💠آشنایی با مقامات
🎼 مقام عـجـم
🔶معنای لغوی :
از نظر لغوی یعنی نقطه نهادن و اِعراب گذاشتن بر روی حروف.
از طرف دیگر، اَعراب مردم غیرعرب را عجم می‌گویند.
🔷گستردگی و پیشینه :
با توجه به این که نغمات ماهور و چهارگاه خاستگاه ایرانی دارند شاید بتوان گفت که عجم یک نغمه فارسی است که در گذشته دور مورد استفاده بوده است ولی امروزه در سرزمین اَعراب، رنگ و بوی عربی گرفته و در قرائت قرآن به نام مقام عجم از آن استفاده می‌شود.
🔶کیفیت آهنگ :
مقام عجم در تلاوت قرآن ترکیبی از نغمات ماهور و چهارگاه، و چند مقام فرعی کوچک دیگر است. ماهور و چهارگاه نقش مهمی در اجراء این مقام دارند.
🔷تطبیق این مقام با مضامین آیات :
در آیاتی با مضامین بزرگی و عظمت خداوند، بهشت، توبه، معجزات، پیامبران، دعا، درخواست، حرکت و مبارزه و ... از این مقام استفاده می‌شود.
🔶تأثیرات :
اَعراب معتقدند این مقام با پاکی و پوششی که دارد در ایجاد شور و شوق و هیجان در شنونده بسیار مؤثر است.
🔷جایگاه اجراء در بین مقام‌های دیگر :
این مقام بعد از رست و سه‌گاه آورده می‌شود. هر چند اساتیدی همچون عبدالباسط و مصطفی اسماعیل پس از مقام نهاوند و بیات نیز از آن بهره جسته‌اند.
همچنین عجم را می‌توان با مقامات دیگر ترکیب هم کرد که مشهورترین ترکیب در تلاوت قاریان بزرگ جهان، ترکیب آن با مقام صباست.
🔶گوشه‌ها و نغمه‌های فرعی :
از نغمات فرعی عجم می‌توان به همان چهارگاه و ماهور اشاره کرد و برخی، از دو نغمه فرعی «شوق‌آور و شوق‌افزا» هم در بین زیر مجموعه‌های عجم نام برده‌اند.
🔷قاریان برتر :
اساتیدی همچون شعشاعی، مصطفی اسماعیل، کامل یوسف، محمد عمران، منشاوی، حصّان، محمود علی‌البناء، شعیشع، متولی عبدالعال و شحات‌انور، در استفاده از مقام عجم از سایر اساتید بهتر عمل کرده‌اند.
🔶مصداق‌سازی ذهنی برای مقام عجم :
از آنجا که یکی از بهترین روش‌ها برای در ذهن ماندن مقامات و الحان موسیقایی، مصداق‌سازی ذهنی می‌باشد، برای مصداق‌سازی مقام عجم می‌توان به تصنیف زیبا و مشهور «کجایید ای شهیدان خدایی» اشاره نمود، که البته درست‌تر این است که بگوییم ترکیبی از عجم ، چهارگاه است ؛ ولی برای مصداق‌سازی ذهنیِ عجم، گزینه مناسبی است چون همه مخاطبان آن را بلد هستند و در ذهن دارند.
🆔 @alhanqurani