ادامه 👆 صفحه 2 از 2 تا جایی که بنده دنبال کرده‌ام استاد علیدوست در خصوص معنای چهارم فقه نظام یعنی استنباط ترتیبات حقوقی و نهادی نظامات اجتماعی بحث مبسوطی ندارند، هرچند در سلسله جلسات «نظام سیاسی اسلام»، به جایگاه مردم، مشورت، حاکم، مصلحت و ... ورودهایی فنّی داشته‌ است. 2️⃣ البته کار مرحوم نایینی در تنبیه الامه فراتر از نظام مطلوب و جهان‌شمول ساختار سیاسی جامعه اسلامی است. ایشان بعد تبیینی که از نظام مطلوب سیاسی اسلام به صورت ضمنی انجام می‌دهد، تلاش می‌کند که با توجه به محدودیتها و موانع دوران مشروطه، این نظام مطلوب سیاسی را در «قدر مقدورِ شرایط اجتماعی خود»، تنزل دهد و ممکن الاجرا سازد. کار میرزای نایینی ـ علی‌رغم اشکالاتی که می‌توان به محتوای آن داشت ـ ، در نوع خود بی‌نظیر است. تنزل فقیهانه و متناسب سازی یک نظام اجتماعی مطلوب در قدر مقدور، کاری سترگ و قابل توجه است. جناب استاد علیدوست جز معدود فقیهانی است که حرفهای مبسوط و جدی در خصوصِ «مقام اجرا» ایراد نموده‌اند. ایشان هرچند بر غلط بودن مطالبه مدلهای اجرایی از فقه تأکید کرده‌اند، ولی با طرح ایده‌ای «استنباط دوم در مقام تزاحم»، عرصه مبسوطی برای ورود فقیهانه در تعیین مصادیق احکام شرعی در مقام اجرا و تزاحم گشوده‌اند (رجوع شود به مقاله رهیافتی برای تولید علوم انسانی اسلامی در بستر تعامل فقه با عرف، عقل و مصلحت). اگر همین دقت ایشان در فقیهانه بودن مقام تزاحم خوب حلاجی شود، دلالت‌های روشنی بر عرفی محض یا عقلایی محض نبودن مدلهای اجرایی و عملیاتی خواهد داشت. چرا که در هر مدل اجرایی، یکی از عوامل تعیین کننده، «اولویت‌بندی در محدودیتها» و «تقدم اهم‌ها بر مهم‌ها در کمبودها و فشارها» است و این دقیقاً همان مصبّی است که جناب استاد علیدوست بر اساس آن، استنباط دوم را ضروری قلمداد می‌نماید. 3️⃣ بحث توسعه و تکمیل علم اصول نیز از مواردی است که استاد علیدوست در کنار اساتید دیگری مانند استاد هادوی، استاد میرباقری، استاد اراکی، استاد واسطی، استاد مبلغی و .... بر آن تأکید دارند. (ان شاءالله در جایی دیگر مبسوط در این‌باره خواهم نوشت) ✳️ با توجه به مباحث استاد علیدوست در توسعه فقاهت در عرصه «استنباط نظام‌مند احکام»، «فهم فقیهانه در موضوع شناسی»، «لزوم استنباط دوم در مقام تزاحم» و همچنین «لزوم تکمیل اصول فقه و نگارش دفتر دوم آن»، امیدوارم که ایشان بزرگواری کرده و در مجالی مبسوط‌تر بتوانیم درباره محدوده رسالت فقه و انتظارات روا یا ناروا از فقاهت و همچنین محمل اصطلاحاتی مانند فقه تمدنی و فقه حکمرانی با ایشان به گفتگو بپردازیم. 🙏🌺 #عقلانیت_انقلابی #فقه_حکومتی #دبیرخانه_هم‌اندیشی_فقه‌حکومتی https://eitaa.com/alimohammadi1389/1067