🔰اشتغال یا فعالیت اجتماعی؟ مسئله این است.. قسمت اول در گفتمان زن شرقی فعالیت اجتماعی محلی از اعراب ندارد و در گفتمان زن غربی تنها فعالیت اجتماعی قوام‌بخش هویت او شناخته می‌شود و اشتغال زن دارای ارزش ذاتی به حساب می‌آید. اما آنچه در گفتمان اسلام در رابطه با این وجه از زنانگی مورد نظر است نه این است و نه آن. برای درک بهتر آنچه مد نظر اسلام است، باید به سراغ ادبیات کسی برویم که در عصر حاضر بیشتر از همه زن را شناخته و با نگاه اسلام آشنا است: «در مورد وظایف اجتماعی، تکالیف زن و مرد یکسان است. نقش‌ها مختلف است امّا تکالیف یکسان است. یعنی هم زن، هم مرد برایشان جهاد واجب است منتها جهاد مرد یک جور....، جهاد زن یک جور دیگر است.» در ادبیات رهبر انقلاب که خلف صالح امام خمینی (ره) است، جهاد برای زنان گونه‌ی دیگری معنا می‌شود. چراکه همیشه وقتی صحبت از جهاد زنانه به میان می‌آید، به طور معمول به روایتی از رسول اکرم صلی‌الله علیه و آله ارجاع داده می‌شود که «جهاد المرأه حسن التبعل» و جهاد زن را تنها «شوهرداری نیکو» تفسیر می‌کنند. اگرچه همین «حسن التبعل» هم بخواهد درست فهم شود، تنها شوهرداری صرف و گسسته از اجتماع و ولایت نیست. دلیل بر این مدعی شرحی است که رهبر انقلاب بر این روایت آورده‌اند: «حسن التبعل یعنی چه؟ عده‌ای خیال می‌کنند جهاد زن این است که فقط وسایل راحتی مرد را فراهم کند. حسن تبعل فقط این نیست؛ این جهاد نیست؛ جهاد این است که زنان مبارز، مؤمن و فداکار وقتی شوهرهایشان مسئولیت‌های سنگینی دارند، بار آن سنگینی به میزان زیادی روی دوش آن‌ها می‌افتد. شماها مأموریت دارید. خدمات شما همین طور است. وقتی مرد خسته می‌شود، اثر خستگی او در خانه ظاهر می‌شود. وقتی به خانه می‌آید، خسته، کوفته و گاهی بد اخلاق است...حالا این خانم اگر بخواهد جهاد بکند، جهاد او این است که با این زحمت‌ها بسازد و آن‌ها را برای خدا تحمل کند؛ این می‌شود حسن التبعل.» در معنای دقیق‌تر می‌توان گفت«در واقع ولایت مرد، ولایت مستقلی نیست. بل‌که ولایت مرد بر زن هم ذیل ولایت خدا و پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله و ولایت ائمه علیهم اسلام و ولایت نواب عام است.» یعنی در اینجا هم جهاد زن در جهت تقویت جبهه‌ی حق و در حمایت از شوهرانی است که در عرصه‌ی جهاد حضور دارند و برای تحقق ولایت خداوند بر روی زمین در تلاشند. نکته‌ی قابل تأمل دیگری که در بیان ابتدایی رهبر انقلاب نهفته است، ارائه‌ی مفهومی از فعالیت اجتماعی زنان است که در دنیای مدرن کمتر به آن توجه می‌شود و یا اصلا توجه نمی‌شود. اطلاق عنوان جهاد به فعالیت اجتماعی زنان یعنی برهم زدن تصور رایج کنونی که اشتغال صرفا مادی زنان را به مثابه فعالیت اجتماعی می‌داند و تلاش می‌کند با ارزش‌گذاری غلط، اشتغال زنان را تنها وجه حضور اجتماعی آنان قلمداد کند. درک این بیان حکیمانه زمانی بیشتر می‌شود که مفهوم جهاد را از منظر ایشان مورد مداقه قرار دهیم: «جهاد یعنی تلاش در مقابله‌ با دشمن...یعنی تلاشی که هدف‌گیری در مقابل دشمن در آن وجود داشته باشد؛ این جهاد است. در اصطلاح اسلامی و منطق اسلامی، جهاد این [کاری] است که در مقابل دشمن انجام می‌گیرد. شما [اگر] کار اقتصادی بکنید برای مقابله‌ با دشمن، می‌شود جهاد؛ کار علمی و تحقیقی بکنید برای مقابله‌ با دشمن، می‌شود جهاد؛ حرف بزنید، تبیین کنید برای خنثی ‌کردن وسوسه‌ دشمن، می‌شود جهاد؛ اینها همه جهاد است.» بنابراین وقتی زن علاوه بر دو ساحت فردی و خانوادگی در ساحت اجتماعی نیز مکلف است، فعالیت اجتماعی او باید حالتی جهادگونه داشته باشد نه اینکه صرفا شاغل باشد. البته این به معنای نفی اشتغال زنان نیست، بل‌که معنابخشی حقیقی به فعالیت آنان در ساحت اجتماع است. به عنوان مثال شغل یک زن می‌تواند معلمی باشد اما این اشتغال زمانی دارای ارزش است که نگاه او به شغلش، به منزله‌ی میدانی برای جهاد با دشمن و خنثی‌سازی توطئه‌های آنها در تخدیر اذهان جوانان و نوجوانان و تربیت نسلی فرهیخته و مؤمن باشد. استاد صفایی حائری در مورد نقش معلم می‌نویسد: «در این قرن وحشی، شدیدترین نیازها، نیاز جهت دادن و شکل دادن و کشف کردن استعدادهاست. نیاز رهبری کردن و تربیت نمودن و بارور ساختن است.» بنابراین اشتغال زن اگر در تقابل با خنثی‌سازی فتنه‌های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی دشمن باشد ارزشمند است. نکته‌ی دیگری که در مورد فعالیت اجتماعی زنان باید مورد توجه قرار گیرد، توجه به بسترسازی مناسب با حضور زنان در اجتماع است. به عبارتی ساخت یک جامعه بدون در نظر گرفتن تفاوت جنسیتی کاری ناعادلانه و بر خلاف اصل «عاشروهن بالمعروف» قرآن است. هرچند غالبا این عبارت در رابطه با رفتار مردان با زنان در محیط خانواده مورد توجه قرار گرفته است. قسمت دوم @aghletarif