▪️تدریس فعال با الگوی دریافت مفهوم ▪️ ( قسمت اول ) دریافت مفهوم یعنی جستجو برای یافتن، فهرست کردن ویژگی ها یا خصیصه هایی که می توان از آن ها برای مشخص کردن نمونه های مربوط یا نمونه های نامربوط به یک طبقه اطلاعاتی استفاده کرد (برونر 1967). این الگو بر اساس مطالعات برونر پیرامون شیوه ی تفکر طراحی شده است. در این الگو مفاهیم و تعاریف به طور مستقیم در اختیار دانش آموزان قرار نمی گیرد، بلکه ابتدا مثال ها و نمونه ها عرضه می شود و سپس دانش اموزان خودشان ویژگی های مفهوم و تعریف آن را به دست می آورند و این مسئله باعث می شود یافته ها برای مدت طولانی تری در ذهن دانش اموزان باقی بماند. برای ارائه مثال ها و نمونه ها معلم از قبل تعدادی نمونه ی مثبت و منفی برای مفهومی که می خواهد آموزش دهد تهیه می کند. نمونه های مثبت که با کلمه ی بله مشخص می شوند نمونه هایی هستند که ویژگی های آن مفهوم مورد نظر را دارا می باشند ؛ اما نمونه های منفی که با کلمه ی خیر مشخص می شوند ، بیانگر ویژگی های آن مفهوم نیستند. راهبرد ها و توصیه ها تهیه ی نمونه های مثبت و منفی به دقت و تمرین زیادی نیاز دارد. نمونه های مبهم سبب سردرگمی دانش آموزان می شود. در ارائه نمونه ها، باید بر ویژگی ها و صفات مهم، تاکید بیشتری داشت. برای این منظور باید مفاهیمی را که می خواهید آموزش دهید، تحلیل نموده و صفات و ویژگی های آن را تعیین کنید، سپس با نادیده گرفتن برخی ویژگی های جزئی و کم اهمیت، روی صفات مهم آن مفهوم تاکید نمایید. در ارائه ی نمونه های مثبت و منفی یک مفهوم ، از روش هایی مانند : رسم شکل، کاریکاتور، عکس، مثال های واقعی از زندگی روزمره و... استفاده نمایید. توجه داشته باشید که وظیفه دانش آموزان در دریافت مفهوم، اختراع مفاهیم جدید نیست، بلکه رسیدن به مفاهیمی است که قبلاً به وسیله ی معلم انتخاب شده اند. برای مراقبت از دانش آموزانی که می خواهند خیلی سریع جواب نهایی را بدهند از عبارت هایی مانند «عجله نکن» ، « فکرت را نگهدار ، «دقت کن ببین درست فکر می کنی» ، «اجازه بده بقیه دوستانت هم فکر کنند» و... استفاده کنید. در جریان تدریس از فرضیه های دانش اموزان حمایت کنید و مباحثاتی ترتیب دهید که دانش اموزان در آن فرضیه های خود را در برابر فرضیه های دیگران بیازمایند. اگر تحلیل تفکر برای شما مهم تر از دریافت مفهوم است بر مرحله ی سوم تاکید بیشتری داشته باشید. از الگوی دریافت مفهوم می توانید به عنوان روشی برای ارزشیابی استفاده کنید : این روش زمانی مناسب است که بخواهید تعیین کنید مفاهیم ارائه شده قبلی به خوبی آموخته شده اند. این الگو به سرعت، عمق فهم دانش آموزان را آشکار می سازد و دانش قبلی آنان را تقویت می کند. بسیاری از معلمان می پرسند که چه تعداد نمونه ی مثبت و منفی باید برای هر مفهوم ارائه شود؟ در این باره باید گفت که معلم باید تعداد کافی نمونه ی مثبت به دانش اموزان بدهد، به طوری که تمام صفات مفهوم مورد نظر را شامل شوند. در مورد نمونه های منفی نیز آن قدر مثال باید به کار برد که تمامی صفات نامربوطی را که ممکن است دانش آموز به اشتباه به عنوان صفات مثبت مفهوم به کار برد را از ذهن او دور سازد. بهره گیری از الگوی دریافت مفهوم سبب شکیبایی دانش اموزان در تحمل ابهامات می شود. به دانش آموزان اجازه دهید در صورت تمایل فرضیه های خود را یادداشت کنند. این یادداشت ها در مرحله سوم می تواند به بیان جریان تفکر دانش آموزان کمک کند. در آخرین مرحله ی آموزش یک مفهوم، باید با توجه به هدف آموزشی خود به ارزیابی یادگیری دانش آموزان اقدام کنید. برای این منظور، باید نمونه های مثبت و متفی مختلفی از مفهوم، به غیر از آن ها بخواهید تا نمونه هایی را که نشان دهنده ی مفهوم هستند انتخاب کنند. بهره گیری از الگوی دریافت مفهوم ، می تواند مجموعه ای وسیع از کاوشگری ها را به درون زمینه های مهم آموزش وارد سازد. توجه داشته باشید ارائه نمونه های منفی از آن جهت که به شاگردان در تعیین قلمرو مفهوم کمک می کنند، بسیار مهم می باشند و در تهیه ی آن ها باید دقت لازم صورت گیرد. مراحل الگوی دریافت مفهوم مرحله اول: عرضه نمونه ها فعالیت معلم: تعدادی نمونه ی مثبت و منفی برای مفهومی که می خواهد آموزش دهد تهیه می کند. این نمونه ها می توانند به صورت نوشتاری (یک کلمه، یک عبارت، یک جمله ، یا ...) باشند و یا به صورت تصویری طراحی شوند. نمونه ها را در اخیتار دانش آموزان قرار می دهد تا آن ها را با یک دیگر مقایسه کنند.                فعالیت دانش آموزان: @amozeshtarhdars #روش_تدریس #تدریس_فعال