تفسير: در آيۀ قبل به اينجا رسيديم كه قانون «عده» و «رجوع» براى اصلاح وضع خانواده و جلوگيرى از جدايى و تفرقه است، ولى بعضى از تازه مسلمانان مطابق دوران جاهليت، از آن سوء استفاده مى‌كردند، و براى اين كه همسر خود را تحت فشار قرار دهند پى در پى او را طلاق داده و رجوع مى‌كردند اين آيه نازل شد و از اين عمل زشت و ناجوانمردانه جلوگيرى كرد، مى‌فرمايد: «طلاق (منظور طلاقى است كه رجوع و بازگشت دارد) دو مرتبه است» (الطَّلاقُ مَرَّتانِ) . البته بايد در جلسات متعدد واقع شود و در يك مجلس انجام نمى‌شود. سپس مى‌افزايد: «در هر يك از اين دو بار بايد همسر خود را بطور شايسته نگاهدارى كند و آشتى نمايد، يا با نيكى او را رها سازد و براى هميشه از او جدا شود» (فَإِمْساكٌ بِمَعْرُوفٍ أَوْ تَسْرِيحٌ بِإِحْسانٍ) . بنابراين طلاق سوم، رجوع و بازگشتى ندارد، و هنگامى كه دو نوبت كشمكش و طلاق و سپس صلح و رجوع انجام گرفت، بايد كار را يكسره كرد. منظور از جدا شدن با احسان و نيكى اين است كه حقوق آن زن را بپردازد و بعد از جدايى پشت سر او سخنان نامناسب نگويد، و مردم را نسبت به او بدبين نسازد، و امكان ازدواج را از او نگيرد. بنابراين جدايى نيز بايد توأم با احسان گردد. و لذا در ادامۀ آيه مى‌فرمايد: «براى شما حلال نيست كه چيزى را از آنچه به آنها داده‌ايد پس بگيريد» (وَ لا يَحِلُّ لَكُمْ أَنْ تَأْخُذُوا مِمّا آتَيْتُمُوهُنَّ شَيْئاً) . بنابراين، شوهر نمى‌تواند هنگام جدايى چيزى را كه به عنوان مهر به زن داده است باز پس گيرد. در ادامۀ آيه به مسألۀ طلاق خلع اشاره كرده مى‌گويد: تنها در يك فرض باز پس گرفتن مهر مانعى ندارد و آن در صورتى است كه زن تمايل به ادامۀ زندگى زناشويى نداشته باشد، و «دو همسر از اين بترسند كه با ادامۀ زندگى زناشويى حدود الهى را برپا ندارند» (إِلاّ أَنْ يَخافا أَلاّ يُقِيما حُدُودَ اللّهِ) . سپس مى‌افزايد: «اگر بترسيد كه حدود الهى را رعايت نكنند، گناهى بر آن دو نيست كه زن فديه (عوضى) بپردازد» و طلاق بگيرد (فَإِنْ خِفْتُمْ أَلاّ يُقِيما حُدُودَ اللّهِ فَلا جُناحَ عَلَيْهِما فِيمَا افْتَدَتْ بِهِ) . در حقيقت در اينجا سر چشمۀ جدايى، زن است، و او بايد غرامت اين كار را بپردازد و به مردى كه مايل است، با او زندگى كند اجازه دهد با همان مهر، همسر ديگرى انتخاب كند. و در پايان آيه به تمام احكامى كه در اين آيه بيان شده اشاره كرده مى‌فرمايد: «اينها حدود و مرزهاى الهى است از آن تجاوز نكنيد و آنها كه از آن تجاوز مى‌كنند ستمگرانند» (تِلْكَ حُدُودُ اللّهِ فَلا تَعْتَدُوها وَ مَنْ يَتَعَدَّ حُدُودَ اللّهِ فَأُولئِكَ هُمُ الظّالِمُونَ) . برگزیده تفسیر نمونه - 1، صفحه 208 🔸اکنون شما هم به کانال آموزش تجوید و حفظ  قرآن بپيونديد: 👉 @amozeshtajvidhefzquran 👈