علی امیری
💠 یک مثقال مُداقِّه، یک خروار اصابت … ▪️ درباره روایت نسیان‌آور بودن کنجد 🆔 @ali_amiry_ir •┈┈┈┈┈┈┈••✾••┈┈┈┈┈┈┈• ❁ـ﷽ـ❁ 🔹 با دقت ببینید! لطفا بیایید کمی با دقت این جملات را مرور کنیم: ۱.. کنجد یکی از عللی است که در روایات آمده، حافظه را ضعیف می کند. ۲.. از دیگر علل ضعف حافظه مصرف کنجد است و امروزه اضافه کردن کنجد به نان بسیار رایج شده است. ۳.. یکی از فرق های طب اسلامی و طب سنتی این است که بر اساس آموزه های اهل بیت ع کنجد حافظه را ضعیف میکند لذا از مصرف کنجد پرهیز کنید. مدتیست در اَفواه، فضای مجازی، برخی سایتها و یا گعده های طبی، مطالبی تحت این عنوان که مصرف کنجد، یکی از علل ضعف حافظه است دیده و شنیده میشود. این کلام زمانی بیشتر جلب توجه میکند که مُستَنبط از روایات اهل بیت و مستند به احادیث شمرده شود. 🔸 فقط یک روایت، آن هم در ناکجا آباد! با اندک تَتَبُعی در می یابیم منشا این انتساب، تنها وجود یک روایت٬ آن هم درکتاب طب النبی (ص) نوشته شخصی به نام ابوالعباس جعفر مستغفری نسفی است که حنفی مذهب بودن او محل اتفاق کثیری از حدیث پژوهان است. فی الحال فارغ از اینکه مرویات کتاب طب النبی (ص) تا چه حد قابل اِستناد است (به تفصیل در مورد کتاب طب النبی مستغفری بحث شد) ابتدا روایت مورد مناقشه را بررسی میکنیم. 🔹 بررسی روایت مورد مناقشه! در کتاب طب النبی (ص) از قول نبی اکرم (ص) نقل شده است که حضرت فرمودند: عَشر خِصال تُورِث النِسیان، … و الجُلجُلان و… . از نگاه لغت کلمه «السِّمْسِم» به معنای کنجد و «الکُزبُرَه» به معنای گشنیز است؛ اما کلمه «الجُلجُلان» که در روایت بالا موجب نسیان و فراموشی شمرده شده یک اسم مشترک بین «کنجد» و«گشنیز» است. حتی در متون کهن طبی، «الجُلجُلان» به هر دو معنای گشنیز و کنجد استعمال شده است. فی الواقع با چشم پوشی از منشا نقل حدیث، نسیان آور بودن، مردد بین گشنیز و کنجد باقی می ماند. 🔸 همین اختلاف گِره مسأله را باز میکند! حل این ابهام ، بسیار سهل است. با کمی تورق در متون دسته اول حدیث شیعی، به وضوح میابیم که روایت مورد بحث، در منابع شیعی هم آمده است، اما با اندکی اختلاف! البته همین اختلاف گِره مسأله را باز میکند و اگر مستمسک ما تراث اصیل شیعی باشد، دچار اشتباهاتی چنین نمیشویم. 🔹 «الکُزبُرَه» و نه «الجُلجُلان»! در کتاب «من لا یحضره الفقیه» از قول نبی اکرم (ص) نقل شده است که فرمودند: یا علی تِسعَه اَشیاء تُورِثُ النِسیان، … و أکل الکُزبُرَه و… . همان طور که نگاشته شد «الکُزبُرَه» به معنای گشنیز است. یعنی در کتاب گرانسنگی مثل «من لا یحضره» روایت با لفظ «الکُزبُرَه» ضبط شده است و نه «الجُلجُلان»! قابل توجه اینست که در کتب حدیثی متاخر مثل «وافی» و «وسائل الشیعه» هم با لفظ «الکُزبُرَه» ضبط شده است و نه «الجُلجُلان»! آنچه مرحوم صدوق نقل کرده‌اند ابهام را از واژه «الجلجلان» منقول در کتاب المستغفری ، برطرف کرده و روشن می کند منظور از «الجُلجُلان» معنای اول آن، یعنی «گشنیز» است. جمع جبری فوق بر مبنای تسامح در پذیرش روایت مستغفری بود و حال اینکه اساسا روایت کتاب طب النبی (ص) وُرودی در عملیات استنباط ندارد. 🔸روایات نسیان آور بودن مربوط به گشنیز است! علی ای حال در مقایسه روایت خطیب مستغفری و روایت «من لا یحضر» معلوم می شود نسبت لفظ «الجُلجُلان» (لفظ مشترک بین معنای گشنیز و کنجد) برای نسیان آور بودن، از جانب کتب اهل سنت است و نسبت لفظ «الکُزبُرَه» (گشنیز) از جانب کتب معتبر شیعی است. البته مؤیدات دیگری هم هست.مثل آنکه در روایات سفارش به ترک آن توسط تازه عروسان شده است. بدین ترتیب معلوم میشود روایات نسیان آور بودن مربوط به گشنیز است و روایات عامّه و روایات شیعه در این زمینه با هم هماهنگ می شوند. 🔹محمل سترگی برای این مدعا وجود ندارد! در آخر باید عرض شود نه تنها محمل سترگی برای این مدعا وجود ندارد٬ بلکه بعنوان تجربه قطعی حکمای شیعی کنجد سبب تقویت حافظه میشود و مصرف زیاد گشنیز را سبب ضعف حافظه شمرده اند که اتفاقا موافق روایات هم هست. این امر در منابع متعدد تصریح شده است. 🔸 برداشت های شتاب زده! اندکی تأنی و مداقه بیشتر در اخبار٬ قطعا از سهوها و برداشت های شتاب زده می کاهد و نظر را ورز می دهد و پخته می کند. آنچه به رشته نوشته درآوردم مشتی بود از خَروار٬ که امید می رود باعث تنبه خاطر و انبساط خامه گردد تا پس از این کمتر شاهد گذرهای سریع و بدون مکث از کنار کلمات حکیمانه خداوند و نمایندگان او باشیم. ✍️ و آخر دعوانا أَنِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِین علی امیری — ۲۶ ربیع الاول ۱۴۳۸ 🆔 @ali_amiry_ir 🌐 http://ali-amiry.ir/101
241 مشاهده