یادداشت های روسیه (۴)؛ «روس های سرد» 🔹انگاره «روس ها سرد هستند» پیش از سفر در ذهن من بود و آنچه در ارتباطات اجتماعی مردم روسیه می دیدم، این انگاره را تقویت می کرد. نه فقط در ارتباطات بلکه نسبت به اطراف خود کاملا بی تفاوت بودند، آنها حتی به خانم چادری و روحانی معمم که همراه ما بودند، در مترو نگاه هم نمی کردند. این «غفلت یا تغافل اجتماعی» نیز ذیل نظام ارتباطات اجتماعی مردم روسیه تعریف می شود. 🔸می توان گفت روس ها عموما آغاز کننده ارتباط نیستند و حتی لبخند اولیه به انسان های دیگر را زشت و بی معنا می شمارند. اما این به معنای «سردی ارتباطات» نیست چرا که آنها بعد از ارتباط اولیه و آشنا شدن، اتفاقا بسیار گرم هستند. 🔹منشأ چنین ارتباطات اجتماعی بظاهر سرد باز می گردد به چند عنصر فرهنگی؛ ✔️اول. عقلانیت ابزاری وبری؛ بدین معنا که ذات ارتباط با دیگران موضوعیت ندارد بلکه این، منفعت است که تعیین می کند با چه کسی ارتباطات بگیریم. لذا لبخند زدن به یک غریبه یا شوخی کردن ابتدایی چندان مفهومی ندارد. ✔️دوم.‌ شهروند مطیع؛ نباید فراموش کرد تجربه زیسته در فضای کمونیستی، این مدل انسان را می سازد. فضای کمونیستی، «شهروند مطیع» را به «شهروند فعال» یا در بحث ما شهروندی که بخواهد با دیگران به سرعت لینک شده، گفتگو کند و اجتماعات را احیا کند، ترجیح می دهد. شهروند روسی گویی شهروندی ست که به کسی کاری ندارد و حتی متعجب هم نمی شود. لذا اصلا ندیدم روس ها ارتباط چشمی بگیرند یا نسبت به دیگری، رفتار و لباسش کنجکاو شوند. اساسا فقط مسیر خود را طی می کنند. 🔸آنچه در باب روس ها گفتم توصیف بود. اینکه این اخلاق ارتباطی ممدوح است یا مذموم، باید تفصیل قائل شد اما مبتنی بر فرهنگ ایرانی_اسلامی، ارتباطات ما متفاوت است. از توجه به همسایه تا نگرانی نسبت به دیگران، از کمک کردن در خیابان تا آغاز ارتباطات در امکان عمومی و ... همه و همه ارتباطات اجتماعی خاصی در ایران امروز ساخته که فقط مبتنی بر عقلانیت ابزاری نیست. @ahmad_olyaei