#پرونده_ویژه | #یادداشت
🔶 سلبریتی در جامعه
#پرونده_تاثیر_سلبریتیسم
✍🏼 | دکتر حسین میرزائی
مردم‌شناس/ عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی
#بخش_اول
🔸 در جهانِ رسانه‌ای‌شده، سلبریتی، به عنوان یک ویژگی معّرف، در همه جا حضور دارد و همه عرصه‌های اجتماعی، سیاسی و صد البته فرهنگی را تحت تأثیر قرار داده است. دلیل این تاثیرگذاری این است که سلبریتی به منبعی ارزشمند در کشمکش‌های قدرت اجتماعی بدل گشته است. می‌توان این‌گونه استدلال کرد که جایگاه سلبریتی، به صاحبان آن، قدرتی گفتمانی یا صدایی می‌بخشد که قابل چشم‌پوشی نیست و فرض بر این است که سلبریتی به عنوان نمادی از موفقیت، در حال کنش‌ورزی است. چه خوشمان بیاید و چه نه، فرهنگ سلبریتی ما را احاطه کرده و حتی به ما هجوم آورده و با این هجوم، اندیشه، باور و رفتار ما را شکل می‌دهد.
🔹 البته این طور نیست که همه انسان‌ها فرهنگِ سلبریتی را مهم قلمداد کنند اما هنوز هم، نگاه ما همواره به گفتمان و عملکرد سلبریتی‌ها در جامعه دوخته شده است تا نقطه ارجاع دائمی مردم برای پندارها و رفتارهای اجتماعی‌شان باشند.
🔸 با وجود طبیعت متناقض سلبریتی‌ها، که هم عادی و هم غیرعادی‌اند، آنها همچنان از معمولی‌بودن دور هستند. در نتیجه تغییر از آدمی معمولی به یک سلبریتی می‌تواند به عنوان یک مناسک رسانه‌ای در نظر گرفته شود که هم این فاصله را تأیید می‌کند و هم به این نگاه که رسانه درگاه اصلی برای ورود به مرکز جامعه است، مشروعیت می‌بخشد.
🔹 پیدایش رسانه و صنعت سینما پدیده جدیدی به نام سلبریتی را به جامعه عرضه داشت؛ یعنی افرادی که درون نظام رسانه‌ای شکل گرفته، رشد یافته و به واسطه رسانه به چهره‌ای مشهور بدل شده‌اند. سپس نهادهای رسانه‌ای از شهرت آنها در جهت منافع خود همچون بازاریابی و تبلیغات بهره بردند. پس در این عصر به اصطلاح «مدرنیته متأخر» سلبریتی‌ها مهم‌تر از آن چیزی می‌شوند که می‌توان تصور کرد.
🔸علوم اجتماعی تا مدت‌ها، به موضوع سلبریتی‌ها توجهی نمی‌کرد اما در وضعیت کنونی سلبریتی‌ها در همه جای زندگی روزمره انسان‌ها به‌ویژه از طریق فضای مجازی حضور دارند و تاثیر بسزائی بر تمام لایه‌های زندگی زنان، جوانان و اقشار گوناگون می‌گذارند. بنابراین سلبریتی‌ها به شکل خودآگاه یا ناخودآگاه، باعث تغییرات اجتماعی، فرهنگی، اقتصاد و سیاست می‌شوند و حتی می‌توانند شکاف بین نسلی ایجاد کنند. گسترش فضای مجازی موجب شده تا سلبریتی‌ها و هوادارانشان، با گذر از فضای سانسور، بدون واسطه با هم پیوند داشته باشند و در نتیجه، فعالیت برخی از آنها در موقعیت‌های سیاسی و اجتماعی پررنگ باشد.
🔹 البته حضور سلبریتی‌ها در زندگی روزمره مردم ممکن است غالبا در سطح واقعیت مجازی محدود باشد اما با تعامل و استمرار حضور روز افزون، در تمام سطوح زندگی مردم به صورت واقعی ورود پیدا می‌کنند. پس سلبریتی‌ها معمولا در دستکاری افکار عمومی اثربخشی دارند و به همین دلیل، از آنها در تبلیغات تجاری در فرهنگ کالایی، استفاده می‌شود. سلبریتی‌ها به تنهایی می‌توانند بر روح جامعه اثر بگذارند و در مواقعی نیز مردم را آنگونه که می‌خواهند هدایت می‌کنند. با بسط فضای مجازی، برخی از سلبریتی‌ها کوشیدند تا در جریان‌های اجتماعی حضور داشته باشند و گاه این روند، بُعد سیاسی-اجتماعی به خود گرفته است.
🔸 مشارکت سلبریتی‌ها در کمک‌های خیرخواهانه جهانی، مساله ساده کمک به فقرا در بیرون از مرزها نیست؛ بلکه رابطه‌ای بسیار پیچیده و تودرتو از توازن قدرت است که اغلب کارکردهای تناقض‌گونه‌ای با اهداف بشردوستانه، توسعه‌ای و حمایتی دارد. در واقع، سلبریتی‌ها مانند دیگر گروه‌های به اصطلاح «نخبه» در امور بین‌المللی کنش‌ورزی دارند.
🔹 در ایران نیز سلبریتی‌ها با نیروی شدیدی به جریانات اجتماعی ورود پیدا کرده‌اند. گروهی از آنان، با دانشی نسبی، در حوزه‌ای وارد می‌شوند و با فعالیت زیاد تا رسیدن به نتیجه مدنظر تلاش می‌کنند. این طیف سلبریتی‌ها که محبوب هم می‌شوند، محدود هستند اما تعداد آنها رو به افزایش است. برخی از آنها فعالیت‌های وسیعی در حمایت از اقشار ضعیف اجتماعی و آسیب‌دیدگان انجام می‌دهند و با استفاده از شبکه‌های اجتماعی مردم را برای کمک رسانی بسیج می‌کنند.
🔺 ادامه دارد...
🔻 پایگاه تحلیلی تخصصی عصر زنان
🌐|@asrezanan_ir|