🔹پاسخ به سوالی درباره نجس بودن سگ و چند نکته (بخش اول)
▪️ ابوالقاسم علیدوست
🔻یکی از محترمین متن پرسش و پاسخی را برای این جانب فرستادهاند و در خواست کردهاند که اگر نقدی بر پاسخ وارد است، آن را بیان کنم. پرسش و پاسخ این است:
س) آیا سگ در قرآن نجس است؟
ج) بسیاری از مسلمانان عقیده دارند که سگ نجس است؛ این باور نه تنها پایه قرآنی ندارد، بلکه در تضاد با قرآن است؛ در هیچ جای قرآن چنین چیزی نیست که سگ نجس باشد.
برعکس در داستان اصحاب کهف خداوند درباره آنها میفرماید:” إِنَّهُمْ فِتْیَهٌ آمَنُوا بِرَبِّهِمْ وَزِدْنَاهُمْ هُدًی”
سپس خداوند آن قدر به سگ آنها ارز ش میدهد که حتی حالات سگشان را در قرآن بیان میکند…”وَ کَلبُهُم بَاسِطٌ ذِرَاعَیهِ بِالوَصِید”
آیا سگ اصحاب کهف نجس بود؟ آیا سگ اصحاب کهف مانع ورود فرشتگان به داخل غار شد؟
در سوره مائده آیه ۴ میفرماید: “یَسْأَلُونَکَ مَاذَا أُحِلَّ لَهُمْ قُلْ أُحِلَّ لَکُمُ الطَّیِّبَاتُ وَ مَا عَلَّمْتُمْ مِنَ الْجَوَارِحِ مُکَلِّبِینَ”
در آیه بالا خداوند متعال میفرماید: حیوانی را که سگهای شما شکار میکنند، حلال است، سگ چگونه شکار میکند به دهانش میگیرد آیا دهان سگ نجس است؟
بسیاری از مسلمانان معتقدند: چیزی را که سگ دهان بزند، نجس است … در حالی که خداوند نمیفرماید آب بکشید.
آیا وقت آن نرسیده که ما باورهایمان را با کلام خداوند بسنجیم!؟
امروزه در جوامع اسلامی به حیوانات ـ مخصوصا سگها ـ فراوان ظلم میشود؛ سگها را آزار میدهند، میزنند، میکشند…
ذیل این پرسش و پاسخ نکاتی را بیان میکنم:
ظاهر سؤال و جواب این است که پرسشگر و جوابدهنده به قرآن معتقدند، مسلمان هستند و من فرض را بر این میگذارم که پاسخدهنده محترم، واقعا اعتقادش را گفته است؛ لذا جواب بنده هم از این پرسش و پاسخ، درون دینی است نه برون دینی.
۱. ببینید! آیا منابع معرفتی ما نسبت به گزارههای دینی فقط قرآن است؟ که اگر چیزی در قرآن نبود، نسبت آن را به دین ناصحیح بدانیم!؟ خود قرآن در این باره چه میگوید؟ پاسخ روشن است! منابع معرفتی ما سه چیز است:
الف) وحی؛ که همان قرآن باشد؛ ب) سنت مسلّم معصوم؛ ج) عقل.
قرآن نیز در آیات متعدد بر این امر تاکید میکند:” وَمَا آتَاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُم”
دلالت این آیات بر وجوب اطاعت از سنت معصوم علیهالسلام روشن است. نسبت به منبع بودن عقل نیز به کتاب فقه و عقل مراجعه شود.
بنابراین وقتی چیزی در قرآن نبود، لکن در سنت و روایات معتبر بود (دقت کنید که میگویم: روایات معتبر) یا مطابق درک عقل بود، میتوان به دین نسبت داد، هر چند در قرآن نباشد.
از این جا معلوم میشود که سوال مورد بحث، یک سوال انحرافی است و جواب هم ناصحیح است البته در جواب گفته شده: نجاست سگ متضاد با قرآن است که در ادامه رسیدگی میکنیم که متضاد با قرآن است یا نیست.
من همین جا از فرصت پیش آمده استفاده کنم که امروزه بسیاری از ضروریات دین مورد انکار قرار میگیرد صرفا به این بهانه که در قرآن نیست! من سؤال میکنم چقدر از احکام نماز، روزه، حج در قرآن هست! ولی مورد وفاق همه مسلمانان از عالم و غیر عالم است؟ و پاسخ آن همان است که بیان شد و آن، این که منابع معرفتی ما سه چیز است؛ وحی(قرآن)، روایت معتبر و عقل.
۲. در قرآن نه به نجاست سگ تصریح شده و نه ـ مطابق توضیحی که خواهم داد ـ به طهارت آن. این پدیده را باید از دیگر منابع معرفتی دین به دست آورد. منابع معرفتی معتبر که سنت و روایت معتبر باشد به نجاست سگ تصریح دارد، (وسائل الشیعه، ج ۳، ص ۴۱۴ ـ ۴۱۷).
۳. واقع این است پاسخ دهنده محترم، تصور کرده که نجسبودن سگ به معنای پلشتی و پستی سگ است، در حالی که نجسبودن یک اعتبار شرعی است که قانونگذار اسلام آن را اعتبار کرده است و البته ممکن است بنابر مصالحی بوده که قانونگذار در این اعتبار دیده است. جالب است بدانیم که «نجاست سگ» به «لزوم پرهیز از سگ» تفسیر شده است بدون این که ارتباطی با پستی و پلشتی سگ داشته باشد. البته ما نمیدانیم شاید ارتباط با سگ و حضور آن در زندگی برای انسان ضررهایی دارد که این اعتبار الاهی را توجیه میکند. البته آن چه برای ما به عنوان یک مسلمان تابع اسلام مهم است امتثال و اطاعت این حکم است. با این توضیح معلوم میشود که یادکرد از سگ اصحاب کهف هیچ دلالتی بر طهارت آن ندارد و وجود روایتی دال بر این که فرشتگان وارد مکانی نمیشوند که سگ در آن جا حضور دارد، باید جعل آن را به انگیزه ایجاد انگیزه و پرهیز از سگ و وارد نکردن آن در زندگی دانست نه چیز دیگر. ضمن این که روایت از سند معتبر برخوردار نیست قهرا قابل تمسک و استفاده نخواهد بود.
✅ کانال دروس استاد علیدوست
📚
@alidost_fiqh