رمضان و یادداشت های عدالت در قرآن (۲) «مدرن بودن عدالت اجتماعی» 🔹اگر می گوییم عدالت اجتماعی مفهومی مدرن است، بدین معنا نیست که به طور کل در تاریخ اسلام یا در زمان نزول قرآن اساسا مسأله عدالت اجتماعی وجود نداشته است یا قرآن مطلقا بدان بی توجه بوده است. بلکه بدین معناست که با تشکیل دولت مدرن و تغییر الزامات حکمرانی، مفهوم عدالت اجتماعی کمی متغیر شده است. 🔸شاید بهتر است بگوییم آنچه قدمت بیشتری دارد عدالت فردی ست که در حوزه اخلاق و فقه از آن صحبت می کنیم و ناظر به رعایت انصاف و عدالت در مناسبات فردی ست. یا از تبلور و عینیت عدالت در یک فرد مانند شاهد و قاضی سخن می گوید. دیگر چیزی که می توان رد پای آن را در تاریخ یافت، عدالت توزیعی است که ناظر به توزیع امکانات و مواهب است. اما عدالت اجتماعی قدمت چندانی ندارد. در تفاوت عدالت توزیعی و عدالت اجتماعی بسیار می توان سخن گفت که مورد بحث ما نیست. 🔸در همین حد کافی ست بدانیم که عدالت اجتماعی از اواخر قرن نوزدهم با نوشتن کتاب social justice نوشته وستل ویلوگبی به عناوین کتاب ها اضافه شد. مکاتبی مانند مارکسیسم نیز با عدالت اجتماعی میانه چندانی نداشتند چرا که عدالت اجتماعی را دستاویز سرمایه داری برای بقای خود می پنداشتند. آن ها معتقد بودند نظام سرمایه داری از اساس مبتنی بر استثمار طبقه کارگر است و باید فرو بپاشد. 🔹بهر حال مواجهه های چندگانه مفاهیمی مانند رفاه، دولت، بیمه، سرمایه، پول، آزادی های فردی، شایستگی، برابری، دموکراسی، ساختار، مالیات و .... با یکدیگر، مفهوم عدالت اجتماعی را پیچیده تر کرد. عدالت اقتصادی، عدالت کیفری، عدالت آموزشی، عدالت جنسیتی و ... همه ذیل عدالت اجتماعی می گنجند و در «توزیع» خلاصه نمی شوند. @ahmad_olyaei