روايت شده: رسول خدا(صلى الله عليه و آله و سلم) از كنار قبرى عبور كرد و دريافت كه صاحبش را عذاب مىكنند، چوب تازهاى خواست و آن را دو نصف كرد، يكى از آنها در ناحيه بالا سر قبر، و ديگرى را در ناحيه پا نهاد، و فرمود: يخفف عنه العذاب ما دامار طبين: تا هنگامى كه اين دو چوب تازهاند، عذاب او كاهش مىيابد(110)
و در روايت ديگر آمده: حضرت آدم (عليه السلام) وصيت كرد كه دو چوب تازه، در ميان كفش بگذاريد، تا انس داشته باشد، و اين سنت بين پيامبران، معمول بود، و در زمان جاهليت، ترك شد، پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله و سلم) آن را زنده كرد.(111)
7- ريختن آب روى قبر
مستحب است، پس از آن كه ميت به خاك سپرده شد، شخصى رو به قبله بايستد و از ناحيه بالاى سر ميت تا روبروى پاى او آب بپاشد و سپس از آنجا تا بالاى سر او آب بپاشد و اگر آب زياد آمد، به وسط قبر بپاشد، چنانكه اين مطلب از امام كاظم (عليه السلام) نقل شده است.(112). بعيد نيست كه پاشيدن آب، بر روى قبر تا 40 روز يا چهل ماه، مستحب باشد.(113)
پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) دستور مىداد، روى قبر، آب مىپاشيدند، و اين سنت در زمان رسول خدا(صلى الله عليه و آله و سلم)، عمل مىشود.(114)
محدث قمى (رحمة الله عليه) مىگويد: پاشيدن آب، روى قبر در هر وقت، نيكواست(115)
امام صادق (عليه السلام) درباره پاشيدن آب روى قبر فرمود:
يتجافى عنه العذاب ما دام الندى فى التراب: تا وقتى كه رطوبت آب روى خاك قبر است عذاب قبر از ميت دور مىگردد (116)
8 - خواندن بعضى از سورههاى قرآن
امام على (عليه السلام) فرمود كسى كه در هر جمعه، سوره نساء را بخواند، از فشار قبر در امان باشد(117)
امام صادق (عليه السلام) فرمود: سوره ياسين قلب قرآن است، هر كس آن را قبل از خواب و يا قبل از غروب بخواند... از فشار قبر ايمن باشد... (118)
كسى كه به خواندن سوره زخرف مداومت كند، خداوند او را در قبرش، از فشار قبر و جانوران زمين، ايمن گرداند.(119)
پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) فرمود: كسى كه هنگام خواب سوره تكاثر (الهاكم التكاثر) را بخواند، از سختى قبر، ايمن گردد(120)
امام صادق (عليه السلام) فرمود: كسى كه سوره ن و القلم را در نماز واجب يا نافله بخواند، خداوند او را از فشار قبر، پناه دهد.
(121)
خواندن سوره تبارك الملك بالاى سر قبر ميت، موجب رفع عذاب قبر از او خواهد شد.(122)
و خواندن بعضى از دعاها نيز داراى اين اثر خواهد بود كه دركتابهاى دعا ذكر شده است.
چهار: آرزوى نابجاى بازگشت و جبران
يكى از ويژگىهاى عالم برزخ اين است كه گنهكاران با ورود به عالم برزخ و آگاهى به قسمتى از اسرار پشت پرده، نتيجه اعمال خود را مىبينند، بار گناه بر آنها فشار مىآورد، آنها نادم و پشيمان شده و تمناى بازگشت به دنيا و جبران مىكنند چنانكه در همين دنيا همه مجرمان وقتى كه گرفتار مجازات مىشوند، اظهار پشيمانى كرده و تقاضاى بازگشت و جبران را دارد، در صورتى كه آنها به زبان چنين مىگويند، و اگر باز گردند، به همان راهى كه رفتهاند مىروند.
اين مطلب در آيه 99 و 100 سوره مومنون آمده، كه در جواب آرزوى نابجاى آنها به طور قاطع گفته مىشود:
كلا انها كلمه هو قائلها: نه هرگز راه بازگشت وجود ندارد، همانا اين سخنى است كه او با زبانش مىگويد، نه با دل ( يا اين سخنى است كه تنها مىگويد، ولى مقررات الهى بر خلاف آن است)
نظير اين مطلب در آيه 10 سوره منافقون نيز آمده است.
اين آيات، هشدارى است بر همه مسلمانان كه تا خداوند در اين دنيا به آنها مهلت داده، از فرصت استفاده كنند، چرا كه هنگامى كه كه وقت مرگ فرا رسيد، ديگر تاخير و باز گشتى نيست.
از اين رو بعضى از وارستگان و پارسيان در خانه خود قبرى كنده بودند و گاهى در ميان آن مىرفتند و مىخوابيدند و به خود خطاب كرده و مىگفتند: خيال كن مردهاى و تو را درون قبر نهادهاند و از خداوند تمنا مىكنى تو را به دنيا باز گرداند تا عمل صالح انجام دهى، بعد بيرون مىآمدند و به خود مىگفتند: اكنون خدا به تو لطف كرده و تو را به دنيا باز گردانده است، بنابراين اكنون در راه خدا قدم بردار، و خود را اصلاح كن، تا هنگام مرگ تقاضاى بازگشت و جبران نكنى، كه اگر چنين تمنا كنى، اين جواب قاطع را مىشنوى كه هرگز بازگشتى نيست.
علامه غزالى در احياءالعلوم نقل مىكند: ربيع بن خثيم (معروف به خواجه ربيع) در خانه خود، قبرى را كنده بود، هر وقت در قلب خود احساس قساوت و غفلت مىكرد، وارد آن مىشد و در لحد آن مىخوابيد و ساعتها در ميان آن مىماند، سپس مىگفت:
رب ارجعون لعلى اعمل صالحا فيما تركت پروردگار من! مرا باز گردانيد شايد در آنچه ترك كردم، عمل صالحى انجام دهم (مومنون -99- 100).