🌸یک فقیه چطور حکم استحباب را کشف میکند؟ مثلا برخی میگویند از طریق ترتب ثواب، برخی میگویند وجود عبارت «احب» و «ینبغی»، و... برخی میگویند صیغه امر. اینها تا چه حد درست است؟
🌳پاسخ
دربارهی این پرسش ابتدا باید گفت، گرچه انجام هر کار نیکی پسندیده است، ولی صرف مصلحت و نیک بودن یک عمل، موجب فتوا به استحباب آن عمل نمیگردد، بلکه آنچه اکنون از استحباب فقهی به ذهن متبادر میشود، -مانند سایر احکام خمسه- نیازمند دلیل شرعی خاص است، که در اینباره بیشتر، روایات معصومین(ع) مورد استفاده قرار میگیرند. حال اگر مجتهد، از سخن معصوم(ع)، ترجیح و برتری اقدام به یک عملی را استنباط نماید -نه لزوم و وجوب آنرا- فتوا به استحباب آن عمل میدهد.
اما، آنچه در این استنباط، مجتهد را یاری میسازد، برخی امور، از جمله موارد زیر است:
وجود برخی واژگان؛ مانند «احب» و «ینبغی»، در کلام معصوم(ع) که نسبت به یک عمل، بیان شده باشد؛ مانند استدلال فقها به حدیثی درباره استحباب امساک برای مسافری که در ماه رمضان به وطنش رسیده و در سفر افطار کرده است.
بیان پاداش دنیوی یا اخروی برای یک عمل؛ مانند استحباب قرائت برخی سورههای قرآن.
اینکه در جایی امر به انجام عملی شود، ولی در جایی دیگر نسبت به ترک آن رخصت داده شود؛ مانند استحباب خواندن نمازهای پنجگانه در وقت فضیلت آن.
و ...
البته بسیاری از امور به صورت کلی دارای وجوب و یا استحباب میباشند، اما فقها نمیتوانند به تبیین تمام مصادیق آن بپردازند، به عنوان نمونه، کمک به فقرا در یک حکم کلی، مستحب است، و در برخی موارد نیز مصادیقی برای چگونگی کمک ذکر شده است، اما طبیعی است که روشهای فراوانی وجود دارد که تمامشان در روایات ذکر نشده و طبیعتا فقیه نیز از این نگاه نمیتواند حکم به استحباب آن بدهد، اما با این وجود میتواند از باب تطبیق مصادیق، آنرا مستحب و یا واجب اعلام کند.
⚜
@Ahkaam ⚜