💠 چشمه علوم 🔹 ﴿وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ یعَلِّمُكُمُ اللَّه‏﴾.[1] در كتاب ‌های حوزوی و دانشگاهی این اصل پذیرفته است كه «من فقد حسّا فقد فقد علما»[2] این کار دانشگاهی و حوزوی است؛ یعنی اگر كسی حسّی را از دست داد، علم ناشی از آن حسّ را از دست می دهد؛ این حرفی است که حداقل چهار هزار سال هست، از قبل از ارسطو بوده ولی از ارسطو به بعد این دیگر اصل رسمی است؛ «من فقد حسّا فقد فقد علما». اگر کسی سامعه نداشت از فنّ آهنگ ‌ها محروم است, اگر كسی باصره نداشت از مناظر طبیعی محروم است، «من فقد حسّا فقد فقد علما»؛ اگر كسی گوش نداشت چگونه می ‌تواند عالِم بشود، حرف چه كسی را بشنود؟ اگر كسی چشم نداشت كتاب چه كسی را مطالعه كند؟ این یک چیز معقول و مقبول هم هست، همه ما قبول کردیم و پذیرفتیم. 🔹 اما كه انبیا آوردند این است كه «من فقد تقویً فقد فقد علماً»، اگر كسی تقوا را از دست داد، علم خاصّ از آن ناحیه را هم از دست می ‌دهد؛ این حرف تازه ‌ای است كه انبیا آوردند. فرمود: ﴿وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ یعَلِّمُكُمُ اللَّه‏﴾. در سوره «انفال» فرمود: ﴿إِنْ تَتَّقُوا اللَّهَ یجْعَلْ لَكُمْ فُرْقانا﴾[3] حرف تازه پیغمبران این است كه اگر كسی و پاكی و امنیت و امانت را از دست داد، برخی از علومی كه از آن راه نصیب بشر می ‌شود را از دست می ‌دهد. شما اگر مشرق یا مغرب بروید این حرف را غیر از انبیا کسی دیگر نیاورد. مشرق یا مغرب بروید این حرف که انسان خود دارد این را غیر از انبیا کسی نیاورد. همه می ‌گویند انسان باید درس بخواند یاد بگیرد، این یك طرف قضیه است، آن تمام شدنی است؛ یعنی انسان گاهی به جایی می ‌رسد كه اعضا و جوارح خودش را از دست می‌دهد نه چشمی دارد كه مطالعه كند نه گوشی دارد كه حرف بشنود؛ اما دل انسان همیشه با است: سلسله موی دوست حلقه دام بلاست *** هر که در این حلقه نیست فارغ از این ماجراست[4] این یك راه خاصّی است. این آیات بالصّراحه روشن می ‌كند ﴿إِنْ تَتَّقُوا اللَّهَ یجْعَلْ لَكُمْ فُرْقانا﴾, ﴿وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ یعَلِّمُكُمُ اللَّه‏﴾. [1]. سوره بقره، آیه282. [2]. تفسیر كنز الدقائق و بحر الغرائب، ج‏7، ص506. [3]. سوره انفال، آیه29. [4]. سعدی، دیوان اشعار، غزل شماره 47. 📚 درس اخلاق تاریخ: 1396/04/29 🆔 @a_javadiamoli_esra