ اَحَدٌ يسَلِّمُ عَلَيهِمْ وَ اِنْ لَمْ يكُنْ فيهِ اَحَدٌ فَلْيقُلْ اَلسَّلامُ عَلَينا مِنْ عِنْدِ رَبِّنا يقُولُ اللَّهُ «تَحِيةً مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مُبارَكَةً طَيبَةً»؛ (11) هر گاه كسي از شما وارد خانه اي شود، اگر كسي در آن بود به آنها سلام مي كند و اگر كسي در آن نبود پس بايد بگويد سلام بر ما از جانب پروردگار ما. خداوند مي فرمايد درودي كه از نزد خدا مبارك و خوش است.»
5. سلام كوچكتر به بزرگتر
قال رسول اللَّه صلي الله عليه وآله: «يسَلِّمُ الصَّغيرُ عَلَي الْكَبيرِ وَالمارُّ عَلَي القاعِدِ وَ الْقَليلُ عَلَي الْكَثيرِ؛ (12) كوچكتر بايد به بزرگتر سلام كند و رهگذر بر كسي كه نشسته و گروه كم بر گروه زياد.»
آثار و فوايد سلام
1. آمرزش و مغفرت الهي: قال رسول اللَّه صلي الله عليه وآله: «اِنَّ مِنْ مُوجِباتِ الْمَغْفِرَةِ بَذْلُ السَّلامِ؛ (13) به درستي كه از عوامل آمرزش گناهان سلام كردن است.»
2. خير و بركت خانه
قال رسول اللَّه صلي الله عليه وآله: «اَفْشِ السَّلامَ يكْثُرْ خَيرُ بَيتِكَ؛ (14) سلام را انتشار ده خير و بركت خانه ات زياد مي شود.»
3. انس با فرشتگان
قال رسول اللَّه صلي الله عليه وآله: «اِذا دَخَلَ اَحَدُكُمْ بَيتَهُ فَلْيسَلِّمْ فَاِنَّهُ ينَزِّلُهُ الْبَرَكَةَ وَ تُؤنِسُهُ الْمَلائِكَةُ؛ (15) هر گاه يكي از شما وارد خانه اش شود پس بايد سلام كند، پس به درستي كه سلام بركت را به خانه اش نازل مي كند و فرشتگان را با او مأنوس مي گرداند.»