🔶 وضعیت موقوفه پس از انقراض موقوف علیه در فقه امامیه و اهل‌سنت در جوامع اسلامی، وقف از جایگاه ویژه‌­ای برخوردار است و واقفین در اعتلای شعائر اسلامی و پیشبرد اهداف حکومتی نقش مؤثری ایفا می­‌کنند. گاه اتفاق می­‌افتد که واقفین عقد وقف را به نحوی منعقد می­‌کنند که بطن اول آن موجود و بطن لاحق آن معدوم است و یا وقف بر بطن لاحق، شرعاً مباح و مشروع نیست، نظیر وقف بر زید و کفار. در این صورت میان فقهای امامیه و علمای اهل­‌سنت اختلاف است که وضعیت موقوفه با از بین رفتن صاحبان وقف چگونه خواهد بود؟ فقها در پاسخ به این مسئله، سه دسته هستند: عده­‌ای از فقها، عقد وقف را باطل دانسته و عده دیگر جایز می­‌دانند و کسانی که قائل به عدم بطلان هستند، دو رویکرد دارند: 1. مال موقوفه به سبب شرطیت دوام در ذات عقد وقف، صرف امور خیر و ثواب می­‌شود؛ 2. مال موقوفه به ورثه موقوف­‌علیهم باز می­‌گردد تا وقف هم­‌چنان ادامه یابد. ... [نتایج] نشان می­‌دهد که عقد وقف با از بین رفتن موقوف­‌علیهم باطل می‌­شود و موقوفه به واقف یا وراث حین‌الموت او باز می­‌گردد.  ✍ دکتر محمدجواد حیدری خراسانی  استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه قم #استادیار @AssistantProfessor