❌💫مرثیهای برای هویت های یخ زده!
🖋سید محمد رضا رضی
🌴بخش اول
یکی از دوستان عزیز آقای م. ر. مطلبی را برای حقیر فرستادند که عنوانش «مرثیهای برای قطارهای یخ زده» و منتسب به آقای صلاح الدین خدیو بود. ایشان را نمیشناسم اما این تفکر «خود تحقیری» را به خوبی میشناسم.
ایشان یخ زدگی قطارهای مشهد که در خطوط ریلی جهان کاملا طبیعی است و حتی پیشرفتهترین فناوریهای ریلی را میخواباند، بهانه کرده و به بازخوانی تاریخ قطار و پیشرفت در ایران میپردازد. ایران کنونی را با عصر ناصرالدین شاه مقایسه میکند و سنگاپور و دیکتاتورش لی کوان یو را بر سر ملت ایران میکوبد و سه مفهوم را مطرح میکند، قطار پیشرفت، قطار و پیشرفت قطار.
این متن بهانهای شد تا مبتنی بر تحقیقات علمی و مستند، روایتی دیگر از تاریخ قطار در ایران را بیان کنم که شاید مردم ما کمتر شنیده باشند.
🖌 اولین خط آهن ایران توسط بازرگانی به نام مرحوم محمد حسن کمپانی امین الضرب(که از دوستان نزدیک سید جمال الدین اسدآبادی بود)، در ۱۳۰۸ ق. میان آمل و محمود آباد کشیده شد.
(بنگرید به کتاب: زندگینامه حاج محمد حسن کمپانی؛ امین دارالضرب، نوشته شیرین مهدوی، ۱۳۷۹)
کمی بعدتر راهآهن تهران تا شهر ری در دوره ناصری تاسیس شد.
اما دلسوزان کشور در آرزوی تاسیس راه آهن سراسری بودند. برخی اهالی دربار و سیاسیون، بعضی نمایندگان مجلس و نیز بعض فعالان مشروطه و علمای بیداری چون مرحوم شیخ فضل الله نوری، حاج آقا نورالله اصفهانی برای احداث راه آهن تلاشهای بسیار کردند. مثلاً شرکت نساجی اسلامیه اصفهان به دنبال احداث راه آهن محوطه اصفهان بود. اما در سطح ملی همه ایشان به دنبال راهآهنی بودند تا جاده چندهزارساله ابریشم را از شرق تا غرب ایران زنده کند.
(مقاله جبهه اقتصاد مقاومتی در ایران معاصر، سید محمد رضا رضی، مجله پدافند اقتصادی، شماره ۴، سال ۱۳۹۲)
🖌🖌 به ناگاه با روی کارآمدن حکومت انگلیسیها در ایران با میدانداری رضا پهلوی، طرحی که یک ملت بیش از نیم قرن به دنبال آن بودند ناباورانه عوض شد و به جای خط آهن شرقی غربی، یک راه آهن شمالی جنوبی با سرمایه و نیروی کار ملت ایران برای انتقال سربازان و ماشین جنگی انگلستان از خرمشهر در جنوب به مرزهای شوروی در شمال کشیده شد تا ایران پل پیروزی انگلستان در جنگ جهانی دوم باشد. ایران علاوه بر پل پیروزی اجنبی، دوباره سرزمین قحطی نیز شد. کمتر از ۲۵ سال پس از قحطی بزرگ ۱۲۸۶ تا ۱۲۸۸ ش. که حدود ۱۰ میلیون ایرانی را به کام مرگ برد، قحطی دوم، که هیچ اثر مستقل پژوهشی ای بدان نپرداخته است و شناختمان از این فاجعه را مدیون دکتر محمدقلی مجد هستیم، حدود ۴ میلیون از پدران ما را کشت!!
(سرزمین قحطی، پل پیروزی، محمدقلی مجد، ۱۳۹۵)
البته عامل این فاجعه تنها بدهکاری و صرف بودجه ملت برای راه آهن انگلیسی نبود اما افسانهسرایی های تطهیرکننده رضاشاه خائن و سفاک در احداث راه آهن را برباد میدهد. تفصیل مطلب را در کتابها و مستندهای گوناگون موجود میتوانید دنبال کنید.
پهلوی دوم نیز با فروش نفتی معادل ۶ میلیون بشکه نفت برای ۳۵ میلیون جمعیت به توسعه راه آهن پرداخت.
البته همه این خطوط امروز مورد استفاده مردم ما هست و انشاءالله خواهد بود.
🖌🖌🖌 انقلاب اسلامی به سان سایر عرصهها، پیشرفتی بزرگ و سریع در عرصه حمل و نقل کشور ایجاد کرد.
خطوط جادهای با جهش از حدود ۶۰ هزار کیلومتر به ۲۳۰ هزار کیلومتر، ۴/۴ برابر شدند. جادههای روستایی ۱۲/۵ برابر و آزادراهها ۸ برابر شدند.
ایرانیان پس از انقلاب ۲۵ برابر از هواپیما استفاده میکنند و بارهای جابهجا شده ۱۶ برابر شده است.
در بحث خودمان یعنی پیشرفت قطار و ریل، در این ۴۰ سال با متوسط فروش نفت ۱ تا ۲/۵ میلیون بشکه نفت برای ۷۰ تا ۹۰ میلیون نفر، خطوط آهن کشور نزدیک به دوبرابر شده است!
رتبه جهانی ترابری خطوط ریلی ۲۰ پله صعود کرده است.
بارهای جابهجا شده با قطار با ۶۰۰ درصد رشد به حدود ۲۷ میلیون تن در سال ۲۰۱۶م. رسیده است.
(کتاب صعود ۴۰ ساله، صص ۱۵۸ تا ۱۶۳ به نقل از آمارهای صندوق بین المللی پول نشانی:(
https://data.worldbank.org/indicator/IS.RRS.TOTL.KM?end=2016&locations=IR&start=1980&view=chart
ایران که بازار لوکوموتیوهای آلستوم(متعلق به شاخه فرانسوی خاندان صهیونیستی روچیلد)، جی. ام. (متعلق به خاندان های صهیونیستی آمریکا) و اندکی هم رومانیایی بوده است(و هنوز نیز پایههای ناوگان ریلی کشور را تشکیل میدهد) در سودای جهش دانش بنیان است.
در این مدت کشوری که یک پله فلزی ساده برای واگنهای باری نمیساخته است علاوه بر نهضت قطعهسازی امروز در مجموعه مپنا در حال ساخت «لوکومتیو ملی» است!
امروز کارگران و مهندسان و متخصصان ریلی ما به رغم همه مشکلات در دنیا میدرخشند.
بله، این تحولات بزرگ وقتی به وجود آمد که ما انقلابی شدیم.