بسم الله الرحمن الرحیم
با فرا رسیدن عید غدیر خم بازار نقل احادیث و روایت مرتبط با این مناسبت هم گرم میشود. اخیرا نیز حدیثی که در آن تأکید بر اطعام مومنان در آن میشود در بسیاری از مجالس و سخنرانیها طرح میشود. اسلام ملکی معاف کارشناس علوم قرآنی و حدیث، میزان اعتبار این روایت را مورد بررسی قرار داده است:
آیا روایات اطعام روز غدیر در ذیل آمده است صحت دارد؟
“در بحارالانوار، ج ۶، ص ۳۰۳ آمده که امام صادق(ع) فرموده اند: «غذا دادن به یک مومن در روز عید غدیر ثواب اطعام یک میلیون پیامبر و صدیق و یک میلیون شهید و یک میلیون فرد صالح در حرم خداوند را دارد»
امام علی (ع) در روز غدیر خم میهمانی برگزار میکردند و امام علی (ع) همراه پیروانش به خانه ایشان میرفتند و در میهمانی شرکت میکردند و غذا میخوردند”
پاسخ:
اولا باید توجه کرد هر کاری که در مسیر تبیین و نشر فضائل اهل بیت(ع) و احیای امر آنان قطعا دارای ثواب عظیم است. حتی اگر هیچ حدیثی برای بزرگداشت عید غدیر نداشتیم باز هم بزرگداشت این روز دارای فضیلتی عظیم بود زیرا اظهار عشق به اهل بیت پیامبر(ص) مصداق “الموده فی القربی” و از بزرگترین اعمال است.
ثانیا اظهار عشق به اهل بیت(ع) یک شیوهی واحد ندارد و به شیوههای مختلف و به مناسبتهای مختلف در زمانها و مکانهای مختلف قابل اجراست. برای بزرگداشت مناسبتهای اهل بیت(ع) از هر روش متعارف و به دور از معصیت میتوان بهره جست و اطعام نیز یکی از این شیوههاست. در روایات اهل بیت(ع) روزه گرفتن، هدیه دادن و افطاری دادن در عید غدیر توصیه شده است.
ثالثا دربارهی روایت فوق چند نکته قابل بیان است:
۱- اصلا در روایت مورد نظر “ثواب اطعام” نیامده بلکه ثواب “افطاری دادن در شب” بیان شده است. یعنی ثواب عظیمی که نقل شده مربوط به افطار دادن به روزه داران روز غدیر خم است.
۲- در متن عربی روایت سخنی از “یک میلیون فرد صالح در حرم خداوند” نیست و این عبارت از افزوده های متن فارسی است.
۳- این روایت در جلد ششم بحارالانوار نیست بلکه در جلد ۹۴ ، ص۱۱۸ آمده. همچنین در وسائل الشیعه، ج۱۰، ص۴۴۵ و زاد المعاد، ص۲۱۰.
جستجوها نشان می دهد قدیمی ترین منبع موجود که این روایت را آورده مصباح المهجد شیخ طوسی(ره) است: مصباح المتهجد، ج۲، ص: ۷۵۸
۴- اینکه در پایان متن فارسی طوری وانمود شده که گویی «سیره همیشگی امام حسن (ع) این بوده که در روز غدیر ، امیرالمومنین و شیعیان ایشان را اطعام می کردند» با متن عربی روایت به تفاوت دارد. متن عربی روایت می گوید امام حسن (ع) در یکی از عیدهای غدیر که با جمعه مصادف شده بود امام علی (ع) و شیعیان ایشان را به طعام دعوت کرد.
۵- اینکه روایت می گوید امام حسن (ع) در ظهر یک روز غدیر که جمعه بود برای امام علی (ع) و شیعیانشان غذا آماده کرده بود ممکن است با استحباب روزه داری در غدیر – که در روایات متعدد آمده- ناسازگار به نظر بیاید. بنابراین احتمال دارد برخی از الفاظ این روایت دستکاری شده باشد مثلا راوی از روی خطا، “اِطعام وسط روز” را جای “افطار در آغاز شب” قرار داده باشد.
مخصوصا وقتی توجه کنیم که در آغاز همان روایت آمده که امام رضا(ع) در عید غدیر هنگام شب یاران خاص خود را برای افطار نزد خودن نگه میداشتند. در هر حال «استحباب روزه داری در غدیر»، نزد شیعه مشهور بوده و در روایات دیگر نیز آمده است.
۵- به طور کلی گاهی برخی از روایات که آداب نیکویی را توصیه میکنند احیانا دستخوش تحریف شده اند مثلا دربارهی میزان ثواب برخی از اعمال صالح مبالغههایی به روایت افزوده شده است. با اینهمه تردیدی نیست که هر شیوه جایز و متعارفی که برای اظهار عشق به اهل بیت(ع) رواج یابد دارای ثواب الهی خواهد بود.
🆔@alqatreh