✅ علوم ذهنی، به تنهایی برای طیّ مدارج کمال انسانی کافی نیستند • صراط مستقیم یعنی جمع میان ظاهر و باطن • دعوت قرآن کریم به تعقّل و تزکیه توأماً • راه صحیح و مستقیم در عبادت، جمع بین ظاهر و باطن است • علوم ذهنی، به تنهایی برای طیّ مدارج کمال انسان کافی نیستند • پرداختن به حکمت و فلسفه گرچه دستور آیات و روایات است أمّا بدون شهود باطنی نارساست • قناعت کردن به علوم استدلالی، سیرکردن فکر و ذهن و گرسنه‌گذاردن قلب و روح است • دین قویم اسلام، به تکمیل هر دو جنبهٔ تفکّر و شهود دستور می‌دهد براى تكميل نفس و طىّ مدارج و معارج كمال انسانيّت، اكتفا به علوم الهيّهٔ ذهنيّهٔ تفكيريّه، مانند تعليم و تعلّم فلسفه، به هيچ وجه من الوجوه كافى نخواهد بود؛ چون ترتيب قياس و برهان، بر اساس منطق صحيح و مقدّمات صحيحه، نتيجهٔ اقناعيّه براى ذهن مى‏دهد، ولى قلب و روح را اشباع نمى‏كند و روان را از تشنگى و عطشِ وصول به حقائق و شهود دقائق سيراب نمى‏سازد. گرچه علم حكمت و فلسفه داراى أصالت و متانت است، و أشرف علوم ذهنيّه و تفكيريّه است كه توحيد را بر پايهٔ برهان استوار نموده و راه هرگونه شكّ و شبهه را مسدود مى‏كند؛ و بر اين اصل قرآن مجيد دستور داده و روايات واردهٔ از راسخين دانش و دين: أئمّهٔ طاهرين كه پاسداران وحى و نبوّتند نيز امر به تعقّل و تفكّر و ترتيب قياس و برهان و مقدّمات استدلاليّه نموده‏اند، ليكن اكتفا نمودن به توحيد فلسفى و برهانى در مكتب استدلال، بدون انقيادِ دل و وجدانِ ضمير و شهودِ باطن، امرى است نارسا. گرسنه گذاردن دل و باطن را از غذاهاى روحانيّهٔ معنويّهٔ عالم غيب و انوار الهيّهٔ ملكوتيّهٔ جماليّه و جلاليّه و قناعت كردن به سير در كتابها و كتابخانه‏ها و مكتب‏ها و درس خواندن‏ها و درس دادن‏ها گرچه به أعلى درجه از اوج خود برسد، سير كردن عضوى است از أعضاء و گرسنه گذاردن عضوى بالاتر و والاتر. دين قويم كه بر صراط مستقيم است هر دو جنبه را رعايت مى‏كند و قوا و استعدادهاى نهفتهٔ انسان را از هر دو جهت تكميل مى‏نمايد. از سوئى ترغيب به تعقّل و تفكّر مى‏كند، و از سوى ديگر امر به اخلاص و تطهير دل از زنگار كدورتهاى شهوانى و آرامش دل و اطمينان و سكينهٔ خاطر می‌نماید؛ و پس از يازده سوگند عظيم و جليل، «قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاهَا * وَ قَدْ خَابَ مَنْ دَسَّاهَا» مى‏سرايد. ✍ حضرت علامه آیت‌الله حاج سید محمدحسین حسینی طهرانی (قـدس‌اللـه‌نـفـسـه‌الـزکـیـة) 📚 رسالهٔ لب‌ّاللّباب، ص ۳۶ و ۳۷ 🆔 @allame_tehrani