📌 جمهوریت، تثبیت کننده اسلامیت 📝 تلخیص: در تبیین مفهوم جمهورى باید گفت که جمهوریت فقط بیان‏کننده‏ شکل حکومت است، نه محتواى آن و اصولاً ملازمه‏اى بین جمهوریت و محتواى خاصى از حکومت وجود ندارد. 🖋 متن یادداشت 📍 ۴۲ سال از رأی قاطع ملت ایران به نظام «جمهوری اسلامی» (نه یک کلمه کمتر و نه یک کلمه بیشتر) می گذرد؛ اصل اول قانون اساسي نیز، نوع حکومت ايران را جمهوري اسلامي معرفي کرده که از دو مولفه «جمهوريت» و «اسلاميت» تشکيل شده است. اما هنوز حتی در میان اندیشمندان، برخی معتقدند که «جمهوری اسلامی» تعبیری تناقض آمیز است. چرا که «جمهورى» به این معناست كه مردم حكومت را به دست بگیرند و ساختار حكومت توسط مردم تعیین گردد. 📍 از سوى دیگر، اضافه شدن پسوند «اسلامی» به جمهوری و اعتقاد به ولی فقیه منصوب از جانب خدا و امام معصوم، در رأس حکومت، در وقع اعتقاد به نظام الهی است نه مردمی؛ بنابراین نمی شود هم مبنای مشروعیت را الهی دانست و هم مردمی و این یک تناقض آشکار است. در نتیجه جمهوریت و رعایت حقوق مردم را در یک طرف قرار می دهند و اسلام را در طرف دیگر، و عنوان می‌کنند جامعه ما دو رکن دارد، یکی جمهوریت و دیگری اسلام. 📍 اما آیا واقعاً جمهوریت و اسلام دو جزء هم عرض و دو مقوله جدا که ربطی به یکدیگر ندارند هستند؟ در تبیین مفهوم جمهورى باید گفت که جمهوریت فقط بیان‏کننده‏ شکل حکومت است، نه محتواى آن و اصولاً ملازمه‏اى بین جمهوریت و محتواى خاصى از حکومت وجود ندارد؛ به همین دلیل، مى‏توان با شکل و قالب جمهورى، از حکومت‏هاى مختلف با محتواها و ماهیت‏هاى گوناگون صحبت کرد. به طور کلی، شکل هر رژیم صرفاً نشان دهنده نحوه گزینش مقام ریاست دولت کشور آن است، بى‏آنکه بتوان لزوما محتواى واقعى رژیم را بدین وسیله تبیین کرد.1 📍 در همین راستا رژیم جمهوری به رژیمی اطلاق می شود که در رأس قوه‏ مجریه‏ آن، فرد یا افراد انتخابى قرار گرفته باشند. براى تحقق جمهوریت، اراده‏ عام یا به شکل مستقیم خود متجلى مى‏گردد (یعنى مردم یک کشور خود مستقیماً در اخذ تصمیمات سیاسى مشارکت مى‏کنند) و یا اینکه نمایندگان انتخابى همین مردم، قدرت سیاسى را از سوى گزینندگان اعمال مى‏دارند.2 بنابراین حکومت جمهورى، فقط بر اساس عنصر انتخابى بودن رئیس حکومت و مشارکت مردم در اتخاذ تصمیمات سیاسى تعریف می شود؛ عنصرى که در حکومت جمهورى اسلامى ایران نیز به وضوح دیده مى‏شود. با قید «اسلامیت» دو ویژگى مهم ساختار نظام سیاسى اسلام (ضرورت مشروعیت الهى حاکم و ضرورت اسلامیت قوانین) رعایت شده است و با قید «جمهوریت» به مردم به عنوان مهم ترین مبدأ شکل گیرى و کارآمدى نهادهاى حکومتى توجه شده و مقتضیات زمان و شکل گیری ساختارهاى متناسب آن، مدنظر قرار گرفته است. 📍 از طرفی رأی مردم در جمهوریت در درجه اول تأیید و تثبیت کننده اصل آن نظام؛ و در درجه دوم رأیی برای ایجاد تغییرات در آن نظام است. همچنين رأي مردم و حضور واقعی آنها در صحنه و ارتباط تنگاتنگ و همیشگی با رهبر دینی در اداره نظام، لازمه تداوم تمامی انقلاب های مبتنی بر ایدئولوژی در طول تاریخ بوده است. بنابراین جمهوریت نه‏ تنها با حکومت اسلامى منافاتى ندارد بلکه اصولاً یکى از ارکان آن بوده و در واقع جمهوریت تأیید و تثبیت کننده اسلامیت نظام است. 🖋 مؤید مطالب فوق، سخنی از امام خمینی(ره) است که می فرماید: حکومت جمهورى اسلامى مورد نظر ما از رویّه پیامبر اکرم(ص) و امام على(ع) الهام خواهد گرفت و متکى به آراى عمومى ملّت است و شکل حکومت با مراجعه به آراى ملّت تعیین مى گردد.3 🖇 منابع 1. ابولفضل قاضی شریعت پناهی، حقوق اساسی و نهاد های سیاسی، 1368، ص 577 2. همان، ص564 3. صحیفه نور، ج 2، ص 260 🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸 @asaas_discourse 🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸🔸 http://twitter.com/Asaas_discourse http://Instagram.com/asaas_discourse1 http://Telegram.me/Asaas_discourse http://Eitaa.com/Asaas_discourse