روز صدرا 🔹 مسیری که مکتب شیراز و خواجه نصیر و قونوی و بسیاری از اندیشمندان دنبال میکردند با ظهور صدرا کامل شد. راه عقل به داوری شهود باز شد. حالا دیگر محققینی داشتیم که بدون کشف و شهود، در ساحت عرفان نظری محقق بودند. این یعنی بسط اندیشه. تلاش صدرا باعث شد «کشف» معارف بتواند به صورت جدی «بسط» اجتماعی پیدا کند. و این یک تلاش علمی جدید بود. 🔹تلاش صدرا باعث شد بعد از او جریانی از مجتهدین فیلسوف که توان تقریر برهانی و اجتهادی حقایق را داشتند شکل بگیرند. او همه تراث پیش از خود را به خدمت گرفت، آن را نفی نکرد بلکه از آن عبور کرد و آن را ارتقا داد. اما این ارتقا از جنس ، تنزیل بود. اگر مشاء در بستر کثرات دنبال وحدت میگشت، صدرا میتوانست با وحدت همه کثرات را تعریف کند. با «وجود» هم «ذات» را تبیین کند و هم «اختلاف» را تقریر کند هم «حرکت» و «علم» و هم «فقر» را. عالمانی که دغدغه «بسط حقیقت» دارند باید این الگو را بازخوانی کنند. امروز برای کسانی که دغدغه تولید علوم دینی و بازسازی نظامات توحیدی دارند، تلاشهای صدرا راه گشا است. سرنخهایی که او مثلا در الشواهد الربوبیه در علم سیاست بیان میکند راههای اتصال آسمان به زمین است. نوع ورود و خروجی که ما باید بیاموزیم. اندیشه ای که اگر با توحید آغاز نشود و از پایگاه توحید انسان و جامعه را ننگرد، توان ترسیم مسیر پیشرفت را نخواهد داشت نه در فرهنگ نه در اقتصاد. به تعبیر سید علی خامنه ای حکیم: «میتوان در مبانی موجود فلسفىِ ما نقاط مهمّی را پیدا کرد که اگر گسترش داده شود و تعمیق گردد، جریانهای بسیار فیّاضی را در خارج از محیط ذهنیّت به‌وجود میآورد و تکلیف جامعه و حکومت و اقتصاد را معیّن میکند. دنبال اینها بگردید، این نقاط را مشخّص و رویشان کار کنید؛ آن‌گاه یک دستگاه فلسفی درست کنید. از وحدت وجود، از «بسیط الحقیقة کلّ الاشیاء»، از مبانی ملاّ صدرا، اگر نگوییم از همه‌ی اینها، از بسیاری از اینها - میشود یک دستگاه فلسفىِ اجتماعی، سیاسی و اقتصادی درست کرد؛»(۲۹_۱۰_۸۲) 🔹حالا معلوم میشود مسیری که امام ره آغاز کرد، اگر چه نقطه عطف دیگری در تاریخ اندیشه بود و یک «بسط» فراگیر توحیدی را در کل هستی شکل داد و به تعبیر خامنه ای حکیم، «عصر روح الله» را آغاز نمود، عصری که شریعت را میتوانست با عمق «توحیدی اش» و «سلوکی اش» در آداب الصلوه و سر الصلوه و مصباح الهدایه و امثالهم به تماشا بکشد و مبارزه و قیام و استکبار ستیزی و مردمسالاری و محرومیت زدایی و خودکفایی و همه و همه را در دامن «هو الاول و الاخر و الظاهر و الباطن» ترسیم کند، اما او بارها «صدرا» را با عنوان «عارف کامل» یاد کرده بود، یعنی کسی که چشم وحدت بین و کثرت بینش هر دو میدید. همو که توانست کاری کند کارستان، کاری که امام نیز وامدار آن است. صدرا الهام بخش «دوران بسط» بود. بسط حقایق ناب توحیدی، که امام آن را تا نهایت امتداد داد تا دنیا. و به این ترتیب فهم نویی را از دامن اسلام به بشریت ارزانی داشت. حوزه امروز باید مسیر امام ره را بشناسد تا بتواند رسالت تاریخی خود را بیابد و این باعث خواهد شد حتی فهم و تقریر صدرا نیز از دریچه ای دیگر و متفاوت انجام شود. @ali_mahdiyan