متن شبهه:
یکی از روحانیون اهل سنت، شبهه ای پیرامون توسل مطرح کرده است که متن آن را در زیر می آوریم و به آن پاسخ می دهیم:
هنگامی که شما شیعیان بر سر قبر کسی می روید برای این که از او بخواهید، در این جا چهار سوال از شما می شود.
1. صاحب قبر به تو نزدیک تر است یا خدا؟ پاسخ خواهید داد: خدا.
بله چون خودش می گوید: «وَ نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَیْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرید: و ما به او از رگ قلبش نزدیک‌تریم.» (ق: 16)
2. صاحب قبر مهربان تر است یا خدا؟ پاسخ خواهید داد: خدا.
بله چون خودش می گوید: «هُوَ اَرحَمُ الرّاحمین: او مهربان ترین مهربانان است.» (یوسف: 64)
3. صاحب قبر شنواتر است یا خدا؟ پاسخ خواهید داد: خدا.
بله چون خودش می گوید: «إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ : همانا او شنوای داناست.» (فصلت: 36)
4. صاحب قبر قادرتر است یا خدا؟ پاسخ خواهید داد: خدا.
بله چون خودش می گوید: «إِنَّهُ عَلَی کُلِ ّ شَیْ ءٍ قَدِیرٌ: همانا او بر همه چیز تواناست.» (فصلت: 49)
نیز در قرآن آمده: إذَا سَأَلَک عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ: چون بندگان از من از من پرسند، بدانند که من نزدیکم و دعای دعا کننده را اجابت کنم. (بقره: 186) در قرآن یسئلونک (از تو پیامبر می پرسند) بسیار آمده و هر بار با کلمه قل آمده، یعنی ای پیامبر تو به آنان بگو؛ اما در اینجا قل هم نیامده، یعنی حتی پیامبر هم نباید واسطه بین خدا و خلق باشد.
* * *
پاسخ شبهه:
خلطی که اهل سنت و وهابیت پیرامون توسل مرتکب شده اند و در همین اشکال نیز به صورت مشهود، هویداست؛ این است که در توسل، متوسل علیه (: شخصی که به او توسل می شود) را نباید جای خدا گذاشت، بلکه باید به جای شخص توسل کننده گذاشت (بگذریم از این که هنگامی که توسل را توضیح می دهد، می گوید امام رضا (ع)، تو مشکل ما را حل کن؛ در حالی که این اشتباه است و توسل به معنای واسطه قرار دادن است نه هدف قرار دادن).
این واضح است که ما خداوند را مهربان تر، نزدیک تر، شنواتر و قادرتر از امام رضا (ع) می دانیم؛ اما مسئله اصلاً در این جا نیست؛ بلکه اشتباه اهل سنت در آن است که شما، امام رضا (ع) را با خدا قیاس می کنید در حالی که باید امام را با خودِ توسل کننده قیاس کرد.
پس ما این طور سوالات را طرح می کنیم: آیا مایی که توسل می کنیم، بهتر دعا می کنیم یا امام رضا (ع) که طبق (احزاب: 33) معصوم است؟ ما بهتر از خدا می توانیم بخواهیم یا امام؟ ما تنها از خدا بخواهیم بهتر است یا ما به همراه امامان؟ اگر ما تنها از خدا بخواهیم بهتر است یا به همراه حجت خداوند؟
پاسخ به پرسش های فوق واضح است. اما او نمی داند که وقتی ما به امام رضا (ع) می گوییم تو واسطه قرار بگیر؛ هیچ ارتباطی به برتری خداوند نسبت به خلقش ندارد، بلکه به برتری آنان، مانند امام رضا (ع) بر خودمان اقرار داریم و برای همین به آنان می گوییم که برای ما از خدا بخواهند و البته در کنار آنان نیز خود ما هم خواهانیم و دعا می کنیم.
بنده از ایشان سوالی دارم: آقای مولوی سنی! اگر پیامبر خدا زنده بود، و تو گناهی در پیشگاه خدا داشتی، وقتی خودت تنها از خدا طلب آمرزش می کردی، اطمینان بیشتری بر آمرزش گناه داشتی؛ یا هنگامی که خودت به همراه پیامبر خدا، طلب آمرزش می کردید؟
باز هم پاسخ روشن است؛ و طبق نص قرآن، اهل بیت زنده اند (آل عمران: 169) و نیز از هر گونه پلیدی و زشتی نیز به دور اند (احزاب: 33).
قسمت دوم
سوالی که ما از اهل سنت داریم این است که شما به قرآن استناد می کنید؛ اما کلام یعقوب پیامبر را در قرآن نمی بینید؟ آیا یعقوب خطا کرده است که در پاسخِ فرزندانش که گفتند برای ما استغفار کن، فرمود: استغفار خواهم کرد، زیرا خداوند بخشنده و مهربان است. (یوسف: 98) آیا یعقوب هم نمی توانست به فرزندانش بگوید که خدا شنواتر، قادرتر، مهربان تر است یا من؟!!!
حقیقت این است که یعقوب چنین سوالاتی نکرد؛ زیرا او به حقیقت توسل آگاه بود و خود با پاسخی که داد، توسل را تایید کرد.
طبق روایتی خداوند متعال به موسی می فرماید: با زبانی استغفار کن که با آن گناه نکردی. موسی می پرسد: با کدام زبان؟ خداوند می فرماید: با زبان مردم، زیرا تو اگر با زبان خودت گناه کرده باشی، با زبان دیگران گناهی نکردی. (عدة الداعی: 135)
این روایت به ما یاد می دهد که علاوه بر این که خودمان از خداوند بخواهیم، به دیگران هم بگوییم تا برای ما بخواهند و چه کسی بهتر از امامان معصومی که همه در راه خدا کشته شده اند و زنده می باشند.؟ (آل عمران: 169)
حقیقت این است که توسل امور و استجابت را برای انسان راحت تر و میسرتر می کند ؛ در روایات فراوان آمده است که دعای برادر دینی، برای برادرش، سریعتر به اجابت می رسد و نیز دعای دسته جعمی، نزدیک تر به هدف اجابت است تا دعای فردی.
اما مغلطه ای که پیرامون این آیه مرتکب شده است: وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِی عَنِّی