📙پرسش: ⬅️ گناهان و دیون فراوانی دارم و در انجام واجبات نیز کوتاهی کرده‌ام و البته باید توبه كنم؛ با توجّه به اینکه اگر انسان بخواهد بابت ادای دیون و خسارت مالی که به دیگران وارد کرده، عذرخواهی كند، ممكن است آبرویش برود، راه جبران اینجور گناهان چیست؟ ✍🏻پاسخ: ⬅️ گناه هرچه باشد، با توبه جبران می‌شود؛ ولی اگر واجبات، نظیر نماز و روزه، قضا شده است، باید به مرور زمان قضای آنها را به‌جا آورد. اگر حقّ‌النّاس مالی بر عهده دارد، در صورتی که می‌تواند باید به‌صاحبش رد كند و اگر نمی‌شود، از طرف صاحبش با اذن حاکم شرع ردّ مظالم بدهد و اگر توان مالی ندارد، توبۀ واقعی او کفایت می‌کند. 🆔 @almazaheri